Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.ZDZIEJÓWKOŚCIOŁAPRAWOSŁAWNEGO
NALUBELSZCZYŹNIEWLATACH1944-1947*
Wopracowaniudokonanozwięzłejcharakterystykisytuacjiprawosławiana
Lubelszczyźniewbodajnajtragiczniejszymokresieodczasówuniibrzeskiej.Jej
administracyjnalikwidacjawlatach70.XIXw.iprzyłączenieunitówdopra-
wosławiasprawiły,żezapuściłoonoponownienatymtereniegłębszekorzenie,
wwynikuczegopoodzyskaniuprzezPolskęniepodległościpozostałarozwinięta
siećduszpasterska,świątynieorazok.200–250tys.wiernych.Władzepolskie,
aleteżkatolickieotoczenietraktowałoprawosławieikościelneinstytucjejako
pozostałośćpocaracieijegorusyfikacyjnejpolityce.Owaperspektywawyzna-
czałaszczegółowąpolitykęadministracyjnąwobecKościołaprawosławnego
wokresiemiędzywojennym,awodniesieniudoludnościipoczęściinstytu-
cjikościelnychdodatkowoczynniknarodowościowyprzeciwdziałanie
wpływomnarodowymukraińskim;itozarównowpłaszczyźnierealizowanej
politykiwyznaniowej,jakioświatowejczykulturalnej1.Przezcaływięcokres
międzywojennysystematyczniezmierzanodoograniczeniawpływówKościoła
poprzezuszczuplaniejegobazymaterialnej(ziemia,budynki),stanowiącejdo
1875r.własnośćobrządkugreckokatolickiego,rewindykację(bądźzamykanie)
świątyńpounickichorazobrządkułacińskiegoKościołarzymskokatolickiego,
reglamentowanieprawosławnejsieciduszpasterskiejczyteżingerowaniewruch
personalnyduchowieństwa.
Wlatach30.szczegółowekoncepcjeprzekształciłysięwkonkretnyprogram
polonizacjikresów,atakżeLubelszczyzny.JakstwierdzaM.Papierzyńska-Turek,
„(…)polonizacjipodlegaćmiałterenzamieszkanyprzezBiałorusinów,których
uważanozaelementbardziejpodatnydospolonizowanianiżUkraińcy,oraz
Lubelszczyzna,gdzieprawosławnychtraktowanojakoludnośćniegdyśunicką,
katolicką,awięcpolską,siłązrusyfikowanąinawróconąnaprawosławie”2.Dla
*Teksttenmiałzostaćopublikowanywmateriałachpokonferencyjnychzkonferencjipoświę-
conej400-leciuuniibrzeskiej,zorganizowanejprzezPrawosławnąDiecezjęLubelsko-Chełmską
w1995r.Wtekście,pozadrobnymiuzupełnieniamiprzypisów,niedokonanożadnychzmian.
1Por.m.in.obszernamonografiaM.Papierzyńskiej-Turek,Międzytradycjąarzeczywistością.
Państwowobecprawosławia1918–1939,PWN,Warszawa1989.
2Tamże,s.248.
13