Зміст книги
перейти до управління читачемперейти до навігаціїперейти до деталей бронюванняперейти до зупинок
66
S.Kierkegaard,Nienaukowezamykajlcepostscriptumł
miot,abysięwkońcuzagubićwwątkuubocznym.Osiemnaściestuleci
dlapoświadczeniastosunkudowiecznejprawdy,któramabyćpodstawą
osiągnięciawiecznegozbawienia,nieposiadawiększegoznaczenianiżjeden
dzień.Wprzeciwieństwiedotegoosiemnaściestuleciiwszystko,wszyst-
ko,wszystko,cosięnaichtematwypowiadaipowtarza,posiadasiłę,która
znakomiciekamuflujeprawdęirozprasza.Każdyczłowiekznaturyrzeczy
przygotowanyjestdotego,bystaćsięmyślicielem(cześćichwałaBogu,
którystworzyłczłowiekanaobrazipodobieństwoSwoje!).Niejestwiną
Boga,żeprzyzwyczajenia,bezduszność,braksubiektywnegozaangażowa-
nia,jawnapyszałkowatośćwpostępowaniuzprzyjaciółmiisąsiadami
powolipsująludzitak,żestająsiędotegostopniabezmyślni,iżnatym
efekciarstwieopierająnadziejęzbawienia,niezauważająctegoparadoksu,
żeichgadanieozbawieniujestgadulstwempozbawionymżarliwości,
subiektywnegozaangażowania.Dlategorówniedobrzemożnauważać,że
takieargumentyprzemawiającezazbawieniemsąpisanepalcemnawodzie.
Ztychwzględówdowódtenmożnapotraktowaćtylkoretorycznie28.
Prawdziwaelokwencjajestrzadkością;zapewnemiałabyzastrzeżeniaco
dostosowaniatakiegodowodu;możliweteż,żenatejpodstawiedasię
wyjaśnić,dlaczegosięgotakczęstosłyszy.Wistocieswejdowódtennie
jestdialektyczny(tylkopartaczesięgająponiego,bypotemuprawiać
retorykę),onmazaimponować.Takioratorseparujeto,cojestprzed-
miotemanalizyorazmyślący,czyteżwątpiącysubiekt,izolującgood
innychiprzeciwstawiabiednemugrzesznikowiniezliczonepokolenia,
milionymilionów[ludzi].Następniepytago:»Czyjesteśnatylezuchwa-
ły,byzaprzeczyćprawdzie?Czyśmiesz,czymaszprawouroićsobie,że
Ty,właśnieTytylkoposiadaszprawdę,aosiemnaściestuleci,niezliczone
pokolenia,milionymilionów,żyływbłędzie?CzyTy,nędzny,pojedyn-
czyczłowiekumaszprawodotegozgubićtemilionymilionów,ba
poniekądcałąludzkość?Popatrzwstajązgrobów;popatrz,zobacz
wswojejwyobraźnipokoleniezapokoleniem,sątowszystkociwierzą-
cy,którzywprawdziechrześcijaństwaznaleźlispoczynek,aichspojrze-
niebędzieciebieosądzać;tybezczelnybuntownikuitodopóty,dopóki
sądostatecznyniezabierzeciebiesprzedichoczuzato,żezbytłatwodo-
konałeśodkrycia,ponieważTyzostanieszstrąconyhen,doświataciem-
nościoddalonegoodraju,doktóregooniweszli»itd.Oprócztychfra-
zesówwypowiadanychomilionachmilionówtentchórzliwyoratordrży
28MożenajlepiejprzedstawićproblemjaktoczyniJeanPoul,wsposóbhumorystycz-
ny,kiedymówi:gdybyzrezygnowaćlubgdybyobalonowszystkiedowodyprzemawia-
jącenarzeczprawdziwościchrześcijaństwa,pozostałbyjednakten,żeistniałoonoosiem-
naściestuleci.
