Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Ideowo-filozoficzne,społeczno-kulturoweipsychologicznezałożenia...
31
wieństwemtotalitaryzmujestzatemindywidualizm,ponieważstanowion
źródłopraktykliberalnychidemokratycznych.
Liberalizm
Liberalizm–jakoideologiagłoszącaprymatontologicznyczłowiekaijego
wolnościnadtworamizbiorowymi,takimijakpaństwo,społeczeństwo,
naród–stałsięprzedmiotemgłównegoatakuzestronyideologówfaszy-
zmu.Największąpogardąobdarzanoindywidualizmpojmowanyjakopra-
wojednostkidosamookreśleniaidokonywaniawolnychwyborówswe-
gopostępowania.TenwątekbyłbardzowyrazistyuMussoliniego,który
wDoktryniefaszyzmupodkreślał,że
[...]zpunktuwidzeniapaństwowościkoncepcjafaszystowskajestantyindywidua-
listyczna,stajewszakżenastanowiskujednostki,oiletautożsamiasięzpaństwem,
jakoświadomośćiwolapowszechnaczłowiekawjegoistnieniuhistorycznym[...].
Liberalizmwinteresieposzczególnychjednostekprzeczyłpaństwu;faszyzmjest
afirmacjąpaństwa,uznającwnimprawdziwąrzeczywistośćjednostki.Ijeżeliwol-
nośćmabyćatrybutemczłowiekarzeczywistego,nietejabstrakcyjnejfikcji,októ-
rejmyślałliberalizmindywidualistyczny,faszyzmstoinastanowiskuwolności.Jest
zajedynąwolnością,którąmożnabraćpoważnie,zawolnościąpaństwaijednostki
wpaństwie.Dlategodlafaszystywszystkomieścisięwpaństwieipozapaństwem
nieistniejenicludzkiegoaniduchowego,anitymbardziejnieposiadajakiejkolwiek
wartości.[...]Jesteśmypierwsi,którzywobliczudemoliberalnegoindywidualizmu
stwierdzili,żejednostkaistniejeotyletylko,oilejestwpaństwieipodporządkowa-
nakoniecznościompaństwa,iżewmiarę,jakspołecznośćprzybieracorazbardziej
złożoneformy,wolnośćjednostkicorazbardziejsiękurczy31.
RównieżHitleriinniideolodzynazizmudobitniepodkreślalitenwątek.
NapotwierdzeniepowyższegowartozacytowaćtakieotosłowaHitlera:
[...]narodowysocjalizmnieuwzględniawswoichpoglądachanijednostki,ani
ludzkości.ŚwiadomiezacentralnypunktmyśleniaprzyjmujeVolk.TenVolkjest
dlaniegouwarunkowanąjednościąkrwi,istotą,wktórejwidzizwolibożejbudulec
ludzkiegospołeczeństwa.Jednostkajestczymśprzejściowym;naródjestwieczny.
Podczasgdyliberalnyświatopoglądwswoimubóstwieniujednostkimusidopro-
wadzićdozniszczenianarodu,tonarodowysocjalizmpragniezachowaćnaród,
wraziepotrzebynawetkosztemjednostki.Jestzatemniezbędne,abyjednostka
doszładoprzekonania,żejejwłasne„ja”niemażadnegoznaczeniawporównaniu
31B.Mussolini,Doktryna...,dz.cyt.,s.11–12,49.
