Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
11
Całkowicieodrębneujęciewynikazmodeluchorobowego,któryopisał
wswoichpracachwybitnybadaczalkoholizmuElvinMortonJellinek
(1891–1964).Zakładaon,uzależnieniejestnieuleczalną,przewlekłąipoten-
cjalnieśmiertelnąchorobą,którejpodstawowymobjawemjestutratakontroli
nadilościąwypijanegoalkoholu(Jellinek,1987;por.teżCierpiałkow-
ska,2010c).ZasługąE.M.Jellinkabyłonietylkowprowadzenienowegopara-
dygmatu,któryradykalniezmieniłsposóbrozumieniaproblemuipostępowania
wobecalkoholików,alerównieżstworzenie,napodstawieinformacjiuzyska-
nychoddużejgrupyosóbuzależnionych,dokładnegoopisustadiówrozwoju
choroby(Jellinek,1987).Jegokoncepcjazawierafazyrozwojuchorobyal-
koholowej,niemawniejjednakanalizytego,costanowićmożetłorozwijają-
cegosięzaburzenia.Procesuzależnieniarozpoczynasięodsytuacji,gdyosoba
pijącaodczujesilnąulgęlubspadeknapięciawsytuacjachzwiązanychzpiciem.
Doświadczenieto,początkowookazjonalne,zczasemprowadzidoaktywnego
poszukiwaniaalkoholuwceluodczuciajegodziałaniaiskutkujewzrostemtole-
rancjinaalkohol.Wkolejnymstadium(fazaostrzegawcza)doobjawówwystę-
pującychuprzedniodołączająsiękolejne:zaczynająwystępowaćlukiwpamięci
(palimpsestypamięciowe),ukrywaniepiciaprzedotoczeniem,szukanieokazji
dopiciaorazpoczuciewinyznimzwiązane.Wdalszymstadium(fazakrytycz-
na)pojawiasiękluczowydlauzależnieniaobjaw,czyliutratakontroliwypity,
nawetwniewielkiejilościalkoholpowoduje„reakcjęłańcuchową”kontynua-
cjępicia(ciągialkoholowe),comożetrwaćprzezbardzodługiczas.Wtym
stadiumalkoholikzaczynaracjonalizowaćswojezachowaniezwiązanezpiciem,
pojawiająsięzachowaniawielkościowe,agresywneiautoagresywne(próby
samobójcze),występujeteżdezorganizacjaśrodowiskaspołecznego(utrata
przyjaciół,pracy,rodziny).Ostatniestadium(fazaprzewlekła)charakteryzuje
sięwystępowaniemdługotrwałychciągówistanówzatrucia,narastającymipro-
blemamizezdrowiem,psychozamialkoholowymi,sięganiempoalkoholenie-
spożywczeorazspadkiemtolerancji.Osobauzależnionamusiwówczaszaprze-
staćpicialubczekaprzedwczesnaśmierć(Jellinek,1987;Mellibruda,
Sobolewska-Mellibruda,2006).
Rewolucyjnajaknaswojeczasy,czylipołowęXXw.,koncepcjaE.M.Jel-
linkaorazwyodrębnionestadiajejrozwoju,któreMaxGlattrozszerzyłoopis
fazwychodzeniazuzależnienia(por.Cierpiałkowska,2010b),stałasię
punktemwyjściadojednegoznajbardziejznanychmodelileczeniaalkoholizmu
znanegojakomodelMinnesota.Modeljestbardzopopularnyiszerokoprzyta-
czanywliteraturzeprzedmiotu(m.in.Cierpiałkowska,2010b;Kacz-
marczyk,2008;Mellibruda,2000;Mellibruda,Sobolewska-
-Mellibruda,2006),toteżniemawtymmiejscupotrzebydokładnegojego
opisu.Wartojedyniezauważyć,żezgodniezujęciemJellinkazakładasię,
alkoholizmjestchroniczną,pierwotnąirządzącąsię„swoimiprawami”chorobą
polegającąnadożywotniejutraciekontrolinadpiciem.Ponadtouważasię,
zaprzeczaniechorobiejestjednymzjejsymptomów,awstępnamotywacjanie