Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prolog.EchazagładyOrmian
41
mazjana,dyrektorabudowykanałuArpa-Sewan,vgigantycznejinwestycji”46.
Fragmentytegoutworu,podobniejakpozostałychreportażyztomuKirgiz
schodzizkonia,włączyłKapuścińskiwwersjiniecozmodyfikowanejdoopubli-
kowanegow1993rokuImperium;nadałmutytułArmenia.Wefragmencietej
książki,stanowiącymzapispodróżydoZwiązkuSowieckiegozlat1989-1991,
wrozdzialePatrzymy,płaczemy,autornapisał:vPrzeszłośćormiańskatotragicz-
nedrzewo,którenadalrzucacień.Gdybyniebyłoprzeszłościirzezipółtorami-
lionaOrmianw1915roku,możnabyporozumiećsięzTurkami,porozumieć
sięzislamemiżyćspokojnie”47.
KolejnymautoremzawierającejwątekgenocydurelacjizpodróżydoAr-
meniijestJerzyPutrament.Ukazałasięonaw1975rokunałamachvLiteratu-
ry”podintrygującymtytułemNairi48.Nairito,jakinformujeautornawstępie,
nazwaznajdującegosięopodalErewanusowchozu,wktórymzjałowejziemi
vrobisię”winnice(ostatniezdaniereportażuwskazuje,żeNairitotakżejedna
zdawnychnazwArmenii).Wędrówkaautoraodbywasięzgodniezprzygoto-
wanąprzezgospodarzymarszrutą-vtakiplanułożyligospodarze”49-współ-
kształtującą,nawiasemmówiąc,nietylkojegorelację.WokresiePRLpolscy
pisarzeodwiedzaliArmenięnazaproszenietamtejszegozwiązkupisarzy,zza-
sadygrupowo-widzieliiopisywalizwykletosamo.Oglądawięcautoriopi-
sujeosiągnięciaradzieckiejgospodarki,aleteżwidocznypostronietureckiej
Araratitrwającepotejstroniewiekowezabytki.Wysłuchujetakże-niejako
przyokazji,przypadkiem(jesttokolejnyvtopos”polskichreportażyzArme-
nii)-opowieścijednegozmiejscowych,fotografa,otym,cokażdemuOrmia-
ninowivdoleganajbardziej”50.Referująctęopowieśćidodającdoniejwłasną
refleksję,piszePutrament:
Torok1915.24kwietniazaczęłosięskrupulatniezaplanowaneprzezwładzetu-
reckieludobójstwo,pierwszewXXwiekuibędąceniewątpliwymnatchnieniem
dlaHitlera,którytowszystkotylkozmechanizowałizastąpiłjatagan[rodzajbroni
białej-A.M.]broniąmaszynowączycyklonem.
Tegorokuupłynęło60latodowejponurejrzezi.Tuiówdzieprasaotym
wspominała,alejakżerzadkoiniemrawo.Itonietylkoutratapołowynaroducią-
żydziśkażdemuOrmianinowi.Ktowie,czyniewięcejwtymkompleksienarodo-
wymważymilczeniedokołacałejtejsprawy,ciszaopiniiświatowej51.
46RyszardKapuściński:WanikczylidrugaArmenia,s.49.
47RyszardKapuściński:Imperium.Warszawa1993,Czytelnik,s.119.
48JerzyPutrament:Nairi.vLiteratura”1975,nr41,s.1-3;nr42,s.2-3.
49Tamże,nr42,s.2.
50Tamże,nr41,s.2.
51Tamże.
