Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AcóżtojestefektDopplera?
EfektDopplerajestnamznanyzpotocznychobserwacji.Obserwujemy
go,gdysłyszymygwizdlokomotywypociągu,którysiędonasprzybliża
albooddala.Gdypociągsięprzybliża,wtedysłyszymywyższydźwięktego
sygnału,agdysięoddala,jestonniższy.Ponieważdzisiajjużlokomotywy
rzadkością,więcczęściejmożemytozaobserwować,gdyzbliżasiędo
naskaretkanasygnale.Jejsygnałjestwyższy,gdysiędonaszbliża,aniż-
szy,gdysięoddala.Jesttowłaściwośćruchufalowego.Głos,dźwiękjest
falądźwiękową,falowymrozchodzeniemsiędrgańpowietrza.Wszystkie
dźwiękimająokreślonądługośćfali,któraodpowiadaokreślonejczęsto-
tliwościdrgań.Imwyższydźwięk,tymwyższaczęstotliwośćikrótszafala.
Iodwrotnie-niskiedźwiękitodłuższefale.Szybkośćrozchodzeniasię
faliwdanymośrodkupozostajetakasama.
Wyobraźmysobie,żejedziemynajakimśwózkuirzucamykulkamido
tarczy.Rzucamyztakąsamączęstotliwością,powiedzmycosekundęwyko-
nujemyrzut.Gdybyśmystaliwmiejscu,tonaszepociskitrafiałybywtarczę
cosekundę.Alejeślibędziemyjerzucali,biegnącwstronętarczyalbojadąc
nawózku,tochociażrzucamyztakąsamączęstotliwością,kulebędądocie-
raćdotarczyczęściej.Takjestznadjeżdżającąkaretką:wyrzucaonazsiebie
kulki-dźwiękicałyczastejsamejwysokości,aleponieważprzybliżasiędo
nas,docierająonedonaszwiększączęstotliwością,więcwydajenamsię,
żetendźwiękjestwyższy.
Podobniesprawaprzedstawiasięzeświatłem,którejestruchemfal
elektromagnetycznychookreślonychdługościach.Światłoczerwonetofale
długie,światłofioletowetofalekrótkie.Kiedyźródłoświatłaprzybliżasię
donas,obserwujemy,żejegobarwasięzmieniaistajesiębliższaniebieskiej
czyfioletowej.Kiedyźródłosięoddala,wydajesięnam,obserwujemy,że
jegobarwasięzmieniaistajesiębliższabarwieczerwonej.Redshifmówią
Anglicy,przesunięciewstronęczerwieni.
EfektDopplerapozwalałbyprostowyjaśnićobserwowaneprzesunię-
ciewwidmachgalaktyk,gdybymożnabyłozałożyć,żegwiazdyigalakty-
kioddalająsięodnas,awięc,żeciałaniebieskiewstanienieustannego
ruchu.TymczasemobowiązywałparadygmatWszechświatastatycznego,
AcóżtojestefektDopplera?
23