Ochrona środowiska przyrodniczego

Bożena Dobrzańska, Grzegorz Dobrzański, Dariusz Kiełczewski

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-15495-0

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2008

Liczba stron:

461

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Dobrzańska, Bożena; Dobrzański, Grzegorz; Kiełczewski, Dariusz. Ochrona środowiska przyrodniczego. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, 461 s. ISBN 978-83-01-15495-0

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Dobrzańska, B.

A1 Dobrzański, G.

A1 Kiełczewski, D.

T1 Ochrona środowiska przyrodniczego

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2008

SN 978-83-01-15495-0

Bibliografia BibTex:

@Book{ 959, author = "Dobrzańska, Bożena and Dobrzański, Grzegorz and Kiełczewski, Dariusz", editor = "", title = "Ochrona środowiska przyrodniczego", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2008", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-15495-0" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Dobrzańska, Bożena

AU - Dobrzański, Grzegorz

AU - Kiełczewski, Dariusz

ED -

TI - Ochrona środowiska przyrodniczego

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2008

SN - 978-83-01-15495-0

ER -

Netografia (standard APA):

Dobrzańska, Bożena; Dobrzański, Grzegorz; Kiełczewski, Dariusz. Ochrona środowiska przyrodniczego [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008 [dostęp: 05 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/ochrona-srodowiska-przyrodniczego-bozena-dobrzanska-grzegorz-959.

środowisko, przyroda, ochrona

Podręcznik jako jeden z nielicznych ujmuje problem ochrony środowiska całościowo i kompleksowo. Jego zaletą jest szersze, systemowe spojrzenie na przyczyny zagrożeń, ich skutki oraz metody przeciwdziałania. Cały materiał został podzielony na 5 głó...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-15495-0

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2008

Liczba stron:

461

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wstęp14
CZĘŚĆ I. LUDZKOŚĆ I PRZYRODA – SPOJRZENIE OGÓLNE20
1. Podstawowe pojęcia i problemy użytkowania i ochrony środowiska (G. Dobrzański)20
1.1. Środowisko20
1.2. Systemowe ujęcie środowiska22
1.3. Modele relacji środowisko-człowiek26
1.3.1. Potrzeba tworzenia modeli26
1.3.2. Podstawowe modele relacji środowisko-człowiek27
1.4. Użytkowanie środowiska28
1.4.1. Zasoby naturalne28
1.4.2. Funkcje (usługi) środowiska30
1.4.3. Pojemność i potencjał środowiska, kapitał natury32
1.5. konsekwencje użytkowania środowiska33
1.6. Ochrona środowiska i przyrody37
1.7. Nauka o ochronie środowiska i jej charakter39
1.8. Alternatywne koncepcje ograniczoności zasobów naturalnych41
1.8.1. Rzadkość absolutna41
1.8.2. Rzadkość relatywna42
1.8.3. Ocena koncepcji rzadkości zasobów44
2. Krótka historia użytkowania środowiska (G. Dobrzański)50
2.1. Okres gospodarki łowiecko-zbierackiej52
2.1.1. Ewolucja52
2.1.2. Sposób życia53
2.1.3. Oddziaływanie na środowisko55
2.2. Okres rozwoju i dominacji rolnictwa57
2.2.1. Przebieg i skutki kulturowe rozwoju rolnictwa57
2.2.2. Skutki ekologiczne rewolucji neolitycznej61
2.3. Rewolucja przemysłowa62
3. Zmiany stanu środowiska na świecie i w Polsce (G. Dobrzański)64
3.1. Zmiany zagrożenia i stanu środowiska na świecie64
3.2. Zmiany zagrożenia i stanu środowiska w Polsce70
3.2.1. Zanieczyszczenie powietrza70
3.2.2. Użytkowanie i zanieczyszczenie wód71
3.2.3. Odpady75
3.2.4. Ochrona świata żywego75
4. Istota i cechy współczesnego kryzysu ekologicznego (G. Dobrzański)78
4.1. Istota kryzysu ekologicznego78
4.1.1. Wymiar ekologiczny78
4.1.2. Wymiar społeczno-gospodarczy79
4.1.3. Wymiar antropologiczny79
4.1.4. Wymiar cybernetyczny80
4.1.5. Wymiar termodynamiczny80
4.2. Kryzys ekologiczny – problem definicyjny81
4.3. Kryzys ekologiczny a kryzys cywilizacji83
4.4. Kryzys ekologiczny jako konstrukt społeczny84
4.5. Cechy współczesnego kryzysu ekologicznego86
4.6. Kiedy katastrofa ekologiczna?89
4.7. Jaka katastrofa ekologiczna?89
4.8. Kryzys ekologiczny szansą ludzkości91
CZĘŚĆ II. PROBLEMY ŚRODOWISKOWE96
5. Globalne ocieplenie (G. Dobrzański)96
5.1. Efekt cieplarniany a globalne ocieplenie96
5.2. Gazy cieplarniane97
5.3. Prognozy zmian temperatury100
5.4. Skutki globalnego ocieplenia101
5.4.1. Zmiany cyklu hydrologicznego i cyrkulacji atmosferycznej101
5.4.2. Zmiany poziomu mórz i oceanów102
5.4.3. Zagrożenie gatunków i systemów ekologicznych103
5.4.4. Zmiany w produkcji żywności104
5.4.5. Skutki zdrowotne104
5.4.6. Skutki społeczne i ekonomiczne104
5.5. Realność globalnego ocieplenia105
5.6. Przeciwdziałanie globalnemu ociepleniu106
6. Niszczenie ozonosfery (B.M. Dobrzańska)108
6.1. Powstawanie, rozmieszczenie i rola ozonu108
6.2. Obserwacje zaniku ozonu109
6.3. Przyczyny i mechanizmy zaniku ozonu110
6.4. Skutki niszczenia ozonosfery113
6.5. Ochrona ozonosfery115
7. Zagrożenie różnorodności gatunkowej (G. Dobrzański)117
7.1. Tempo wymierania gatunków118
7.2. Przykłady wymierania gatunków122
7.3. Zagrożenie gatunków w Polsce124
7.4. Przyczyny wymierania gatunków126
7.5. Motywy ochrony bogactwa gatunkowego127
7.5.1. Motywy ekonomiczne129
7.5.2. Motywy estetyczne130
7.5.3. Motywy naukowe131
7.5.4. Motywy etyczne131
7.5.5. Zachowanie struktury i funkcjonowania biosfery132
8. Degradacja gleb (B.M. Dobrzańska)133
8.1. Formy i skala degradacji gleb134
8.2. Erozja gleb137
8.3. Pustynnienie139
8.4. Degradacja chemiczna gleb140
8.5. Inne formy degradacji gleb141
9. Zagrożenie lasów (B.M. Dobrzańska)143
9.1. Rola lasów w biosferze143
9.2. Powierzchnia i rozmieszczenie lasów na Ziemi145
9.3. Przyczyny powstania zagrożeń ekosystemów leśnych147
9.4. Niszczenie wilgotnych lasów równikowych149
9.5. Zamieranie lasów północnego pasa leśnego153
10. Niedobory i zanieczyszczenia wód (B.M. Dobrzańska)159
10.1. Obieg i zasoby wody w przyrodzie160
10.2. Wykorzystanie i niedobory wody162
10.3. Zanieczyszczenie wód165
10.3.1. Rodzaje i źródła ścieków165
10.3.2. Skutki zanieczyszczenia wód167
11. Zdrowotne skutki degradacji środowiska (B.M. Dobrzańska)171
11.1. Czynniki środowiskowe wpływające na zdrowie człowieka171
11.2. Choroby cywilizacyjne174
11.3. Kategorie oddziaływania zmian środowiska na zdrowie ludzi174
11.4. Zdrowotne skutki zmian fizycznych w środowisku175
11.4.1. Zmiany użytkowania przestrzeni a rozprzestrzenianie się chorób175
11.4.2. Skutki hałasu i wibracji176
11.4.3. Skutki promieniowania jonizującego177
11.5. Wpływ chemizacji środowiska na zdrowie179
11.5.1. Drogi oddziaływania zanieczyszczeń środowiska na organizm ludzki180
11.5.2. Wpływ wybranych substancji chemicznych na zdrowie człowieka181
CZĘŚĆ III. PRZYCZYNY DEGRADACJI ŚRODOWISKA189
12. Zmiany demograficzne (G. Dobrzański)189
12.1. Historia wzrostu demograficznego190
12.2. Przyczyny szybkiego wzrostu liczebności populacji ludzkiej191
12.3. Prognozy wzrostu demograficznego192
12.4. Bariery wzrostu zaludnienia193
12.5. Wątpliwości związane z ograniczaniem wzrostu demograficznego198
12.6. Przestrzenne aspekty procesów demograficznych – dynamika urbanizacji199
12.7. Ekologiczne skutki urbanizacji201
13. Przyczyny kulturowe, naukowe i techniczne degradacji środowiska (D. Kiełczewski)204
13.1. Przyczyny kulturowe204
13.2. Przyczyny naukowe210
13.3. Przyczyny techniczne212
14. Przyczyny ekonomiczne degradacji środowiska (G. Dobrzański)215
14.1. Podstawowe założenia teorii ekonomii216
14.2. Wzrost gospodarczy celem gospodarowania218
14.3. Zawężenie rozumienia racjonalności219
14.4. Dobra wolne i wiara w substytucję221
14.5. Zawodność rynku w gospodarowaniu zasobami przyrody222
14.6. Przyczyny ekologicznych niedostatków polityki państwa224
15. Globalizacja a środowisko (B.M. Dobrzańska)226
15.1. Pojęcie i wymiary globalizacji226
15.2. Ekologiczne korzyści wynikające z globalizacji228
15.3. Globalizacja jako przyczyna degradacji środowiska229
CZĘŚĆ IV. DZIAŁALNOŚĆ NA RZECZ OCHRONY ŚRODOWISKA236
16. Motywy i koncepcje ochrony środowiska (D. Kiełczewski)236
16.1. Motywy ochrony środowiska236
16.2. Najstarsze koncepcje ochrony środowiska238
16.3. Koncepcja konserwatorskiej ochrony przyrody239
16.3.1. Ochrona indywidualna240
16.3.2. Ochrona gatunkowa240
16.3.3. Ochrona obszarowa241
16.4. Prawno – administracyjna koncepcja ochrony środowiska245
16.5. Koncepcja społeczno – ekonomiczna ochrony środowiska246
16.6. Alternatywne koncepcje ochrony środowiska247
16.7. Specyfikacja polskich tradycji ochrony środowiska249
17. Trwały i zrównoważony rozwój (G. Dobrzański, B.M. Dobrzańska)253
17.1. Przesłanki powstania koncepcji trwałego i zrównoważonego rozwoju253
17.2. Historia trwałego i zrównoważonego rozwoju255
17.3. Definicje i warianty trwałego i zrównoważonego rozwoju256
17.4. Model relacji cywilizacja – środowisko258
17.5. Cele trwałego i zrównoważonego rozwoju258
17.6. Zasady trwałego i zrównoważonego rozwoju260
17.7. Problem ekologicznej skali gospodarowania262
18. Ekologiczne podstawy ochrony środowiska (G. Dobrzański)265
18.1. Istota praw przyrody265
18.2. Sens pojęcia ekologia266
18.3. Rola ekologii w ochronie środowiska268
18.4. Mit równowagi ekologicznej269
18.5. Dynamika układów ekologicznych270
18.6. Ekologiczne zasady gospodarowania271
18.6.1. Ochrona naturalnych ekosystemów271
18.6.2. Adaptatywność żywych organizmów i różnorodność gatunkowa272
18.6.3. Znaczenie stałości warunków abiotycznych środowiska274
18.6.4. Ekologiczna niepewność276
19. Polityka a ochrona środowiska (D. Kiełczewski)278
19.1. Związki między polityką i ochroną środowiska278
19.2. Pojęcie polityki ochrony środowiska280
19.3. Koncepcje i programy polityczne a polityka ochrony środowiska281
19.4. Ruchy i partie ekologiczne283
19.5. Rola mediów w polityce ochrony środowiska288
19.6. Globalna polityka ochrony środowiska289
19.7. Polityka ochrony środowiska Unii Europejskiej i Polski291
20. Prawne i organizacyjne podstawy ochrony środowiska (D. Kiełczewski)294
20.1. Rola prawa w ochronie środowiska294
20.2. Historia prawnych podstaw ochrony środowiska295
20.3. Konstytucyjne podstawy prawnej ochrony środowiska297
20.4. System prawa ochrony środowiska w Polsce298
20.5. Organizacja ochrony środowiska302
20.6. Odpowiedzialność prawna w ochronie środowiska303
21. Ekonomiczne aspekty ochrony środowiska (G. Dobrzański)305
21.1. Środowisko przyrodnicze przedmiotem zainteresowania nauk ekonomicznych305
21.2. Optimum ingerencji w środowisko306
21.3. Efekty zewnętrzne i sposoby ich internalizacji307
21.4. Rachunek ekologiczno – ekonomiczny309
21.5. Wycena zasobów i walorów środowiska oraz strat ekologicznych311
21.6. Nowe mierniki rozwoju313
22. Instrumenty ochrony środowiska (G. Dobrzański)315
22.1. Środki i instrumenty ochrony środowiska315
22.2. Kryteria wyboru instrumentów315
22.3. Klasyfikacja instrumentów ochrony środowiska317
22.4. Instrumenty prawno – administracyjne317
22.5. Instrumenty ekonomiczne318
22.5.1. Opłaty i podatki ekologiczne320
22.5.2. Subwencje321
22.5.3. Systemy depozytowe i ubezpieczenia ekologiczne322
22.5.4. Uprawnienia zbywalne322
22.6. Porównanie instrumentów nakazowych i ekonomicznych323
22.7. Inne instrumenty324
23. Technika w ochronie środowiska (B.M. Dobrzańska, G. Dobrzański)325
23.1. Technologie proekologiczne326
23.1.1. Technologie energooszczędne, materiałooszczędne i bezodpadowe326
23.1.2. Czyste źródła energii328
23.1.3. Zmiany w zakresie produktów i usług331
23.1.4. Recykling odpadów331
23.1.5. Urządzenia ochrony środowiska332
23.2. Technika naśladująca życie333
23.3. Zmiana filozofii techniki335
24. Ochrona środowiska w życiu codziennym (D. Kiełczewski)337
24.1. Style życia i środowisko przyrodnicze337
24.2. Scenariusze proekologicznego stylu życia338
24.3. Wegetarianizm jako proekologiczny styl życia341
24.4. Koncepcje konsumpcji proekologicznej342
24.5. Ekologiczne znaki towarowe346
24.6. Możliwości ograniczenia wpływu konsumpcji na środowisko349
24.6.1. Żywność350
24.6.2. Woda351
24.6.3. Odpady351
24.6.4. Energia i zmiany klimatyczne351
CZĘŚĆ V. HUMANISTYCZNE ASPEKTY OCHRONY ŚRODOWISKA358
25. Społeczny wymiar ochrony środowiska (G. Dobrzański)358
25.1. Znaczenie postaw ludzkich w rozwiązywaniu problemów ekologicznych358
25.2. Definicje świadomości ekologicznej359
25.3. Elementy świadomości ekologicznej360
25.4. Stan świadomości ekologicznej w Polsce361
25.5. Konflikty ekologiczne364
25.6. Możliwości kształtowania świadomości ekologicznej366
26. Filozoficzne zagadnienia ochrony środowiska (D. Kiełczewski)368
26.1. Ekologia jako podstawa systemu filozoficznego368
26.2. Proekologiczne tradycje w filozofii372
26.3. Ekologia humanistyczna373
26.4. Ekologia głęboka374
26.5. Ekofilozofia Henryka Skolimowskiego376
26.6. Ekoanarchizm i ekofeminizm jako polityczne koncepcje filozofii ekologii377
26.7. New Age379
27. Etyka ekologiczna (D. Kiełczewski)381
27.1. Istota etyki ekologicznej i jej prekursorzy381
27.2. Kierunki etyki ekologicznej383
27.3. Etyka ekologiczna a etyka wyzwolenia zwierząt386
27.4. Zasady etyki ekologicznej388
27.5. Dylematy etyki ekologicznej390
28. Religijne podstawy ochrony środowiska (D. Kiełczewski)393
28.1. Religia a kryzys ekologiczny393
28.2. Ochrona środowiska a tradycyjne wierzenia ludowe395
28.3. Uzasadnienie ochrony środowiska w reliiach niechrześcijańskich396
28.4. Chrześcijańskie uzasadnienie ochrony środowiska399
28.5. Zaangażowanie kościołów w ochronę środowiska403
29. Ochrona środowiska w kulturze i sztuce (D. Kiełczewski)407
29.1. Kulturowe aspekty ochrony środowiska407
29.2. Literackie inspiracje ochrony środowiska410
29.3. Sztuka ekologiczna414
29.4. Kultura popularna i ochrona środowiska417
30. Edukacja ekologiczna (G. Dobrzański)422
30.1. Pojęcie i nurty edukacji ekologicznej422
30.2. Cele i zasady edukacji ekologicznej424
30.3. Edukacja ekologiczna w systemie nauczania426
30.4. Opracowanie projektów edukacyjnych427
Literatura429
Indeks nazwisk447
Indeks rzeczowy450