Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
JarosławGara
życiacodziennego.Faktycznymproblemem,jaksięwydaje,niejestteżposzu-
kiwanieuzasadnieńuprawomocnieniaprawadowolności,botowydajesię
czymśniekwestionowanymzpunktuwidzeniawspółczesnejświadomości
wkręgucywilizacjizachodniej,ileraczejrozpatrywaniejejwsiecipowiązań
iwspółzależnościzinnymistanami,wrównejmierzepożądanymicostan
wolności.Napograniczutychpowiązańiwspółzależności,jaksięwydaje,
rozpościerasięprzestrzeńnieredukowalnegotragizmuludzkiejegzystencji
30
.
Niebudziwięcwątpliwościsamotwierdzenie,żewolnośćDjestz
·ródłem
godnościkażdegoczłowieka,jegoistotąD
31
,anito,żewnaturęczłowieka_
zgodniezłacińskąmaksymąomneshominesnaturalibertatistudent(Dwszyscy
ludzieznaturydążądowolnościD)_wpisanejestpragnienieidążeniedowol-
ności
32
.Zdążeniategowynika,żeczłowiekwnajgłębszychpokładach
swojegojestestwaniepotrafizrezygnowaćzwolnościlubostateczniesięjej
wyrzec,nawetjeślimusipłacićzatocenębłędówwłasnychposzukiwańlub
ponosićofiaręwwynikuzrywówniepodległościowychiemancypacyjnych.
Chociażitupojawiasięwątpliwość,czyrzeczywiściepragnienieidążeniedo
wolnościjakoswoistykodnaturyludzkiejjesttakieoczywisteiuniwersalne.
Amożeczłowiek_nacozwracałuwagęErichFromm_oboknaturalnego
pragnieniaidążeniadowolnościposiadarównienaturalnątendencjędo
wyrzekaniasięwolnościiucieczkiodniej,gdytazbytniomuciąży,stającsię
kłopotliwyminieznośnymbrzmieniem
33
.Możeteżtawłaśniesprzeczność
pragnieńidążeńDdoDiDodDwolnościstanowifaktycznez
·ródłotragizmu
ludzkiejegzystencjiorazprzeżywanejidoświadczanejprzezniegowolności?
30
Założyćmożnabowiem,żetragizmludzkiejegzystencjijestpochodnądoświadczaniaskutków
naszejwłasnejwolnościlubwolnościinnych_następstw,któresąwynikiemnaszychwłasnych
wyborówlubwyborówinnych,itozarównotych,którymprzyświecałyintencjeszczytne
ikonstruktywne,jakitych,którychpobudkibyłyniegodziweidestruktywne.Znamienna
wtymkontekściewydajesięwypowiedz
·KarlaJaspersa,którytakopisujesytuacjębohatera
tragicznego:DTo,żeczłowiekniejestbogiem,popychagodomałościizguby;tozaś,że
doprowadzaludzkiemożliwościdokresu,wiedząc,żemożeprzytymzginąć,stanowiojego
wielkościD.K.Jaspers,Otragiczności,tłum.A.Wołkowicz,[w:]tegoż,Filozofiaegzystencji,
tłum.D.Lachowska,A.Wołkowicz,Warszawa1990,s.342.
31
T.Gadacz,Wychowaniedowolności,dz.cyt.,s.155.
32
Znamiennawtymkontekściewydajesięuwaga,żeDdlawiększościludziwizerunekwłasnej
osobyjakoautomatulubmarionetkibyłbyodpychającyizłowrogi.Zachwianiewiarywistnie-
nietakpojętejwolnościmożnabyokreślićjakolękprzedroląmarionetkiD.T.Bielicki,
DŚwiatopoglądnaukowyDinaczelnewartościludzkiegożycia:harmoniaczydysonans?,[w:]
Wizjeczłowiekaispołeczeństwawteoriachibadaniachnaukowych,red.S.Nowak,Warszawa
1984,s.191.
33
E.Fromm,Ucieczkaodwolności,dz.cyt.,s.24,50_51.Wśródpsychologicznych
mechanizmówucieczkiodwolnościautorwyróżnia:1.rezygnacjęzindywidualnościwłasnego
DjaDiuleganiewładzyautorytarnej,2.destruktywnośćwobecobiektów,zktórymiczłowiek
musiałbysięzmierzyćiktórewywołująwnimuczucieniemocy,3.mechaniczneikonformi-
styczneuleganiepresji,związanejzoczekiwaniamiipreferowanymiwzorcamipoprawności
społecznejikulturowej.Zob.tamże,s.142_197.
