Medycyna Rodzinna

Bożydar Latkowski, Witold Lukas, Maciej Godycki-Ćwirko

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-200-5334-0

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2017

Liczba stron:

1170

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Latkowski, Bożydar; Lukas, Witold; Godycki-Ćwirko, Maciej. Medycyna Rodzinna. Red. . : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2017, 1170 s. ISBN 978-83-200-5334-0

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Latkowski, B.

A1 Lukas, W.

A1 Godycki-Ćwirko, M.

T1 Medycyna Rodzinna

PB PZWL Wydawnictwo Lekarskie

YR 2017

SN 978-83-200-5334-0

Bibliografia BibTex:

@Book{ 172173, author = "Latkowski, Bożydar and Lukas, Witold and Godycki-Ćwirko, Maciej", editor = "", title = "Medycyna Rodzinna", publisher = "PZWL Wydawnictwo Lekarskie", year = "2017", address = "", isbn = "978-83-200-5334-0" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Latkowski, Bożydar

AU - Lukas, Witold

AU - Godycki-Ćwirko, Maciej

ED -

TI - Medycyna Rodzinna

PB - PZWL Wydawnictwo Lekarskie

CY -

PY - 2017

SN - 978-83-200-5334-0

ER -

Netografia (standard APA):

Latkowski, Bożydar; Lukas, Witold; Godycki-Ćwirko, Maciej. Medycyna Rodzinna [baza danych online] : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2017 [dostęp: 23 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/medycyna-rodzinna-bozydar-latkowski-witold-172173.

etyka, medycyna rodzinna, lekarz rodzinny, pediatria, opieka zdrowotna, choroby serca, praktyka lekarza, jakość opieki medycznej, podstawy onkologii, podstawy nefrologii

Znakomicie napisany podręcznik dla lekarzy rodzinnych doczekał się trzeciego wydania. Pierwsze rozdziały nowego, zaktualizowanego wydania MEDYCYNY RODZINNEJ poświęcone zostały organizacji opieki zdrowotnej oraz relacji lekarz–pacjent. Ponie...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-200-5334-0

DOI:

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2017

Liczba stron:

1170

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Przedmowa12
1.1.1. Ewolucja lecznictwa otwartego do 1918 roku36
1. Podstawy medycyny rodzinnej36
1.1. Zarys historii podstawowej opieki zdrowotnej w Polsce – Maciej Godycki-Ćwirko, Adam Windak, Katarzyna Kosiek36
1.1.2. Lecznictwo otwarte w latach 1918–193937
1.1.3. Otwarta opieka zdrowotna w latach 1945–198938
1.1.4. Rozwój koncepcji instytucji lekarza rodzinnego w Polsce39
1.2.1. Koncepcja wszechstronnej medycyny41
1.2. Pryncypia medycyny rodzinnej – Adam Windak, Maciej Godycki-Ćwirko41
1.2.2. Kompetencje lekarza rodzinnego43
1.2.3. Sześć podstawowych zasad dyscypliny45
Pytania kontrolne46
2.1.1. Stan zdrowia społeczeństwa polskiego48
2. Lekarz rodzinny w systemie opieki zdrowotnej48
2.1. Uwarunkowania stanu zdrowia – Jacek R. Łuczak48
2.1.2. Czynniki warunkujące stan zdrowia50
2.1.3. Rola lekarza rodzinnego w kształtowaniu stanu zdrowia społeczeństwa54
2.2.1. Zasady organizacji opieki społecznej w Polsce56
2.2. Współpraca z władzami regionu oraz innymi środowiskami zawodowymi – Jarosław Pinkas, Agnieszka Jankowska-Zduńczyk56
2.2.2. Rola lekarza rodzinnego w zakresie komunikowania pacjenta z placówkami pomocy społecznej61
2.2.3. Współpraca lekarza rodzinnego z samorządem terytorialnym62
Pytania kontrolne63
3.1.1. Struktura programu specjalizacji64
3. Przygotowanie lekarza rodzinnego64
3.1. Charakterystyka specjalizacji – Witold Lukas, Elżbieta Mizgała-Izworska64
3.1.2. Rola kierownika specjalizacji66
3.2.1. Cele kształcenia67
3.2. Kształcenie w praktyce lekarza rodzinnego – Witold Lukas, Zbigniew J. Król67
3.2.2. Zalecane zasady doboru lekarza rodzinnego-nauczyciela do szkoleń w praktyce68
3.2.3. Sposób doboru lekarza rodzinnego-nauczyciela oraz rezydenta-ucznia69
3.2.4. Lista podstawowych cech i zasad funkcjonowania praktyki lekarza rodzinnego73
3.2.5. Lista zagadnień związanych z organizacją praktyki lekarza rodzinnego i zarządzaniem nią74
3.2.6. Lista praktycznych umiejętności dotyczących opieki nad pacjentem75
3.2.7. Zasady praktycznego kształcenia rezydenta76
Piśmiennictwo77
Pytania kontrolne77
4.1.1. Praktyka78
4.1.2. Osoby78
4. Charakterystyka praktyki lekarza rodzinnego78
4.1. Organizacja praktyki lekarza rodzinnego i zarządzanie nią – Maciej Godycki-Ćwirko, Katarzyna Kosiek78
4.1.3. Rzeczy82
4.1.4. Finanse85
4.1.5. Informacja86
4.1.6. Czas87
4.1.7. Opieka89
4.2.1. Co to jest akredytacja jakości?91
4.2. Akredytacja jakości praktyk lekarzy rodzinnych – Jan Leszek Wolańczyk91
4.2.2. Akredytacja jakości na świecie92
4.2.3. Dlaczego taka akredytacja, a nie ISO93
4.2.4. Krótka historia programu akredytacji w Polsce93
4.2.5. Standardy akredytacyjne95
4.2.6. Wizytatorzy99
4.2.7. Procedury akredytacyjne100
Piśmiennictwo102
Pytania kontrolne102
5.1.1. Systemowe rozumienie rodziny104
5. Opieka lekarza rodzinnego nad pacjentem w kontekście rodziny104
5.1. Rola rodziny w zdrowiu i chorobie – Bogusława Franek104
5.1.2. Cykl życia rodziny105
5.1.3. Wpływ rodziny na proces chorowania106
5.1.4. Wpływ choroby przewlekłej na sytuację rodziny107
5.2.1. Charakterystyka badań przesiewowych108
5.2. Badania przesiewowe – Sławomir Chlabicz108
5.2.2. Programy badań przesiewowych i ich rodzaje109
5.2.3. Pożądane cechy testów przesiewowych110
5.2.4. Kryteria oceny testu przesiewowego110
5.2.5. Korzyści i ryzyko związane z zastosowaniem badań przesiewowych111
5.2.6. Testy przesiewowe do wykrywania schorzeń u dzieci i młodzieży112
5.2.7. Testy przesiewowe u kobiet w ciąży113
5.2.8. Testy przesiewowe do wykrywania chorób nowotworowych u osób dorosłych113
5.2.9. Testy przesiewowe u osób dorosłych do wykrywania chorób nienowotworowych115
5.3.1. Informacje ogólne116
5.3. Orzecznictwo lekarskie – Konstanty Radziwiłł116
5.3.2. Orzekanie w sprawach dotyczących ubezpieczenia społecznego117
5.3.3. Orzekanie w sprawach dotyczących zatrudnienia i nauki119
5.3.4. Orzekanie w sprawach dotyczących kierowania pojazdami120
5.3.5. Orzekanie na potrzeby sądów120
5.3.6. Orzekanie w pozostałych sprawach121
5.4.1. Definicja121
5.4. Opieka nad dzieckiem – Agnieszka Jankowska-Zduńczyk121
Piśmiennictwo121
5.4.2. Charakterystyka populacji dzieci122
5.4.3. Opieka nad dzieckiem124
5.4.4. Profilaktyka125
Piśmiennictwo127
5.5.1. Definicje i orzecznictwo128
5.5. Osoba niepełnosprawna – Małgorzata Prędka128
5.5.2. Rola rodziny w postępowaniu z osobą niepełnosprawną130
5.5.3. Rehabilitacja zawodowa130
5.5.4. Rehabilitacja społeczna131
5.5.5. Rehabilitacja lecznicza131
5.5.6. Rola lekarza w postępowaniu z osobą niepełnosprawną131
5.5.7. Podsumowanie132
Pytania kontrolne132
6.1.1. Podstawowe pojęcia i definicje134
6. Jakość opieki medycznej134
6.1. Jakość opieki – Tomasz Tomasik, Adam Windak134
6.1.2. Cykl poprawy jakości135
6.1.3. Metody zapewnienia jakości140
6.1.4. Ustawiczny rozwój zawodowy lekarzy rodzinnych143
Piśmiennictwo144
Pytania kontrolne144
6.2.1. Co to jest EBM?145
6.2.2. Praktykowanie EBM145
6.2. Elementy EBM – Roman Topór-Mądry, Tomasz Bochenek145
6.2.3. Metodyka EBM146
6.2.4. Podsumowanie EBM154
6.3.1. Farmakoekonomika155
6.3. Farmakoekonomika i ocena technologii medycznych – Tomasz Bochenek, Roman Topór-Mądry155
Pytania kontrolne155
6.3.2. Rodzaje kosztów156
6.3.3. Rodzaje analiz farmakoekonomicznych156
6.3.4. Analizy farmakoekonomiczne „krok po kroku”158
6.3.5. Praktyczne zastosowania analiz farmakoekonomicznych i HTA160
Piśmiennictwo161
Pytania kontrolne161
7.1.1. Wprowadzenie162
7. Psychologia na potrzeby lekarza rodzinnego – Ewa Wojtyna162
7.1. Wybrane problemy i zaburzenia psychiczne w okresie adolescencji162
7.1.2. Wybrane psychologiczne aspekty dojrzewania163
7.1.3. Adolescent w systemie rodzinnym – implikacje dla lekarza rodzinnego164
7.1.4. Wybrane problemy i zaburzenia psychiczne – rola lekarza rodzinnego w diagnozie i leczeniu167
7.2.1. Psychologiczny aspekt wyzwań okresu dorosłości173
7.2. Wybrane problemy i zaburzenia psychiczne w okresie dorosłości173
7.2.2. Zaburzenia związane ze stresem i zaburzenia depresyjno-lękowe174
7.2.3. Nadużywanie substancji psychoaktywnych, leczniczych i suplementów179
7.2.4. Zachowania zdrowotne181
7.2.5. Objawy psychiczne jako skutek problemów somatycznych i efekt zażywanych leków182
7.2.6. Korzyści wtórne z choroby182
Piśmiennictwo183
Pytania kontrolne183
8. Etyka w praktyce lekarza rodzinnego – Maciej Godycki-Ćwirko, Witold Lukas184
8.1. Wartości, zasady i postawy etyczne184
8.3.1. Prawa pacjenta186
8.2. Tajemnica lekarska186
8.3. Prawa i odpowiedzialność pacjenta186
8.3.2. Odpowiedzialność pacjenta188
Pytania kontrolne188
9. Informatyzacja w podstawowej opiece zdrowotnej – Rafał Kacorzyk190
9.1. Wprowadzenie190
9.2. Informatyzacja praktyki podstawowej opieki zdrowotnej190
9.3. Ochrona danych osobowych192
9.4. Telemedycyna193
9.5. Narzędzia informatyczne wspierające lekarza194
Piśmiennictwo195
Pytania kontrolne195
10.1.1. Definicje196
10.2.1. Podstawowe zabiegi podtrzymywania życia (ABC)196
10. Stany zagrożenia życia w praktyce lekarza rodzinnego – Wojciech Gaszyński196
10.1. Reanimacja i resuscytacja196
10.2. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa196
10.2.2. Utrzymanie drożności górnych dróg oddechowych197
10.2.3. Rozpoczęcie sztucznego oddychania197
10.2.4. Błędy i niebezpieczeństwa związane z wentylacją199
10.3.1. Pośredni masaż serca200
10.3. Podjęcie masażu serca – uciskanie klatki piersiowej200
10.4. Defibrylacje (mechaniczna i elektryczna)201
10.4.1. Postępowanie w przypadku resuscytacji dzieci poniżej 8. roku życia (pediatric basic life support, BLS-P)203
10.5.1. A (airway) – utrzymywanie drożności górnych dróg oddechowych204
10.5.2. B (breathing) – rozpoczęcie sztucznego oddychania204
10.5.3. C (circulation) – podjęcie masażu serca204
10.5. Wytyczne Polskiej i Europejskiej Rady Resuscytacji204
10.5.4. D (drugs) – farmakoterapia205
10.5.5. E (electrocardiography) – elektrokardiografia207
10.5.6. F (fibrillation) – defibrylacja207
10.5.7. Czynniki mogące zwiększać szanse przeżycia pacjenta208
10.6. Ostra duszność krtaniowa208
10.7.1. Farmakoterapia w niestabilnej chorobie niedokrwiennej serca210
10.7.2. Farmakoterapia w zawale mięśnia sercowego (MONA)210
10.7.3. Leki stosowane w niestabilnej chorobie niedokrwiennej i zawale mięśnia sercowego210
10.7. Farmakoterapia w niestabilnej chorobie niedokrwiennej serca i zawale mięśnia sercowego210
10.8.1. Sprzęt211
10.8.2. Leki211
10.8. Wyposażenie gabinetu lekarza rodzinnego w zakresie resuscytacji krążeniowo-oddechowej211
Pytania kontrolne211
11.1.1. Informacje ogólne212
11. Choroby serca i nadciśnienie – Jan Henryk Goch, Aleksander Goch212
11.1. Choroba niedokrwienna serca212
11.1.2. Podział kliniczny choroby niedokrwiennej serca213
11.1.3. Diagnostyka i leczenie stabilnej dławicy piersiowej214
11.1.4. Ostry zespół wieńcowy z uniesieniem odcinka ST – zawał serca z uniesieniem ST (STEMI)215
11.1.5. Ostry zespół wieńcowy bez uniesienia odcinka ST – zawał serca bez uniesienia ST (NSTEMI)216
11.1.6. Niestabilna dusznica bolesna217
11.1.7. Zawał prawej komory serca217
11.1.8. Powikłania ostrych zespołów wieńcowych217
11.1.9. Postępowanie po przebyciu ostrego zespołu wieńcowego223
11.2.1. Rozwarstwienie aorty (tętniak rozwarstwiający aorty) typu A (rozwarstwienie obejmuje aortę wstępującą) i B (rozwarstwienie nie obejmuje aorty wstępującej)223
11.2.2. Zapalenia osierdzia223
11.2. Diagnostyka różnicowa bólów w klatce piersiowej223
11.2.3. Bóle opłucnowe224
11.2.4. Zatorowość płucna224
11.2.5. Bóle mięśniowo-stawowe224
11.2.6. Choroba refluksowa przełyku224
11.2.7. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy225
11.2.8. Choroby wątroby i dróg żółciowych225
11.3.1. Gorączka reumatyczna225
11.3.2. Pierwotne zapalenie mięśnia sercowego225
11.3. Zapalenie mięśnia sercowego i wsierdzia225
11.3.3. Infekcyjne zapalenie wsierdzia (IZW)226
11.4.1. Kardiomiopatie pierwotne227
11.4. Kardiomiopatie227
11.4.2. Kardiomiopatie wtórne229
11.5.1. Wrodzone wady serca229
11.5. Wady serca229
11.5.2. Nabyte wady serca230
11.6.1. Zaburzenia rytmu233
11.6. Zaburzenia rytmu i przewodzenia233
11.6.2. Zaburzenia przewodzenia239
11.7.1. Ostre zapalenie osierdzia239
11.7. Choroby osierdzia239
11.7.2. Zaciskające zapalenie osierdzia240
11.7.3. Tamponada serca240
11.8. Choroby serca u kobiet w ciąży240
11.9. Niewydolność serca241
11.10.1. Nadciśnienie tętnicze pierwotne243
11.10. Nadciśnienie tętnicze243
11.10.2. Nadciśnienie tętnicze wtórne246
11.10.3. Leczenie nadciśnienia tętniczego248
Pytania kontrolne255
12.1.1. Zapalenie płuc (pneumonia)256
12. Choroby układu oddechowego oraz problemy alergologiczne w praktyce lekarza rodzinnego256
12.1. Zakażenia układu oddechowego – Iwona Grzelewska-Rzymowska256
12.1.2. Ostre zapalenie oskrzeli263
12.2. Przewlekła obturacyjna choroba płuc – Paweł Górski, Iwona Grzelewska-Rzymowska264
12.2.1. Fenotypy przewlekłej obturacyjnej choroby płuc268
12.2.2. Przewlekła obturacyjna choroba płuc jako choroba wielonarządowa268
12.2.3. Całościowa, zindywidualizowana ocena POChP269
12.2.4. Postępowanie lecznicze271
12.2.5. Zaostrzenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc278
12.3. Astma – Paweł Górski, Iwona Grzelewska-Rzymowska279
Pytania kontrolne (do podrozdz. 12.1 i 12.2)279
12.3.1. Fenotypy astmy282
12.3.2. Ocena stopnia ciężkości astmy283
12.3.3. Ocena kontroli astmy283
12.3.4. Długotrwałe leczenie astmy284
12.3.5. Astma ciężka (oporna na leczenie)287
12.3.6. Zaostrzenia astmy288
12.3.7. Astma z nadwrażliwością na ASA (aspirynę) i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne289
12.3.8. Astma a ciąża289
12.3.9. Zespół nakładania astma–POChP290
12.4. Ostry napad astmy – Paweł Górski291
Pytania kontrolne291
12.5. Wstrząs anafilaktyczny – Paweł Górski293
Pytania kontrolne293
12.6.1. Odma pourazowa294
12.6.2. Odma samoistna294
12.6. Odma opłucnowa – Adam Antczak, Adam Białas, Paweł Górski294
Pytania kontrolne294
Pytania kontrolne295
12.7. Rak płuca – Iwona Grzelewska-Rzymowska296
12.8. Choroby śródmiąższowe płuc – Wojciech J. Piotrowski302
Pytania kontrolne302
12.8.1. Wybrane choroby śródmiąższowe304
12.8.2. Zadania lekarza rodzinnego308
12.9. Alergiczny nieżyt nosa – Piotr Kuna, Marta Kołacińska-Flont308
Pytania kontrolne308
12.10. Atopowe i kontaktowe zapalenie skóry – Piotr Kuna, Marta Kołacińska-Flont314
12.11. Pokrzywki i obrzęk naczynioruchowy – Piotr Kuna, Marta Kołacińska-Flont318
12.12. Obturacyjny bezdech senny w praktyce lekarza rodzinnego – Maciej Król, Dariusz Nowak321
Pytania kontrolne (do podrozdz. 12.9–12.11)321
Pytania kontrolne324
13. Podstawy onkologii – Piotr Potemski326
13.1.1. Profilaktyka pierwotna327
13.1. Profilaktyka pierwotna i wtórna327
13.1.2. Profilaktyka wtórna328
13.2.1. Nieprawidłowe krwawienia329
13.2.2. Niegojące się owrzodzenia skóry lub błon śluzowych329
13.2.3. Zmiany barwnikowe, które zmieniają swój wygląd lub powiększają się329
13.2.4. Chrypka329
13.2.5. Kaszel329
13.2. Najczęstsze objawy wskazujące na konieczność wdrożenia diagnostyki w kierunku choroby nowotworowej329
13.2.10. Objawy dysuryczne330
13.2.11. Utrata ciężaru ciała, przewlekła gorączka, osłabienie330
13.2.12. Ból330
13.2.13. Guz330
13.2.6. Niedokrwistość330
13.2.7. Zaburzenia czynności przewodu pokarmowego330
13.2.8. Objawy dyspeptyczne330
13.2.9. Zaburzenia połykania330
13.3. Zasady postępowania w wybranych objawach i stanach towarzyszących chorobie nowotworowej330
13.3.1. Ból331
13.3.2. Duszność335
13.3.3. Gorączka335
13.3.4. Infekcje335
13.3.5. Krwawienie336
13.3.6. Niedokrwistość336
13.3.7. Biegunka336
13.3.10. Oliguria337
13.3.11. Niedrożność przewodu pokarmowego337
13.3.8. Obrzęki337
13.3.9. Powikłania zakrzepowo-zatorowe337
13.3.12. Stany psychiatryczne338
13.3.13. Zespół ciasnoty śródczaszkowej (obrzęk mózgu)338
13.3.14. Zespół żyły głównej górnej338
13.3.15. Hiperkalcemia338
13.4.1. Powikłania hematologiczne338
13.4. Postępowanie u chorych z wybranymi objawami niepożądanymi leczenia przeciwnowotworowego338
13.4.2. Nudności i wymioty339
13.4.3. Zapalenie błon śluzowych jamy ustnej i przewodu pokarmowego339
13.4.4. Uszkodzenie układu krążenia340
13.5.1. Rak piersi340
13.5.2. Rak jelita grubego340
13.5.3. Rak płuca340
13.5.4. Rak gruczołu krokowego340
13.5. Badania kontrolne po zakończonym leczeniu onkologicznym340
Pytania kontrolne341
14.1.1. Zgaga (łac. pyrosis)342
14.1.2. Choroba refluksowa (GERD)342
14.1.3. Dysfagia342
14. Choroby układu pokarmowego w praktyce lekarza rodzinnego – Maciej Gonciarz, Zbigniew Gonciarz342
14.1. Objawy chorobowe ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego342
14.1.4. Zaburzenia motoryki przełyku343
14.1.5. Zakażenie bakteriami Helicobacter pylori344
14.1.6. Profilaktyka uszkodzeń przewodu pokarmowego wywołanych niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ)344
14.1.7. Rak przełyku345
14.1.8. Zapalenia żołądka345
14.1.9. Wrzód trawienny żołądka i dwunastnicy346
14.1.10. Rak żołądka347
14.2.1. Choroba trzewna (celiakia)347
14.2. Choroby jelita cienkiego347
14.2.2. Wrażliwość na gluten niezwiązana z celiakią348
14.2.3. Alergie pokarmowe i nietolerancje pokarmowe348
14.2.4. Niedokrwienie jelit348
14.2.5. Zespół przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego349
14.2.6. Guzy jelita cienkiego349
14.3.1. Biegunka349
14.3. Objawy chorobowe ze strony dolnego odcinka przewodu pokarmowego349
14.3.2. Choroby czynnościowe jelit350
14.3.3. Choroby jelita grubego350
14.4.1. Interpretacja laboratoryjnych testów wątrobowych355
14.4. Choroby wątroby355
14.4.2. Ocena zdolności syntetyzujących hepatocytów356
14.4.3. Badania wskazujące na etiologię chorób wątroby356
14.4.4. Zapalenia wątroby357
14.4.5. Metaboliczne choroby wątroby359
14.4.6. Alkoholowe choroby wątroby360
14.4.7. Niealkoholowe stłuszczeniowe choroby wątroby (non-alcoholic fatty liver disease, NAFLD)361
14.4.8. Autoimmunologiczne choroby wątroby361
14.4.10. Marskość wątroby363
14.4.9. Polekowe uszkodzenia wątroby (drug induced liver injury, DILI)363
14.4.11. Choroby naczyniowe wątroby366
14.4.12. Zmiany ogniskowe wątroby367
14.4.13. Pierwotne nowotwory złośliwe wątroby368
14.5.1. Kamica żółciowa369
14.5.2. Kamica pęcherzyka żółciowego369
14.5. Choroby dróg żółciowych369
14.5.3. Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego370
14.5.4. Przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego370
14.5.5. Kamica przewodowa370
14.6.1. Ostre zapalenie trzustki (OZT)371
14.6. Choroby trzustki371
14.6.2. Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT)372
14.6.3. Autoimmunologiczne zapalenie trzustki (AZT)372
14.6.4. Rak trzustki372
Pytania kontrolne373
15. Problemy pediatryczne w praktyce lekarza rodzinnego374
15.1. Opieka nad noworodkiem – Urszula Godula-Stuglik374
15.1.1. Pielęgnacja skóry i kikuta pępowiny375
15.1.2. Odrębności badania przedmiotowego noworodka376
15.1.3. Żywienie noworodka378
15.1.4. Szczepienia u noworodków – obowiązki lekarza rodzinnego382
15.1.5. Najczęstsze problemy zdrowotne noworodka382
15.1.6. Noworodek matki HIV (+)389
15.1.7. Postępowanie z noworodkiem z letalną wadą rozwojową (zgodnie z zasadami Deklaracji Helsińskiej i Dyrektywą Unii Europejskiej)390
15.1.8. Wizyta patronażowa390
15.2. Wybrane aspekty relacji lekarz–rodzice–dziecko – Witold Lukas, Aleksandra Oleksiak391
15.2.1. Podejmowanie decyzji o udaniu się do lekarza393
15.2.2. Wzajemne oddziaływanie – budowanie kontaktu395
15.2.3. Definiowanie problemu zdrowotnego pacjenta398
15.2.4. Wyjaśnienie sytuacji zdrowotnej pacjenta401
15.2.5. Ustalenie zakresu zgodności poglądów i planu działania (sformułowanie zaleceń lekarskich)401
15.3.1. Podstawowe prawa rozwoju dziecka402
15.3. Ocena rozwoju psychoruchowego niemowlęcia i małego dziecka – Witold Lukas, Elżbieta Mizgała-Izworska402
15.3.2. Metody oceny rozwoju psychoruchowego dostępne w praktyce lekarza rodzinnego403
15.3.3. Czynniki wpływające negatywnie na prawidłową ocenę rozwoju psychoruchowego403
15.3.4. Funkcjonalna diagnostyka rozwojowa jako ocena kompleksowa rozwoju dziecka404
15.3.5. Badanie niemowlęcia według Vojty410
15.4.1. Wskaźniki prawidłowego wzrastania i dojrzewania414
15.4. Ocena rozwoju fizycznego i psychicznego dziecka w wieku od 3 do 18 lat – Maria Rybakowa414
15.4.2. Rozwój psychiczny w okresie wczesnego dzieciństwa, szkolnym i pokwitania – metody oceny432
15.5.1. Żywienie dzieci w 1. roku życia433
15.5. Żywienie dzieci zdrowych – Janusz Książyk433
15.5.2. Żywienie dzieci w 2.–3. roku życia435
Piśmiennictwo436
15.6.1. Zapobieganie krzywicy438
15.6. Prewencja w wieku rozwojowym – Witold Lukas438
15.6.2. Zapobieganie próchnicy443
15.6.3. Profilaktyczne badanie lekarskie populacji w wieku rozwojowym – Mirosław Ruciński447
15.7.1. Podstawy prawne wykonywania szczepień ochronnych453
15.7. Szczepienia ochronne w praktyce lekarza rodzinnego – Honorata Błaszczyk453
Piśmiennictwo453
15.7.2. Organizacja punktu szczepień455
15.7.3. Ogólne zasady wykonywania szczepień456
15.7.4. Realizacja szczepień ochronnych w sytuacjach szczególnych458
15.7.5. Objawy niepożądane i przeciwwskazania do szczepień460
Piśmiennictwo461
15.8.1. Ostre epizody w codziennej praktyce ambulatoryjnej462
15.8. Częstość występowania chorób wieku dziecięcego – Urszula Godula-Stuglik462
15.8.2. Wybrane choroby uwarunkowane genetycznie i choroby metaboliczne466
15.8.3. Choroby przewlekłe468
15.9.1. Gorączka – definicja i charakter zjawiska473
15.9.2. Pirogeneza473
15.9. Dziecko z gorączką – codzienny gość w poradni i szpitalnym oddziale ratunkowym – Jacek Grygalewicz473
15.9.3. Gorączka u dzieci – występowanie475
15.9.4. Stan gorączkowy – komponenty475
15.9.5. Bardzo wysoka gorączka i hipertermia475
15.9.6. Gorączka: granica bezpieczeństwa476
15.9.7. Gorączka jako sojusznik476
15.9.8. Postępowanie przeciwgorączkowe476
15.9.10. Gorączka niejasnego pochodzenia u dzieci (fever of unknown origin, FUO; fever without source, FWS)478
15.9.9. Miejsca i sposoby mierzenia ciepłoty ciała u dzieci478
15.9.11. Gorączki okresowe480
Piśmiennictwo481
15.10.1. Patofizjologia i leczenie objawowe zakażeń dróg oddechowych482
15.10. Symptomatologia i leczenie chorób układu oddechowego – Andrzej Radzikowski, Aleksandra Banaszkiewicz482
15.10.2. Podstawy racjonalnej antybiotykoterapii w zakażeniach dróg oddechowych488
15.11.1. Wymioty496
15.11.2. Bóle brzucha496
15.11. Symptomatologia najczęściej występujących chorób układu pokarmowego – Jerzy Socha496
15.11.3. Biegunka498
15.11.4. Nieswoiste zapalenie jelit499
15.11.5. Zaparcia500
15.11.6. Żółtaczka500
15.11.7. Ostra i przewlekła niewydolność wątroby502
15.11.8. Niedożywienie502
15.12.1. Fizjologiczne odrębności układu krążenia w wieku rozwojowym504
15.12. Diagnostyka i leczenie chorób układu krążenia w wieku rozwojowym – Lesław Szydłowski, Maria Popczyńska-Marek504
15.12.2. Symptomatologia wad i chorób serca507
15.12.3. Badania pomocnicze w podstawowej diagnostyce układu krążenia508
15.12.4. Postępowanie doraźne w stanach naglących pochodzenia kardiogennego513
15.12.5. Udział i rola lekarza rodzinnego w kompleksowym leczeniu wad i chorób serca u dzieci519
15.13.1. Podział niedokrwistości521
15.13.2. Podstawowe badania laboratoryjne521
15.13.3. Niedokrwistości niedoborowe521
15.13. Wybrane problemy z zakresu hematologii – Danuta Sońta-Jakimczyk521
15.13.4. Zwiększony rozpad krwinek czerwonych (niedokrwistość hemolityczna)523
15.13.5. Sferocytoza wrodzona523
15.13.6. Hemoglobinopatie523
15.13.7. Skazy krwotoczne524
15.13.8. Białaczki i chłoniaki złośliwe528
15.13.9. Powiększone węzły chłonne530
15.14. Wybrane problemy endokrynologiczne – Maria Rybakowa532
15.14.1. Opóźnione wzrastanie533
15.14.2. Choroby tarczycy u dzieci i młodocianych536
15.14.3. Zaburzenia odżywiania539
15.14.4. Wrodzony przerost nadnerczy543
15.14.5. Choroba i zespół Cushinga544
15.15.1. Gorączka reumatyczna545
15.15. Reumatologia wieku rozwojowego – Lidia Rutkowska-Sak545
15.15.2. Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS)546
15.15.3. Młodzieńcze zapalenie skórno-mięśniowe (MZSM)549
15.15.4. Toczeń rumieniowaty układowy (TRU)550
15.15.5. Twardzina551
15.15.6. Zapalenia naczyń552
15.16. Pediatria metaboliczna na potrzeby lekarza rodzinnego – Ewa Pronicka554
Piśmiennictwo554
15.16.1. Rola i zasady konsultacji metabolicznej w pracy lekarza rodzinnego557
15.16.2. Formy konsultacji metabolicznej559
15.16.3. Szczegółowa symptomatologia wad metabolizmu560
15.17. Problemy nastolatków i młodocianych w praktyce lekarza rodzinnego – Maria Rybakowa562
15.17.1. Układ hormonalny w okresie pokwitania i dojrzewania563
15.17.2. Konstytucyjne opóźnienie wzrostu i rozwoju564
15.17.3. Zaburzenia miesiączkowania u dziewcząt565
15.17.4. Hirsutyzm566
15.17.5. Ginekomastia566
15.17.6. Psychospołeczne zaburzenia wieku młodzieńczego i ich profilaktyka566
15.18.1. Podstawowe badania w diagnostyce chorób układu moczowego568
15.18. Wybrane zagadnienia z nefrologii dziecięcej w praktyce lekarza rodzinnego – Danuta Zwolińska568
15.18.2. Wskaźniki funkcji nerek571
15.18.3. Diagnostyka radiologiczna chorób układu moczowego571
15.18.4. Zakażenie układu moczowego u dzieci572
15.18.5. Kamica układu moczowego580
15.18.6. Moczenie nocne583
15.18.7. Kłębuszkowe zapalenie nerek (KZN)589
15.18.8. Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek (OKZN)589
15.18.9. Nefropatia IgA590
15.18.10. Zewnątrzwłośniczkowe kłębuszkowe zapalenie nerek591
15.18.11. Błoniaste kłębuszkowe zapalenie nerek (nefropatia błoniasta)592
15.18.12. Błoniastorozplemowe kłębuszkowe zapalenie nerek (mezangiokapilarne kłębuszkowe zapalenie nerek)593
15.18.13. Zespół nerczycowy (ZN)594
15.18.14. Ostre uszkodzenie nerek (acute kidney injury, AKI)598
15.18.15. Przewlekła choroba nerek (PChN)602
Piśmiennictwo604
15.19. Wady postawy. Skrzywienia kręgosłupa – Ireneusz M. Kowalski605
Piśmiennictwo621
15.20.1. Rany622
15.20. Problemy chirurgii dziecięcej – Józef Dzielicki, Wojciech Korlacki622
15.20.2. Zakażenia tkanek miękkich625
15.20.3. Złamania kości627
15.20.4. Stłuczenia, skręcenia i zwichnięcia628
15.20.5. Oparzenia629
15.20.6. Obrażenia i schorzenia chirurgiczne w obrębie głowy631
15.20.7. Schorzenia chirurgiczne w obrębie szyi633
15.20.8. Urazy, wady rozwojowe i schorzenia klatki piersiowej634
15.20.9. Urazy i schorzenia chirurgiczne jamy brzusznej639
15.20.10. Pojęcia „ostrego brzucha” i „ostrej moszny”643
15.20.11. Wady zewnętrznych narządów płciowych643
15.20.12. Podstawowe zasady znieczulania645
15.20.13. Współpraca z oddziałem chirurgii jednego dnia646
15.20.14. Chirurgia małoinwazyjna647
15.21.1. Choroby wysypkowe648
15.21. Najczęstsze choroby zakaźne – Urszula Godula-Stuglik648
15.21.2. Inne choroby zakaźne653
15.21.3. Choroby odzwierzęce656
15.22.1. Drogi zakażenia HIV660
15.22. Problemy HIV i AIDS u dzieci i młodzieży – Magdalena Marczyńska, Małgorzata Szczepańska-Putz660
15.22.2. Przebieg zakażenia wertykalnego HIV u dzieci661
15.22.3. Diagnostyka dzieci matek HIV-dodatnich661
15.22.4. Klasyfikacja zakażenia HIV u dzieci662
15.22.5. Zasady leczenia zakażenia HIV663
15.22.6. Profilaktyka zakażeń oportunistycznych664
15.22.7. Program szczepień ochronnych665
Pytania kontrolne666
16.1.1. Anatomia żeńskich narządów płciowych668
16.1.2. Cykl miesiączkowy668
16. Problemy położnictwa i ginekologii w praktyce lekarza rodzinnego – Jacek Suzin, Wiesław Tyliński, Grzegorz Surkont, Edyta Wlaźlak, Maria Szubert, Katarzyna Kowalczyk-Amico668
16.1. Fizjologia układu rozrodczego668
16.1.3. Zapłodnienie670
16.1.4. Menopauza670
16.1.5. Badanie ginekologiczne671
16.2.1. Nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych672
16.2. Stany nagłe w ginekologii672
16.2.2. Stany zapalne żeńskich narządów płciowych674
16.2.3. Bóle podbrzusza679
16.3. Uroginekologia680
16.3.1. Dolegliwości w obrębie pęcherza moczowego i cewki moczowej681
16.3.2. Leczenie wysiłkowego nietrzymania moczu i pęcherza nadreaktywnego682
16.3.3. Inne postacie nietrzymania moczu685
16.3.4. Zaburzenia statyki685
16.3.5. Skierowanie pacjentki z dolegliwościami uroginekologicznymi do specjalisty z dziedziny uroginekologii686
16.4. Ciąża i stany nagłe w położnictwie686
16.4.1. Określanie długości trwania ciąży i spodziewanego terminu porodu689
16.4.2. Zmiany ogólnoustrojowe w przebiegu ciąży690
16.4.3. Ogólne zalecenia dla ciężarnych691
16.4.4. Poród691
16.4.5. Połóg692
16.4.6. Patologia połogu693
16.4.7. Stany nagłe w położnictwie694
16.5.1. Antykoncepcja695
16.5. Leczenie hormonalne w ginekologii695
16.5.2. Menopauza705
16.5.3. Leczenie hormonalne z innych wskazań708
16.6.1. Przyczyny niepłodności708
16.6. Niepłodność708
16.6.2. Metody umożliwiające ocenę owulacji710
16.6.3. Badanie nasienia710
16.6.4. Metody stosowane w medycynie rozrodu711
16.7.1. Rak sromu711
16.7. Onkologia ginekologiczna711
16.7.2. Rak pochwy712
16.7.3. Rak szyjki macicy713
16.7.4. Rak endometrium714
16.7.5. Rak jajnika715
16.7.6. Rozrosty i nowotwory trofoblastu717
Pytania kontrolne718
17. Cukrzyca – Józef Drzewoski720
17.1. Patogeneza cukrzycy721
17.2. Główne czynniki sprzyjające rozwojowi T2DM723
17.3. Insulinooporność724
17.4. Osłabienie czynności i redukcja masy komórek β725
17.5.1. Kryteria rozpoznania cukrzycy726
17.5. Rola lekarza medycyny rodzinnej w zapobieganiu stanom hiperglikemicznym (prediabetes i cukrzyca) oraz ich leczeniu726
17.5.2. Leczenie zaburzeń gospodarki węglowodanowej728
17.6. Podsumowanie731
Pytania kontrolne732
18. Podstawy otorynolaryngologii dla dorosłych i dzieci – red. J. Bożydar Latkowski734
18.1. Wybrane choroby uszu oraz współistniejące uszkodzenia słuchu i układu równowagi – J. Bożydar Latkowski, Alina Morawiec-Sztandera734
18.1.1. Narząd słuchu734
18.1.2. Układ równowagi743
18.2.1. Nos i zatoki przynosowe747
18.2. Częste choroby nosa, gardła i krtani oraz stany zakłócające ich sprawność – J. Bożydar Latkowski, Jerzy Kopczyński747
18.2.2. Gardło754
18.2.3. Krtań758
18.3.1. Stany nagłe w otolaryngologii dziecięcej761
18.3. Otorynolaryngologia dziecięca – Anna Zakrzewska761
18.3.2. Najczęstsze choroby laryngologiczne u dzieci763
Pytania kontrolne767
19.1.1. Reumatoidalne zapalenie stawów768
19. Choroby reumatyczne w praktyce lekarza rodzinnego – Irena Zimmermann-Górska768
19.1. Uogólnione choroby tkanki łącznej768
19.1.2. Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów771
19.1.3. Toczeń rumieniowaty układowy771
19.1.4. Twardzina układowa772
19.1.5. Zapalenie wielomięśniowe772
19.1.6. Zespół antyfosfolipidowy773
19.1.7. Polimialgia reumatyczna773
19.1.8. Zespół Sjögrena774
19.1.9. Rumień guzowaty775
19.2.1. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa775
19.2. Spondyloartropatie775
19.2.2. Łuszczycowe zapalenie stawów778
19.2.3. Reaktywne zapalenie stawów779
19.3. Zapalenia stawów spowodowane bezpośrednio zakażeniem bakteryjnym780
19.4. Zapalenie stawów wywoływane przez kryształy781
19.4.1. Dna moczanowa782
19.5. Choroba zwyrodnieniowa stawów784
19.6. Osteoporoza786
19.7.1. Reumatoidalne zapalenie stawów788
19.7.2. Toczeń rumieniowaty układowy788
19.7.3. Zespół antyfosfolipidowy788
19.7.4. Leczenie farmakologiczne chorób reumatycznych w okresie ciąży i karmienia piersią788
19.7. Choroby reumatyczne a ciąża788
Pytania kontrolne789
20.1.1. Bóle głowy790
20. Problemy neurologiczne w praktyce lekarza rodzinnego – Antoni Prusiński790
20.1. Diagnostyka najczęstszych objawów i zaburzeń neurologicznych790
20.1.2. Zawroty głowy792
20.1.3. Bóle barku793
20.1.4. Bóle okolicy lędźwiowo-krzyżowej793
20.1.5. Zaburzenia czynności ruchowych793
20.1.6. Zaburzenia przytomności794
20.1.7. Zaburzenia mowy795
20.1.8. Zaburzenia snu796
20.2.1. Choroby naczyniowe mózgu797
20.2. Krótki przegląd ważniejszych jednostek chorobowych i zespołów w neurologii797
20.2.2. Urazy mózgu800
20.2.3. Guzy mózgu801
20.2.4. Zatrucia układu nerwowego802
20.2.5. Wybrane choroby zwyrodnieniowe i metaboliczne802
20.2.6. Stwardnienie rozsiane803
20.2.7. Padaczka804
20.2.8. Migrena i inne samoistne bóle głowy805
20.2.10. Bólowe zespoły korzeniowe807
20.2.9. Uszkodzenia pojedynczych nerwów (mononeuropatie)807
20.2.11. Polineuropatie808
20.2.12. Choroby mięśni i nerwowo-mięśniowe809
20.2.13. Zaburzenia neurologiczne w chorobach ogólnoustrojowych i narządów wewnętrznych810
Pytania kontrolne811
21. Problemy chirurgiczne i choroby naczyń w praktyce lekarza rodzinnego – Ryszard Markert812
21.1. Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego812
21.2. Kamica żółciowa813
21.3.1. Żółtaczka mechaniczna814
21.3.2. Wirusowe zapalenie wątroby814
21.3. Żółtaczka jako objaw814
21.4. Ostre zapalenie trzustki815
21.5.1. Niedrożność wysoka816
21.5.2. Niedrożność niska816
21.5. Niedrożność jelit816
21.6.1. Przepuklina pachwinowa i udowa817
21.6. Uwięźnięcie przepukliny zewnętrznej817
21.6.2. Przepuklina pępkowa818
21.7.1. Rak sutka818
21.7. Choroby sutka818
21.7.2. Zapalenie i ropień sutka819
21.8. Choroby naczyń819
21.8.1. Choroby układu tętniczego820
21.8.2. Choroby układu żylnego822
21.9. Proktologia824
21.10.1. Zakażenia skóry i tkanki podskórnej826
21.10. Chirurgia ambulatoryjna826
21.10.2. Kończyna górna827
21.10.3. Kaszak830
21.10.4. Brodawki skórne831
21.10.5. Rak skóry831
21.10.6. Kończyna dolna831
Pytania kontrolne833
22. Podstawowe problemy rehabilitacji w praktyce lekarza rodzinnego834
22.1. Metody lecznicze stosowane w rehabilitacji medycznej – Jolanta Kujawa, Jolanta Taczała, Agnieszka Zawadzka, Kamila Gworys834
22.1.1. Kinezyterapia835
22.1.2. Metody neurofizjologiczne838
22.1.3. Fizykoterapia839
22.1.4. Masaż leczniczy841
22.2.1. Rehabilitacja w przypadku chorób i zaburzeń wieku rozwojowego842
22.2. Wybrane zagadnienia z rehabilitacji medycznej – Jolanta Kujawa, Jolanta Taczała, Agnieszka Zawadzka, Kamila Gworys842
22.2.2. Rehabilitacja osób starszych845
22.2.3. Rehabilitacja kardiologiczna847
22.2.4. Rehabilitacja osób z chorobami układu oddechowego848
22.2.5. Rehabilitacja osób z chorobami reumatycznymi851
Pytania kontrolne854
22.3. Rehabilitacja głosu u chorych po laryngektomii całkowitej – Alina Morawiec-Sztandera855
Piśmiennictwo (do podrozdz. 22.1 i 22.2)855
22.4. Rehabilitacja słuchu – Elżbieta Malenda-Modzelewska, J. Bożydar Latkowski857
Pytania kontrolne857
22.4.1. Zasada rehabilitacji głuchot (metoda klasyczna)860
Pytania kontrolne861
23. Problemy osób starszych w praktyce lekarza rodzinnego – Krzysztof Socha, Tomasz Kostka862
23.1. Starzenie się człowieka862
23.1.1. Chorobowość osób starszych863
23.1.2. Całościowa ocena geriatryczna864
23.2.1. Upadki865
23.2. Wybrane geriatryczne jednostki i stany chorobowe865
23.2.2. Zespół słabości (zespół kruchości, frailty syndrome)866
23.2.3. Otępienie867
23.2.4. Nietrzymanie moczu869
23.2.5. Nietrzymanie stolca870
23.2.6. Odleżyny871
23.2.7. Odmienny obraz kliniczny chorób u osób starszych873
Piśmiennictwo875
Pytania kontrolne875
24. Podstawy farmakologii klinicznej – Józef Drzewoski, Agnieszka Śliwińska878
Pytania kontrolne882
25. Choroby układu krwiotwórczego w praktyce lekarza rodzinnego – Tadeusz Robak, Krzysztof Chojnowski, Piotr Smolewski, Halina Urbańska-Ryś, Agata Wrzesień-Kuś884
25.1. Najczęściej występujące niedokrwistości884
25.1.1. Niedokrwistość z niedoboru żelaza886
25.1.2. Niedokrwistości megaloblastyczne887
25.1.3. Niedokrwistości hemolityczne888
25.1.4. Niedokrwistość aplastyczna889
25.2.1. Naczyniowe skazy krwotoczne890
25.2. Skazy krwotoczne890
25.2.2. Skazy krwotoczne małopłytkowe892
25.2.3. Skazy krwotoczne osoczowe895
25.3. Ostre białaczki898
25.4. Przewlekłe nowotwory mieloproliferacyjne903
25.4.1. Przewlekła białaczka szpikowa (CML)904
25.4.2. Czerwienica prawdziwa (PV)905
25.4.3. Nadpłytkowość samoistna (ET)906
25.4.4. Pierwotna mielofibroza (PMF)907
25.5. Chłoniaki złośliwe908
25.5.1. Chłoniaki nie-Hodgkina (NHL)909
25.5.2. Chłoniak Hodgkina911
25.5.3. Przewlekła białaczka limfocytowa913
25.5.4. Szpiczak mnogi914
Pytania kontrolne916
26.1.1. Badania diagnostyczne w chorobach tarczycy918
26. Choroby układu endokrynnego i choroby metaboliczne w praktyce lekarza rodzinnego918
26.1. Choroby tarczycy – Jolanta Kunert-Radek918
26.1.2. Nadczynność tarczycy921
26.1.3. Niedoczynność tarczycy924
26.1.4. Wole obojętne rozlane i guzkowe926
26.1.5. Rak tarczycy927
26.1.6. Zapalenia tarczycy929
26.1.7. Incydentaloma tarczycy930
26.2.1. Układ podwzgórzowo-przysadkowy – nadrzędna rola w układzie endokrynnym931
26.2. Choroby przysadki – Jolanta Kunert-Radek931
Pytania kontrolne931
26.2.2. Nadczynność przysadki932
26.2.3. Niedoczynność przysadki936
26.2.4. Incydentaloma przysadki937
26.3.1. Regulacja czynności hormonalnej kory nadnerczy938
26.3. Choroby kory nadnerczy – Henryk Stępień938
Piśmiennictwo938
Pytania kontrolne938
26.3.2. Niedoczynność kory nadnerczy939
26.3.3. Nadczynność kory nadnerczy942
26.3.4. Wskazania i przeciwwskazania do kortykoterapii945
26.3.5. Rakowiak948
26.4.1. Nadczynność przytarczyc950
26.4. Pierwotna nadczynność gruczołów przytarczycznych – Jan Komorowski950
Pytania kontrolne950
26.4.2. Niedoczynność przytarczyc952
26.4.3. Hipokalcemia952
26.5.1. Otyłość953
26.5. Otyłość i jadłowstręt psychiczny – Jan Komorowski953
Pytania kontrolne953
26.5.2. Jadłowstręt psychiczny956
Pytania kontrolne958
27.1.1. Braki i ubytki kończyny960
27.1.2. Przerosty kończyn960
27.1.3. Wrodzony zrost promieniowo-łokciowy960
27. Podstawy chorób narządu ruchu960
27.1. Wady wrodzone narządu ruchu – Marek Synder960
27.1.4. Rozwojowa (zwana dawniej wrodzoną) dysplazja stawu biodrowego (developmental dysplasia of the hip, DDH)961
27.2.1. Wrodzone wysokie ustawienie łopatki (tzw. choroba Sprengla)962
27.2.2. Klatka piersiowa lejkowata962
27.2. Wady wrodzone klatki piersiowej – Marek Synder962
27.2.3. Klatka piersiowa kurza (pectus carinatum)963
27.2.4. Wrodzony kręcz szyi (torticollis)963
27.3. Wady postawy – Marek Synder963
27.3.1. Plecy okrągłe964
27.3.2. Boczne skrzywienie kręgosłupa, tzw. skolioza964
27.3.3. Zaburzenia statyki965
27.4.1. Zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego966
27.4. Zmiany zwyrodnieniowe stawów – Marek Synder966
27.4.2. Zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego967
27.4.3. Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa968
27.4.4. Zmiany zwyrodnieniowe stawu ramiennego968
27.5. Postępowanie po urazach narządu ruchu – Andrzej Grzegorzewski968
27.5.1. Postępowanie u pacjentów z opatrunkiem gipsowym969
27.5.2. Postępowanie po urazach więzadłowo-torebkowych969
27.6. Zmiany przeciążeniowe narządu ruchu – Andrzej Grzegorzewski970
Pytania kontrolne971
28. Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa – zespoły bólowe – Andrzej Radek, Maciej Radek972
28.1. Rola krążka międzykręgowego i jego patologia972
28.2. Diagnostyka chorób zwyrodnieniowych kręgosłupa972
28.3. Procesy chorobowe krążka międzykręgowego973
28.4. Leczenie975
Pytania kontrolne976
29.1. Krwiomocz978
29. Problemy urologiczne w praktyce lekarza rodzinnego – Andrzej Prelich978
29.2. Tamponada pęcherza moczowego979
29.3. Ostre zapalenie pęcherza moczowego979
29.4. Zatrzymanie moczu980
29.5. Ostre zapalenie gruczołu krokowego981
29.6. Kolka nerkowa981
29.7. Zakażone wodonercze982
29.8. Zapalenie najądrza i jądra982
29.9. Skręt jądra982
29.10. Zgorzel Fourniera983
29.11. Guzy jądra983
29.12. Rak stercza984
29.13. Parafimoza (zadzierzgnięcie napletka)984
29.14. Uraz nerki985
29.15. Uraz pęcherza moczowego985
29.16. Uraz cewki moczowej985
29.17. Urazy moszny i jąder986
Piśmiennictwo986
Pytania kontrolne986
30.1.1. Zapalenie mieszków włosowych (folliculitis)988
30.1.2. Czyrak (furunculus)988
30. Podstawowe problemy dermatologii w praktyce lekarza rodzinnego988
30.1. Zakażenia bakteryjne – Anna Woźniacka, Anna Sysa-Jędrzejowska988
30.1.3. Róża (erysipelas)989
30.1.4. Liszajec zakaźny (impetigo contagiosa)989
30.1.5. Niesztowica (ecthyma)990
30.2.1. Gruźlica toczniowa (tuberculosis luposa)990
30.3.1. Grzybica skóry gładkiej (tinea cutis glabrae)990
30.2. Gruźlica – Anna Woźniacka, Anna Sysa-Jędrzejowska990
30.3. Grzybice skóry – Anna Woźniacka, Anna Sysa-Jędrzejowska990
30.3.2. Grzybica stóp (tinea pedis)991
30.3.3. Grzybica paznokci (tinea unguium)991
30.3.4. Łupież pstry (pityriasis versicolor)992
30.4.1. Świerzb (scabies)992
30.4.2. Wszawica głowowa (pediculosis capillitii)992
30.4. Zakażenia pasożytnicze – Anna Woźniacka, Anna Sysa-Jędrzejowska992
30.5.1. Półpasiec (zoster)993
30.5.2. Opryszczka zwykła (herpes simplex)993
30.5. Choroby wirusowe – Anna Woźniacka, Anna Sysa-Jędrzejowska993
30.5.3. Brodawki zwykłe (verrucae vulgares)994
30.6.1. Rumień wielopostaciowy wysiękowy (erythema exsudativum multiforme)995
30.6.2. Toksyczna nekroliza naskórka (toxic epidermal necrolysis, syndroma Lyell – zespół Lyella)995
30.6. Rumienie – Anna Woźniacka, Anna Sysa-Jędrzejowska995
30.6.3. Rumień guzowaty (erythema nodosum)996
30.7. Atopowe zapalenie skóry996
30.8. Łuszczyca zwyczajna (psoriasis vulgaris) – Anna Woźniacka, Anna Sysa-Jędrzejowska996
30.9.1. Pęcherzyca (pemphigus)997
30.9. Choroby pęcherzowe – Anna Woźniacka, Anna Sysa-Jędrzejowska997
30.9.2. Pemfigoid998
30.9.3. Opryszczkowate zapalenie skóry (dermatitis herpetiformis, morbus Duhring – choroba Dühringa)998
30.10.1. Zmiany skórne w przebiegu tocznia rumieniowatego999
30.10. Choroby tkanki łącznej – Anna Woźniacka, Anna Sysa-Jędrzejowska999
30.10.2. Zmiany skórne w przebiegu zapalenia skórno-mięśniowego1000
30.10.3. Twardzina układowa (systemic sclerosis)1000
30.10.4. Twardzina ograniczona (morphea, sclerodermia circumscripta)1001
30.11. Owrzodzenie goleni1002
30.12. Trądzik – Anna Woźniacka, Anna Sysa-Jędrzejowska1002
30.13.1. Rak podstawnokomórkowy (basal cell carcinoma, BCC)1003
30.13.2. Rak kolczystokomórkowy (carcinoma spinocellulare)1003
30.13. Nowotwory skóry – Anna Woźniacka, Anna Sysa-Jędrzejowska1003
30.13.3. Czerniak złośliwy (melanoma malignum)1004
Pytania kontrolne (do podrozdz. 30.1–30.13)1004
30.14.1. Kiła (lues, syphilis)1005
30.14. Choroby przenoszone drogą płciową – Jolanta Dorota Torzecka1005
30.14.2. Rzeżączka (gonorrhoea)1006
30.14.3. Nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej1008
Pytania kontrolne1009
31.1.1. Grzybice nosa i zatok przynosowych1010
31. Niektóre postacie grzybic – Piotr Kurnatowski, Anna J. Kurnatowska1010
31.1. Grzybice układu oddechowego1010
31.1.2. Grzybice krtani1011
31.1.3. Grzybice dolnych dróg oddechowych1012
31.2.1. Grzybice jamy ustnej i gardła1015
31.2. Grzybice układu pokarmowego1015
31.2.2. Grzybice przełyku, żołądka i jelit1017
31.3. Grzybice wieloogniskowe i uogólnione1018
Piśmiennictwo1020
Pytania kontrolne1020
32.1.1. Zapalenie kątów ust (zajady)1022
32.1.2. Zapalenie jamy ustnej protetyczne (stomatopatia protetyczna)1022
32. Podstawowe choroby jamy ustnej – Anna J. Kurnatowska, Piotr Kurnatowski1022
32.1. Choroby jamy ustnej przebiegające z zanikiem błony śluzowej1022
32.1.3. Zapalenie jamy ustnej w przebiegu cukrzycy1023
32.2. Choroby jamy ustnej przebiegające z wytwarzaniem aft1023
32.3.1. Zapalenie jamy ustnej białaczkowe1024
32.3. Zapalenie jamy ustnej ze zmianami martwiczo-wrzodziejącymi1024
32.4. Zmiany w jamie ustnej w przebiegu AIDS1024
32.5. Stomatodynia (pieczenie jamy ustnej)1025
32.6. Ropień okołozębowy (ropień przyzębny)1026
32.7. Stany przedrakowe1026
32.8. Zapalenie jamy ustnej uczuleniowe (kontaktowa alergia, alergiczne zapalenie błony śluzowej)1027
32.10. Zaburzenia czynności stawów skroniowo-żuchwowych (artropatia skroniowo-żuchwowa, dysfunkcja skroniowo-żuchwowa, mioartropatia, zespół Costena)1029
32.9. Cuchnienie z ust (cuchnący oddech, halitosis, przykry zapach z ust)1029
Piśmiennictwo1030
Pytania kontrolne1030
33. Podstawy nefrologii – Michał Nowicki1032
33.1. Przewlekła choroba nerek1032
33.2. Ostre uszkodzenie nerek (acute kidney injury, AKI)1036
33.3. Kłębuszkowe choroby nerek, diagnostyka białkomoczu i krwinkomoczu1037
33.4. Nefropatie cewkowo-śródmiąższowe (śródmiąższowe zapalenia nerek, ŚZN)1041
33.5. Wrodzone choroby nerek1042
33.6. Zmiany metabolizmu leków w chorobach nerek, nefrotoksyczność leków1043
Piśmiennictwo1046
Pytania kontrolne1046
34.1.1. Zachowania samobójcze1048
34. Problemy psychiatryczne i zachowania samobójcze w praktyce lekarza rodzinnego – Antoni Florkowski1048
34.1. Stany zagrożenia życia w psychiatrii1048
34.1.2. Zachowania agresywne1051
34.1.3. Majaczenie1052
34.1.4. Złośliwy zespół neuroleptyczny1053
34.1.5. Ostra katatonia1054
34.1.6. Zespół serotoninowy1055
34.2.1. Depresja1056
34.2. Wybrane choroby i zaburzenia psychiczne przewlekłe1056
34.2.2. Zaburzenia afektywne dwubiegunowe1061
34.2.3. Schizofrenia i inne psychozy urojeniowe1062
34.2.4. Procesy otępienne i wybrane zagadnienia psychiatrii wieku podeszłego1068
34.2.5. Zaburzenia lękowe i związane ze stresem1070
34.2.6. Zaburzenia psychiczne spowodowane piciem alkoholu1074
34.2.7. Zaburzenia psychiczne spowodowane nadużywaniem benzodiazepin (BZD)1077
34.2.8. Zaburzenia psychiczne spowodowane nadużywaniem środków odurzających1077
Piśmiennictwo1079
Pytania kontrolne1079
35.1.1. Ostre wirusowe zapalenie wątroby1082
35. Choroby zakaźne w praktyce lekarza rodzinnego – Anna Piekarska1082
35.1. Wirusowe zapalenia wątroby (WZW)1082
35.1.2. Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby (PZW)1083
35.1.3. Pozapalna marskość wątroby oraz rak wątrobowokomórkowy1083
35.1.4. Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B – postępowanie1084
35.1.5. Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu C – postępowanie1084
35.1.6. Immunoprofilaktyka WZW1085
35.2.1. Zakażenia wirusowe1085
35.2. Zakażenia przewodu pokarmowego1085
35.2.2. Zakażenia bakteryjne1086
35.3. Neuroinfekcje1086
35.4.1. Borelioza z Lyme1088
35.4. Zakażenia przenoszone przez kleszcze1088
35.4.2. Kleszczowe zapalenie mózgu1089
35.5. Zakażenia skóry i tkanki podskórnej1090
35.6. Zakażenie HIV/AIDS1090
35.7. Grypa1092
35.8. Gruźlica1093
35.9.1. Ospa wietrzna i półpasiec1094
35.9. Choroby wysypkowe1094
35.9.2. Różyczka1095
35.9.3. Odra1096
35.9.4. Płonica1096
35.9.5. Rumień zakaźny1096
35.9.6. Mononukleoza zakaźna1097
35.9.7. Zmiany skórne w przebiegu zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego1097
35.10.1. Postępowanie przed wyjazdem1098
35.10. Zakażenia związane z podróżowaniem do strefy tropikalnej1098
35.10.2. Postępowanie po powrocie1099
Pytania kontrolne1100
36.1.1. Choroby aparatu ochronnego i dróg łzowych1102
36. Okulistyka w praktyce lekarza rodzinnego – Mirosława Grałek1102
36.1. Odcinek przedni oka1102
36.1.2. Zapalenie rogówki (keratitis)1105
36.1.3. Zapalenie błony naczyniowej (uveitis)1105
36.1.4. Choroby soczewki1106
36.2.1. Obraz prawidłowy1107
36.2.2. Choroby siatkówki i nerwu wzrokowego1107
36.2. Odcinek tylny oka (siatkówka i nerw wzrokowy)1107
36.2.3. Jaskra (glaucoma)1110
36.3.1. Urazy oka (trauma oculi)1110
36.3. Inne choroby narządu wzroku1110
36.3.2. Nowotwory złośliwe1111
36.3.3. Wady refrakcji1111
36.3.4. Zaburzenia mięśni okoruchowych1112
Pytania kontrolne1112
37. Wybrane zagadnienia toksykologii klinicznej – Lech Panasiuk1114
37.1. Zatrucia lekami1114
37.2. Zatrucia alkoholami i glikolami1116
37.3. Zatrucie tlenkiem węgla1119
37.4. Zatrucia grzybami1120
37.5. Zatrucia substancjami żrącymi1122
37.6. Zatrucia narkotykami i środkami halucynogennymi1123
37.7. Zatrucia „pigułkami gwałtu” i dopalaczami1125
Pytania kontrolne1127
38.1.1. Układ krążenia osoby wytrenowanej, serce sportowca1128
38. Wybrane zagadnienia medycyny sportowej dla lekarzy rodzinnych – Anna Jegier1128
38.1. Wpływ regularnej aktywności fizycznej na organizm człowieka1128
38.1.2. Wpływ aktywności fizycznej na układ ruchu1131
38.2. Zasady orzekania o udziale w sporcie dzieci i młodzieży1133
38.3. Wydolność fizyczna organizmu podstawą programowania obciążeń treningowych1137
38.4. Medyczne aspekty sportu dzieci i młodzieży1138
38.5. Sportowe urazy i uszkodzenia układu ruchu1139
38.5.1. Entezopatie1140
38.5.2. Zapalenia ścięgien1141
38.5.3. Złamania zmęczeniowe1142
38.5.4. Jałowe martwice kości1142
38.5.5. Zespoły ciasnoty przedziałów powięziowych1142
38.5.6. Ostre urazy1142
38.6. Zalecenia aktywności fizycznej w promocji zdrowia i prewencji pierwotnej chorób przewlekłych dla osób dorosłych1143
Piśmiennictwo1146
Pytania kontrolne1146
Skorowidz1148

5Opiekalekarzarodzinnegonadpacjentemwkontekścierodziny

Tabela5.3.

Cechyrodzinfunkcjonalnychidysfunkcjonalnych

Cechy

systemu

Funkcjonalne

Podsystemy

Rodziny

Dysfunkcjonalne

Dobrzewyodrębnione,różnorod-

Niektóreniewykształcone(np.brakpodsystemuoj-

ciec-syn,częstoprzysilnymzwiązkusynazmatką)

Granice

Role

Hierarchia

Zdolności

dozmian

Wyraźne,przepuszczalne

Rozmytesztywne

Jasnookreślone

Niejasne(np.gdyniejestdokońcaokreślone,czy

rolęgłowyrodzinyodgrywaojciecczydziadek)

Jasnookreślona,brakkoalicji

Niejasna,występująkoalicjemiędzypokoleniowe

międzypokoleniowych

Duże

Niewielkie

Triady

(związki

Elastyczne-niewystępująsztyw-

Sztywnekoalicje(stałyschematprzepływunega-

trzechosób)

nekoalicje(zmiennyschemat

tywnychemocji-skupianieichnajednymczłonku

przepływunegatywnychemocji)

rodziny)

wiedniegoleczenia,występującyobjawniema

przyczynyorganicznej,upacjentawystępuje

tzw.objawwędrujący-jedenobjawzastępowa-

nyjestinnym,pojawiasięuobjawwędrującypo

rodzinie”-zawszektośzrodzinywypełniarolę

chorego,częściejdochodzidozaostrzeńchoroby

przewlekłej.

Chorobaistosunekrodzinydochorobywpe-

wiensposóborganizująrodzinę,którazarazem

wpływanato,jakjejchorującyczłonekprzeży-

waswojąchorobęijakijestjegosposóbcho-

rowania.Działaniaicechyrodzinypobudzają

czynnikifizjologiczne,którewtórniewpływająna

pogorszeniechorobylubnawspieranieprocesu

zdrowienia.Pozwalatopodzielićrodzinynafunk-

cjonalneidysfunkcjonalne(tab.5.3).Imwięcej

cechdysfunkcjonalnychwrodzinie,tymwiększe

niebezpieczeństwo,żeobjaw(chorobajednego

zczłonkówrodziny)staniesięniezbędnączęścią

interakcjiwcałymsystemierodzinyiżezacznie

wnimodgrywaćważnąrolę.

501040Wpływchoroby

przewlekłejnasytuacjęrodziny

Przewlekłachorobazmieniażycierodziny.Może

poważnieutrudnićplanyzawodoweiosobiste,

zarównoosobiechorującej,jakiopiekującymsię

chorymczłonkiemrodziny.Ograniczateżkontak-

tytowarzyskiecałejrodziny(przezzmęczenieobo-

wiązkami,utrudnionewyjściazdomu).

Rodzinamusiteżporadzićsobiezewzro-

stemkosztówfinansowych,coczęstojest

związanezewzględnietrwałymobniżeniem

jejstatusumaterialnego.Wprzypadkuchoro-

byosobydorosłej,któradotychczasspełniała

ważnefunkcjewrodzinie,upozostałychjej

członkówmożepojawićsięobawa,czyrodzina

poradzisobiezzadaniami,któredotejpory

należałydochorego.Sampoczątekchoroby

możewówczaswiązaćsięzdezorganizacjąży-

ciarodzinnego.

Całyciężarchoroby(tzw.brzemięrodziny)

powodujenarastającezmęczenieiwyczerpanie

członkówrodziny,tymbardziejdotkliwe,gdysą

oniosamotnieni,niemogąliczyćnawsparcie

dalszejrodzinyczyopiekizdrowotnej.Nawet

rodziny,któredośćdobrzeradząsobiewzaist-

niałejsytuacji,sąbardziejnarażonenazachwia-

nierównowagirodzinnejwobliczuniespodzie-

wanychzmian(chorobasomatycznainnego

członkarodziny,utratapracyitp.).Wtrakcie

wieloletniegoprzebieguchorobyuopiekunów

możepojawićsięskłonnośćdobagatelizowania

objawówchorobyichęćwycofaniasięzpomocy

choremu.

Nadrugimbiegunieznajdująsięopiekuno-

wiezdużągotowościądoupoświęcaniasię”dla

choregoczłonkarodziny.Takieosobyrezygnują

zeswoichdawnychprzyzwyczajeńiprzyjemności

najegorzecz.Możetoprowadzićdowypalenia

ifrustracjigłównegoopiekuna,acozatymidzie

Brak wyników

Medycyna Rodzinna

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra