Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
9
lubfaktycznykształtinstytucjiprezydentawdanympaństwie,przyczym
rozwiązaniaprawnelubpraktykapolitycznawystępującewtympaństwie
uznawanesązawzorcowe.Ztegowzględuuprawnionejestpisanienp.
omodelach„francuskim”,„szwajcarskim”czy„weimarskim”
9
.Zgodnie
zdrugimstanowiskiemprzezmodelprezydenturynależyrozumiećpe-
wienwzorzecteoretycznyinstytucjiprezydenta,stworzonyprzezwyab-
strahowanienajbardziejcharakterystycznychcechprezydenturywdanej
grupiepaństw.Ztegopunktuwidzeniamożemymówićnp.omodelach
prezydentury„władczej”,prezydentury„symbolicznej”czyprezydentury
„aktywnej”10.
Wniniejszejpracyzawłaściwszeuznanodrugiepodejście.Wynika
tozarównozprzyjętejlogikiwywodu(wnioskowanieindukcyjne),jak
równieżzprzyczynmerytorycznych.Trudnobowiemwskazaćwśród
państwEuropyŚrodkowejiWschodniejtakiprzypadek(bądźprzypadki)
unormowaniainstytucjiprezydenta(lubpraktykipolitycznejfunkcjo-
nowaniatejinstytucji),którymoglibyśmyuznaćzatypowy,wzorcowy,
anastępnieporządkowaćpozostałepaństwategoregionuzewzględu
naichwiększelubmniejszepodobieństwodowybranegotypu.Wydaje
sięraczej,żefunkcjęmodeli(wzorców)dlaustawodawcykonstytucyj-
negowpaństwachEuropyŚrodkowejiWschodniejspełniałyrozwiązania
ustrojowepaństwzachodnioeuropejskich-głównieFrancjiiNiemiec
11
.
Jakjużstwierdzonowpierwszymzdaniutejpracy,przedmiotemmo-
ichrozważańjesttylkoformalnykształtinstytucjiprezydentawEuropie
ŚrodkowejiWschodniej.Modeleprezydenturyzostanąskonstruowane
9Por.S.Grabowska,R.Grabowski,op.cit.,s.18-20;K.Dunaj,op.cit.,s.210,212.
10
Por.A.Antoszewski,R.Herbut,Systemypolitycznewspółczesnegoświata,Gdańsk2001,
s.270-271;B.Dziemidok-Olszewska,op.cit.,s.329-330.ZdaniemBożenyDziemidok-
-OlszewskiejwpaństwachEuropyŚrodkowejiWschodniejwyróżnićmożnanastępujące
modeleprezydentury:1.prezydenturawładcza,charakteryzującasięsilnąpozycjąprezy-
denta,wybieranegowwyborachpowszechnychiposiadającegoszeregważnychupraw-
nień,wtymtychpozwalającychmunawspóładministrowaniepaństwemiwywieranie
znaczącegowpływunarząd(Rosja,Ukraina);2.prezydenturawzmocniona,występująca
wpaństwach,gdzieprzyjętopółprezydenckisystemrządów,awięcprezydentwybierany
jestwwyborachpowszechnychidysponujeznaczącymiuprawnieniami(Litwa,Rumunia);
3.prezydenturaaktywna,pozwalającaprezydentowiwystępowaćwroliarbitrawsytu-
acjachprzesileńczykryzysówpolitycznych,wprowadzonawrazzsystememparlamentary-
zmuzracjonalizowanego(Polska);4.prezydenturasymboliczna,gdzieprezydent,zgodnie
zregułamisystemuparlamentarnegoipozycjąklasycznejgłowypaństwa,pełniprzede
wszystkimfunkcjereprezentacyjneiceremonialne(Czechy,Słowacja,Węgry,Bułgaria,
Estonia,Łotwa).Ibidem,s.330.
11
Ściślejbiorąc,mamnamyśliustrójVRepublikiFrancuskiejorazRepublikiFederalnej
Niemiec.
