Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
W.Irving,T.Boswell,D.Ala’Aldeen,Mikrobiologiamedyczna.Krótkiewykłady,Warszawa2008
ISBN978-83-01-15476-9,©byWNPWN2008
A5–Anatomiabakterii
33
Wprzeciwieństwiedokomórekeukariotycznychbakterieniemają
jądra,błonyjądrowejiróżnychzłożonychprzedziałówkomórkowych,
wtymretikulumendoplazmatycznego.DNAleżywolnywcytoplazmie
iczęstopozostajezwiązanyzbłonącytoplazmatyczną.
Wszystkiewłaściwościkomórekbakteryjnych,ichcechystrukturalne
ifunkcjonalneorazzdolnościchorobotwórczesądeterminowaneprzez
genom–genetycznąinformacjęzawartąwkomórce.Genombakteryjny
stanowiprzedewszystkimpojedynczykolistydsDNAchromosomu
(długości1–5milionównukleotydów).Uczęścibakteriiwystępujedoda-
tkowymateriałgenetyczny,takijakplazmidy(dziesiątkitysięcynukleo-
tydów)orazDNAbakteriofagów.
Genomkomórkisłużyjakomatrycadotranskrypcjiprzezpolimerazę
doRNA,coprowadzidalejdowytwarzaniabiałek.OdcinekDNA
kodującywytwarzanieokreślonegobiałkanazywamygenem.Chromo-
sombakteryjnyzawieraodkilkusetdokilkutysięcygenów.Plazmidysą
mniejszymi,kolistymipozachromosomowymielementami.Plazmidy
kodująwieledodatkowychinformacji,wtymopornośćbakteriinaanty-
biotyki,wytwarzanietoksyn,zwiększeniepatogennościczyinformację
umożliwiającąprzeniesieniedoinnejkomórki.Bakteriofagaminazy-
wamywirusyzakażającebakterie.Mogąoneprzeżywaćwkomórce
wstanieutajonym(lizogenia),wnoszącdoniejdodatkowewłaściwości.
Białkaulegająceekspresjimogąbyćmodyfikowaneprzedichuwol-
nieniemdocytoplazmy,wbudowaniemdobłonykomórkowejlub
wydzieleniemnazewnątrz.Białkaniezbędnedozachowaniakomórki
przyżyciupozostająwcytoplazmie.Białkastanowiąceskładnikiłańcu-
chaoddechowego,receptory,elementyzwiązanezkomunikacjąpomię-
dzybakteriamiorazadhezynyzostająwbudowanewbłonęcytoplazma-
tycznąlubbłonęzewnętrzną.Toksynyiinneczynnikiwirulencjibakterii
sąnajczęściejwydzielanenazewnątrzkomórki.
Osłony
komórkowe
iichskład
Cytoplazmawszystkichbakteriijestzamkniętawzłożonejosłonie,za-
wierającejdużobiałek,zwanejbłonącytoplazmatyczną.Napodstawie
budowystrukturbakteriiwystępującychnazewnątrztejbłonywyróż-
niamydwiegrupybakteriibarwiącesięodmienniemetodąGrama:
gramdodatnieigramujemne(patrzramka1iryc.3).
Błonęcytoplazmatycznąbakteriigramdodatnichokrywagrubawar-
stwapeptydoglikanu,któramożebyćosłoniętaprzezotoczkęi/lub
luŹnyśluzzawierającezwyklepolisacharydy.Ubakteriigramujemnych
błonękomórkowąotaczacienkawarstwapeptydoglikanu,atęzłożona,
zawierającadużobiałekbłonazewnętrzna,któramożebyćosłonięta
otoczkąpolisacharydową.Przestrzeńpomiędzywewnętrznąize-
wnętrznąbłonąbakteriigramujemnychnazywamyprzestrzeniąpery-
plazmatyczną.Specjalneznaczeniemającząsteczkilipoproteinzjednej
stronyniekowalencyjniezakotwiczonewbłoniezewnętrznej,zdrugiej
zaśkowalencyjniezwiązanezpeptydoglikanem.Uniektórychbakterii
błonazewnętrznatworzy„złączaBayera”(„Bayer’spatches”),które
przechodząprzezciągłąwarstwępeptydoglikanuiwiążąsiębezpośred-
niozbłonącytoplazmatyczną.Lipopolisacharyd(LPS)–składnikściany
bakteriigramujemnych–tworzyzewnętrznączęśćstrukturyichbłony
zewnętrznej.
