Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
MartaKalarus
wspominazresztąautorwewstępie),wartojednaknadmienić,żebył
poprawianyprzezhrabiegowłaściwiedokońcażycia13.
ÓwczesnyWiedeńbezwątpieniamógłwydawaćsięOssolińskie-
muniezwykleintrygujący,gdyżotwierałprzednimnoweperspektywy
życiowe,zktórychzresztąmiałwprzyszłościskorzystać.Miastobyło
wówczasgłównymośrodkiemkulturalnymEuropy–znajdowałosię
wnimwieleszkół,bibliotek,muzeówiteatrów,ażycienaukowewręcz
kwitło14.
ÓwintelektualnyduchWiedniabyłwdużejmierzezasługąreform
JózefaII.Władcaniemalcałkowiciezniósłobowiązującąwcześniej
wprasieiliteraturzecenzuręorazzmodernizowałszkoły,którekształ-
ciłyartystóworazinnych,szerokopojętychtwórcówkultury15.JózefII
zreorganizowałteżmonarchię,ograniczającwdużejmierzepotęgęKo-
ściołaiłamiąctymsamymsiłępolitycznąorazekonomicznąwyższego
duchowieństwa16.Wprowadziłrównieżtolerancjęreligijnąwmonarchii,
comiałoogromneznaczeniedlapoddanych17.
HrabiaOssolińskiosiadłwWiedniujużpośmierciJózefaII,duch
józefinizmubyłjednakwówczaswciążniezwykleżywy.Mogłotomieć
niebagatelnywpływnaopowieścizawartewWieczorachbadeńskich,
wktórychdasięzauważyćniecoprześmiewczytonwopisywaniudu-
chownych.Oczywiście,niejesttokrytykanamiaręWolteraczyin-
nychoświeceniowychmyślicieli,którzywswoichpismachuprawiali
niezwyklezjadliwąsatyręnaKościółiduchowieństwo–hrabiadale-
kibyłodpodejmowaniapolemik,wymierzonychwKościół,izawsze
zszacunkiempodkreślał,jakwielezawdzięczaojcomjezuitom,uczą-
cymgowKolegiumJezuickimwWarszawie18.Niezmieniatojednak
faktu,żeprzedstawianieprzezOssolińskiegowhumorystycznysposób
bohaterów,będącychprzedstawicielamiduchowieństwa,stałosięgłów-
nąprzyczynątego,żedziełoniezostałowydanew1831roku.Chciano
wówczaswydaćzbióropowiadańwflCzasopiśmieNaukowymZakładu
NarodowegoimieniaOssolińskich”,jednakcenzorniewyraziłzgodyna
druk,jakopowódpodajączbytlekkisposóbpisaniaokwestiachdoty-
czącychKościoła19.Ówbraknależytego(wedługniektórych)szacunku
wstosunkudosprawkościelnychbudziłwPolscepewienniesmakjesz-
13B.Gubrynowicz:JózefMaksymilianOssolińskił,s.76.
14W.Jabłońska:JózefMaksymilianOssolińskił,s.52–53.
15F.Fejtö:JózefII.Habsburgrewolucjonista.Przeł.A.Kołodziej.Warszawa
1993,s.204–205.
16Ibidem,s.343.
17Ibidem,s.230.
18A.Małachowski:Przedmował,s.7.
19Ibidem,s.10.
