Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
PodstawowymipojęciamiteoriipolitykidrugiejpołowyXXwiekubyły
demokracjaisprawiedliwość.WlatachsiedemdziesiątychXXwiekufilozo-
fowiepolitykizajmowalisiętematykąsprawiedliwości,wosiemdziesiątych
wspólnotąiprzynależnością.Wrazzposzerzaniemsiękataloguprawoby-
watelskichoprawaobywatelskiewwiekuXVIII,prawapolitycznewwieku
XIXiprawaspołeczne,poszerzałasięrównieżgrupaobywateli.Podkoniec
wiekuXXzasprawądemokratycznychprzemianwEuropieŚrodkowo-
Wschodniejspołeczeństwoobywatelskienanowostałosięprzedmiotem
dyskusji.Jegomianemokreślanosamoorganizującesięgrupyiinstytucje
powstająceniezależnieodpaństwa.Zczasemtematykaspołeczeństwaoby-
watelskiegozostałapodjętazarównoprzezliberałów,socjalistów,libertarian,
komunitarian,jakifeministki.
Możnauznać,żenajważniejszecechyspołeczeństwaobywatelskiego
mogąbyćzawartewdwóchjegoteoretycznychmodelach:republikańskim–
opartymnadobruwspólnymiliberalnym–opartymnawolnościjednostki.
Abypokazaćprocesprzemiansamejideiijejrozwójopróczwspomnianych
modelirepublikańskiegoiliberalnegowyodrębniamytakżeinnejegoujęcia,
jakopartąnakoncepcjiochronyprawobywateliinterpretacjęKantowską,
rozdzielającąekonomiczne,polityczneispołeczneaspektyżyciainterpretację
Heglowską,koncentrującąsięnarelacjachobywateliidziałaniachstowarzy-
szeńinterpretacjęTocqueville’owską,zawężonądomaterialnychkonfliktów
ekonomicznychinterpretacjęMarksowską,czyodwołującąsiędokoncepcji
trzeciegosektorainterpretacjęwspółczesnąwrazzewspólnotowozoriento-
wanąinterpretacjąkomunitariańską,ażpozupełnienoweopartenasieciach
irelacjiprzeciwwładzyinterpretacjeglobalne.
Kwestiepodejmowanewzwiązkuztematemtomiędzyinnymi:ewolu-
cjamyślirepublikańskiejobejmującejprzedewszystkimaspektwspólnotowy
życiaspołecznegoimyśliliberalnejopartejnaindywidualnejwolnościoby-
wateliorazichzwiązkizdemokracją,atakżerelacjaspołeczeństwaobywa-
telskiegozpaństwemiróżnesposobyjejinterpretacjinaprzestrzenidziejów.
Zarównowantycznym–republikańskim,jakiliberalnymznaczeniu,idea
społeczeństwaobywatelskiegoopartabyłanazasadachdemokracji,podziału
irównoważeniasięwładz,rządówprawa,czynaturalnychprawczłowieka.
Kluczowebyłydlaniejtakżezasadasuwerennościluduizasadaumowyspo-
łecznej.Osnowąobywatelskiegozwiązkubyłrozumirozumneprawa,będące
jednocześnietym,copozwalaprzezwyciężyćpartykularyzmyiosiągnąćporo-
zumieniewrealizacjiwspólnychcelów.
Współczesneinterpretacjeideispołeczeństwaobywatelskiegowramach
debatydemokratycznej,opartejnakomunikowaniusięiwspółdziałaniu,
scharakteryzowaćmożemyjako:liberalną,wktórejideaspołeczeństwaoby-
