Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
ROZDZIAŁI
Wrazzaparatemnowegopaństwapowstałabowiemnowawarstwamiesz-
czaństwa–obywatelstwo.Jegotrzontourzędnicyadministracjikrajowej,ale
takżelekarze,duchowni,oficerowie,profesorowieiuczeni.Wmiędzyczasie
dawnegrupyzawodowerzemieślnikówkramarzy,czyliobywatelemiastutra-
ciłynaznaczeniu.Natomiastwielcykupcy,handlowcy,bankierzy,wydawcy
iwłaścicielemanufakturzwiązalisiębezpośredniozpaństwem,gdyżmia-
stabyłyjużdlanichzamałe27.Ówczesnąmieszczańsko-obywatelskąsferę
publicznąrozumianojakosferęludziprywatnych,którzyzbiorowotworzyli
publiczność.Miejscemhistorycznychnarodzinprywatnościjakospełnionego
życiawewnętrznego,byłarodzina.Jednakżeantycznysenstego,coprywatne
iodnoszącegosiędokoniecznościzostałusuniętyzwewnętrznegokręgusfery
prywatnej,jakimjestdomrazemzestosunkamipodległościpracy.Wrazztym,
jakobróttowarowyHrozsadzagranicegospodarkirodzinnej”sferarodziny
oddzielasięodsferyreprodukcjispołecznejiwyodrębniasiępaństwoispo-
łeczeństwo.Statusczłowiekaprywatnegodzielisięnaposiadaczadóbriojca
rodziny28.Wrazztymiprzeobrażeniamisferyprywatnejformujesiętakże
sferapublicznaocharakterzeniepolitycznym,którarozwijasięmiędzyinnymi
naarenieliteratury.Tamobywateleprywatnimogązastanawiaćsiępublicznie
nadswojąprywatnością,aobokekonomiipolitycznejtryumfyświęcitakże
psychologia,jakpiszeHabermas,specyficzniemieszczańskanaukapowstała
wXVIIIwieku.
Liniapodziałunapaństwoispołeczeństwooddzielałato,coprywatneod
tego,copubliczne.Obszarpublicznyograniczałsiędowładzypublicznej.
Wobszarzeprywatnym,mieściłasięzaśpublicznasferaludziprywatnych.Itu
sferaprywatnaobejmowałaspołeczeństwomieszczańskiewjegowąskimzna-
czeniu,czyliobszarpracyiintymnościrodzinnej.Politycznasferapubliczna
toobszarliteracki,którypośredniczyłzasprawąopiniipublicznejmiędzy
państwemaspołeczeństwem.
Owozadaniepośredniczenia,wpraktyce,niemogłobyistniećbezroz-
mowy,komentowaniaidyskusji,którymtoaktywnościombardzosprzy-
jałopojawieniesięmiejscużytecznościpublicznej.WpołowieXVIIwieku
powstaławLondyniepierwszakawiarnia,aherbata,kawaiczekoladastały
sięnapojamipowszechnymiwśróddobrzesytuowanegomieszczaństwa.
WpierwszymdziesięcioleciuXVIIIwiekubyłojużwLondynie3000kawiarń.
Moglidonichprzychodzićtylkomężczyźni,wzwiązkuztym,kobiety,które
uczestniczyłyaktywniewkulturzerokoko,zaczęłyterazprotestowaćprze-
ciwkotakiemustanowirzeczy.Znanyjestpochodzącyz1674rokupamflet
27Ibidem,s.90.
28Ibidem,s.98.
