Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Logoswdrodzedosamopoznania-aspektyfilozoficzne
19
Czydojściedoprawdyiudzielenieostatecznychodpowiedzinafun-
damentalnepytaniaoto,kimjestemiczy(m)jestsens,któregoposzukuję,
jestwogólemożliwe?Jakąrolęodgrywawtymprocesiejęzyk?Ciekawe
jestprzekonanieSokratesa,żedoprawdyonaturzeludzkiejmożna
zbliżyćsięjedynieprzezmyśldialogowączydialektyczną:HZnatury
swejprawdajestwynikiemmyślidialektycznej.Możnająosiągnąć
tylkowdrodzestałegowspółdziałaniaumysłówwewzajemnychpyta-
niachiodpowiedziach.Niemożnajejzaszczepićwduszyczłowie-
ka”15.PrzyjdzienamjeszczezmierzyćsięzprzekonaniamiSokratesa
iPascalaprzyokazjirozważania,czyinailejęzyk,acozatymidzie
dialogwformiekomunikatuwerbalnegomożebyćnarzędziemkomuni-
kacji,porozumienia,jakrównieżczymożebyćsposobemdochodzenia
doprawdy.Językjestbowiemzewzględunaswojąwtórnośćwobec
innychśrodkówekspresjinarzędziempoznawczymoograniczonych
możliwościach.Oproblemiewyrażalnościprzezjęzykpisałzajmująco
AntoniLiberawewstępiedowyborudramatówBecketta:HOtóżjednym
zpodstawowychatrybutówegzystencji-pozabyciem-w-czasieoraz
byciem-podmiotem-w-przedmiocie-jestpotrzebaczynawetprzymus
wyrazu.Czyistniejąjednakśrodkiwyrazu?Czymmiałybyonebyć?Czy
funkcjętę,choćbywjakimśstopniu,pełnijęzykludzki?Jestonprzecież
narzędziempośrednim,wtórnym,wynalezionym«przyokazji»,wdrodze
ewolucji.Strunygłosoweiorganyartykulacji,zpunktuwidzeniaantro-
pologii,sąconajwyżejśrodkiemkomunikacji(systememostrzegania),
niesąjednakżenarzędziemwyrazuegzystencji;wtejfunkcjizostały
oneużytejedyniezbrakuinnychmożliwości”16.Odmiennestanowisko
prezentujeEdwardSapir,któryskłonnyjesttwierdzić,żeHmowapoprze-
dzaławszelkieinnewcześniejszeprzejawyrozwojukulturymaterialnej,
anawetżerozwójtenniebyłmożliwy,dopókinieukształtowałsięjęzyk,
narzędziesłużącedowyrażaniaznaczenia”17.Dodatkowojestonprze-
konany,żenieistniejeinnemyślenieniżwobrębiejęzyka,aHjęzyknie
jest,jaksięzwyklenaiwniezakłada,etykietądoczepionądoskończonej,
wpełniuformowanejmyśli”18.
Wartowtymmiejscupowtórzyćpytanieorolęjęzykawproce-
siepoznaniawciążpodejmowanymprzezczłowieka.Pojęciejęzyka,
anastępniemowyjestbowiemkluczowenietylkowkształtującymsię
15B.Pascal,Myśli…,s.48.
16A.Libera,Wstęp(w:)S.Beckett,Dramaty,tłum.ioprac.A.Libera,Wrocław1995,
s.XIX.
17E.Sapir,Wprowadzeniedobadańnadmową,tłum.M.Buchta,Kraków2010,s.33.
18Tamże,s.26.
