Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
13
___
___
___
___
___
_____
_____
___
____
___
_____
___
___
___
___
____
___
____
___
___
___
_____
___
kierowanymprzezideologówlubpolityków.Świadomesięganiepokonstrukcje
mitologiczne,dlacelówideowych,filozoficzno-moralnychiestetycznych,dotyczy
takżetwórcówbeletrystyki.Natętendencjęzwróconazostanieuwagawwarstwie
analityczno-refleksyjnej
niniejszej
pracy,
w
odniesieniu
do
mitotwórstwa
romantykówpolskich.
Wodróżnieniuodstanowiskabadaczy,utożsamiającychmitzbaśnią,
zmyśleniemifikcją,zmierzającychdoweryfikacjiΠprawdy”mitu,awkonsekwencjido
deprecjacji,dziścorazczęściejprzyjmujesięinnąwykładniępojęciowątegozjawiska
kulturowego,opartąnadostrzeżeniuzawartychwmitachwartościienergii,
aktywizującejżyciejednostekizbiorowościludzkich.13Naukaodnosisiędotej
problematykizdużąpowagą.Aktualnieprzyjmujesiępropozycjęrozumieniamitu
jakoΠpłaszczyznyzakorzenieniasięczłowiekawewspółczesnymświecie”.14
3.Mitypierwotnejakouniwersalnywzorzec
Filozofireligioznawca,MirceaEliade,interpretujemitjakoΠhistorięprawdziwą”,
mającąswojąwartość,ponieważjestΠświęta”iΠpouczająca”.Jesttozgodnezkulturą
ludówarchaicznych,polegabowiemnaprzyjęciuperspektywymentalnejpierwotnych
twórcówmituzewszystkichtzw.Πwielkichmitologii”zróżnychobszarów
geograficznych.Ichwspólnącechąjestpowagawpotraktowaniutematuopowieści
orazsilniezaznaczonaobecnośćpierwiastkasakralnego.Wtymujęciugenezęmitu
wywodzisięzpierwotnychwierzeńiobrzędów.Zpunktuwidzeniareligioznawczego
ΠMitopowiadahistorięświętą,opisujewydarzenie,któremiałomiejscewlegendar-
nymczasiepoczątków.Mówi,wjakisposóbzasprawąIstotNadnaturalnych,
zaistniałarzeczywistość–Kosmoslubjejfragment:wyspa,roślina,człowiek,ludzkie
zachowania.Zawszejesttoopowieśćostwarzaniu,opierwszychaktachtwórczych”.15
Eliadeuwzględniamagicznąwyobraźnięczłowiekakulturyarchaicznej,uznając,
żeczłowiekpierwotny,poprzezmit,miałodczuciepanowanianadrzeczami,nad
niepokojącymigozjawiskami,odprawiającrytuałpowtarzaniagestówdemiurgów
iherosówmitycznych.Mitzapewniałbowiemuczestnictwowświętymczasie
stwarzaniapoprzezobrzędidziękitemumożnabyłoprzeżyćjeszczerazcoś
wielkiego,znaczącego,cowydarzyłosięwczasieΠpoczątków”.Wtakiejwykładni
pojęciowejmitukryjesięzasadniczymodel–wzorcowydlawszystkichwariantów–
jegopowrotówwkulturzenowożytnejażdoczasówwspółczesnych:MIT–powrót
doczasówΠpoczątku”–doRaju,doΠświętegoczasu”pierwotnejniewinności–jako
kompensacjalękówicierpieniaegzystencjalnego.Podstawowąkategoriąestetyczną
13GeorgesSorelpisał,żefunkcjąmitujestpodtrzymywanietwórczegozapałuspołeczeństwa,zob.tegoż:
Reflexionssurlaviolence,Paris1972.Bliskietemustanowiskujestznaczenie,jakieprzypisywałmitom
polskisocjolog,S.Ossowski,któryuważał,żemitodgrywaważnąrolęwkształtowaniuwięzispołecznych,
zob.iWięźspołecznaidziedzictwokrwi[wi]Dzieła,t.2,Warszawa1966.
14A.F.Grabski,Historiografia–mitotwórstwo–mitoburstwo[wi]Historia,mity,interpretacje,red.
A.Barszczewska-Krupa,Łódź1996,s.33.
15M.Eliade,Aspektymitu,przeł.P.Mrówczyński,Warszawa1998,s.9.
