Book content
Skip to reader controlsSkip to navigationSkip to book detailsSkip to footer
możnaprzyglądaćsięróżnorodnymzjawiskomspołecznymipedagogicznym,wtymprzypadku–błędomizwiązanym
znimidziałaniompedagogicznym.Wrozdzialesięgamdoteoriibehawiorystycznej,humanistycznej,poznawczej
ikonstruktywistycznej.Każdaznichinaczejprofilujemyśleniepedagogiczne,ponieważinaczejtraktujeczłowieka.
Różnerodzajemyśleniaoczłowieku,jegomożliwościach,działaniu,uczeniusięitd.wiążąsięzróżnąofertąwzakresie
edukacji.Wrozdzialetymprzyglądamsiętakżeróżnicomwynikającymzkulturowoodmiennychsposobówtraktowania
sytuacjipopełnianiabłędów,radzeniasobieznimiorazztowarzyszącychimemocji.
Trzecirozdziałpodejmujepróbęsystematyzowaniabłędów,tworzeniakategorii,doktórychmożnazaliczyćróżneich
rodzaje.Mimożeniemajednejcałkowitejsystematykibłędów,aichrodzajetworzązbiórotwarty,przedstawiam
wybrane(niektóre)możliwościichdychotomicznegolubbardziejzłożonegoujmowania.Błąd,choćzawsze
podmiotowy,możebyćjednakpopełnianyzarównoprzeznauczyciela,jakiucznia.Możerównieżdotyczyćcelu
działania–zewnętrznegoalbowewnętrznego,awrezultaciewiązaćsięzbłędamiwzakresieprawidłowości(ćwiczenia
znanego)lubbłędamiwzakresieposzukiwaniaprawdy(odkrywanianowego).Możebyćteżzwiązanyzprocesami
umysłowymialbozmerytorycznąstronądziedzinyaktywnościpoznawczej.Świadomośćtego,zjakiegorodzaju
błędamimamydoczynienia,rzutujenacharakterorganizowaniasytuacjiuczeniasięuczniów.
Wczwartymrozdzialepodejmujękwestięznaczeniabłędówwprocesieuczeniasięirozwoju.Zwracamuwagę
nateaspektypedagogicznegodziałania,któresąistotnedlapozytywnychzmianrozwojowychucznia.Kluczowym
pojęciemjesttuwspieranierozwoju,któremożnarozpatrywaćwperspektywieróżnychteoriipsychologiczno-
pedagogicznych.Każdazteoriiwskazanychwrozdzialeotwierarównieżodmienneperspektywyrozwojowedlaucznia,
ponieważwróżnysposóbtraktujebłędywprocesieuczeniasię.Podejmujętakżekwestięsamooceny,anastępnie
samoregulacjijakoelementówrefleksyjnegouczeniasię,umożliwiającegouczniowizdobywanieiprecyzowaniewiedzy
osobie,swoichmocnychisłabszychstronachorazzdobywaniemetaumiejętnościwrezultacieprzepracowaniabłędu.
Wskazujęteżnawartośćsprawstwaizwiązanegoznimpoczuciaskutecznościwłasnegodziałania.Sprawstwowidziane
wróżnychteoretycznychperspektywachponowniepokazuje,żeteoria,odktórejwychodzimy,odkrywaodmienne
możliwościinterpretowaniawartościbłędówwuczeniusię.
Ostatni,piątyrozdział,zawieraomówieniemożliwościwzakresiestrategiipracyzbłędami.Strategietemogą
dotyczyćradzeniasobiezzadaniamiosprecyzowanejkonstrukcji,umożliwiającejsamodzielneodkryciebłędów
inastępniepodjęciepróbyichpoprawiania(zpoprzedzającątoanalizązarównozadania,jakiwłasnejwiedzyoraz
możliwości).Mogąonerównieżdotyczyćaranżowaniasytuacji,wktórychuczniowiesamodzielniewykonujązadania
ijednocześniemonitorująprocesswojegouczeniasięprzyrozumiejącejobecnościnauczycielaorazwewspółpracy
zinnymi.Wrozdzialetymprzedstawiamtakżewarunkipracyzbłędami,odnoszącesiędotakichnarzędzipracy
umysłowej,któreumożliwiąświadomemonitorowanieswojegouczeniasięiwrezultaciebędąkapitałemucznia.
Wkontekściepracynauczycielaprzedstawiampropozycjęorganizacjiprocesudydaktycznegowykorzystującegojego
obserwacjeirefleksjenadprzyczynamipopełnianychbłędów.
Zaproponowanesposobywykorzystaniabłędówipracyzniminiesąreceptąnadziałanieanisztywnymschematem
pracy,chociażprzedstawiamogniwaprocesudydaktycznegowpostacischematurysunkowego.Sąonejedynie
uogólnieniempewnejgamymożliwychsposobówpostępowanianauczycielawtworzeniusytuacjiedukacyjnej
itowarzyszeniuuczniowiwprocesiesamodzielnejpracynadbłędami.Nazakończenieprzedstawiamtakżebariery
uczeniasięnabłędach,terozumianezarównosytuacyjnie,jakipodmiotowo.
Zdajęsobiesprawę,żeporuszanaproblematykaniewyczerpujewszystkichmożliwychsposobówmyśleniaobłędach
imożliwościachichwykorzystaniawdziałaniupedagogicznym.Niechjednakbędziewkłademwrozwójmyśli
ostrategiachpracyzbłędami.
Wtymmiejscupragnęrównieżpodziękowaćwszystkimosobom,któreprzyczyniłysiędopowstaniatejksiążki.Pani
ProfesorMariiJakowickiej,którazaszczepiławemniemyślorozwojowymznaczeniubłędówwprocesieuczeniasię
uczniów,zawszebyłagotowadorozmówidyskusji,atakżebyłaniestrudzonymczytelnikiemikrytykiemkolejnych
wersjitekstuksiążki.PaniProfesorEwieOgrodzkiej-Mazur,recenzentceksiążki,któraułatwiładostrzeżenietego,
nacowartojeszczezwrócićuwagę,abyksiążkamogłabyćmerytoryczniewartościowaibardziejprzejrzysta,czytelna
dlaodbiorców.Koleżankomikolegom,pracownikomUniwersytetuZielonogórskiego,którzywtokuróżnychrozmów,
mniejlubbardziejakademickichikuluarowych,umożliwilimidostrzeganieróżnychaspektówproblemupracy
zbłędami.DziękujęKoleżankomiKolegomniezwiązanymzpracąakademicką,którzymieliwrozmowachswoje
osobistespojrzenienaznaczeniebłędówdlakażdegoczłowieka,copozwoliłomidostrzecnieoczekiwanekonteksty
rozumieniawartościpracyzbłędami.Dziękujętakżemoimnajbliższym,zato,żebyliblisko,gdyjamyślamikrążyłam
polabiryntachjejkontekstówiinterpretacji.
