Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wistościbyłakuraturzędnikniemandatariuszemwładcy,leczorganem
władzypublicznej”20.
DodatkowowPrusachuznawanopowszechnie,żeodpowiedzialność
państwajestwyłączonazewzględunaścisłewyróżnieniewpaństwie
dwóchpodmiotów:suwerenastosującegowładczeformydziałania,
wobecktóregoniemogłozachodzićorzecznictwosądów,iwłaściciela
majątkupublicznego(fiskusa),podległegowsporachnaturycywilno-
prawnejjurysdykcjisądów21.Państwojakowładzaniemogłobyćno-
sicielemprawiobowiązków,niemiałozdolnoścideliktowej,odpowie-
dzialnośćzaśskarbupaństwa(fiskusa)byłaniedopomyślenia,ponieważ
tenwstosunkudopaństwabyłjakosobatrzecia22.Osobliwościąstanu
prawnegonaobszarzePrusbyłjednakfaktakceptowaniaprzezwładze
odpowiedzialnościodszkodowawczejpaństwawprowincjachnadreń-
skich,gdzieobowiązywałart.1384kodeksuNapoleona23.Regulacjata
znanateżbyłanaterenieBadenii(art.1384Landrechtubadeńskiego)
iwprowincjachreńskichHesji24.
Pomijającskądinądbardzoważneszczególneregulacjeprawne
wniektórychdziedzinachaktywnościpaństwa25,możemyskonstato-
20E.Loening,DieHaftung,s.43.
21M.in.Ch.F.Koch,LehrbuchdespreußischengemeinenPrivatrechts,vol.2,Berlin1846,
s.208;L.v.Rönne,DasStaatsrechtderpreußischenMonarchie,Bd.2,Leipzig1871,s.519;
krytyczniewobectezv.Rönnegom.in.K.Hafner,ÜberdieCivilrechtlicheVerantwortlichkeit
derRichter(Syndikatsklage),Freiburg1885,s.102.Zob.teżW.Szwarc,Modelpruskiegosą-
downictwaadministracyjnegowdrugiejpołowieXIXw.natlehistorycznym,DAnnalesUniver-
sitatisMariaeCurie-SkłodowskaLublin-Polonia.SectioG”(1988),vol.35,s.79;S.Pfab,
Staatshaftung,s.9przypis41.
22H.-J.Vogel,DieVerwirklichungderRechtsstaatsideeimStaatshaftungsrecht,Heidel-
berg-Karlsruhe1977,s.14;H.Gehre,DieEntwicklung,s.77.W.Szwarc(Model,s.79)
zauważa,żewcześniej(wXVIIIwieku)fiskuspojmowanybyłznacznieszerzejidlatego
Dcywilistycznakonstrukcjafiskusaumożliwiałaobjęciepoddanychsądowąochronąrów-
nieżwsferzeuprawnieńwładczych,aletylkopodkątemodszkodowania(np.wywłasz-
czenie–kupnoprzymusowe).PodpojęciemfiskusarozumianowXVIIIw.wogólepań-
stwoiużywanogowceluuniknięciaprocesówbezpośredniozwładcą.Spełniałowięc
onorolętechnicznegośrodkadozabezpieczeniapowodowipartnerstwaprocesowego”.
TakteżM.Zimmermann,Pojęcieadministracjipubliczneja„swobodneuznanie”,Poz-
nań1959,s.10.
23H.Gehre,DieEntwicklung,s.95.
24K.vonKißling,GutachtendesHerrnHof-undGerichtsadvokatenDr.KarlvonKißling
inLinz,DVerhandlungendes8.DeutschenJuristentages”1869,Bd.1,s.399i403;A.Rei-
mer,AmtshaftungausöfentlicherGewalt,Berlin1919,s.2-3.
25Chodzioodpowiedzialnośćpaństwazaprzymusowedepozyty(np.przechowaniena
mocyorzeczeniasąduooddaniurzeczydodepozytusądowego,przechowanierzeczyza-
jętychwtokupostępowaniaegzekucyjnegoczyodebranychwzwiązkuzpostępowaniem
16
