Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Doczegosąpotrzebnemetapercepcjaorazpoczucietransparentnościwłasnejosoby?
ludzieprzeceniająpodobieństwoopiniiróżnychosóbnaswójtemat.Zprzyczyn
(niedokońcaoczywistych)metapercepcjazgeneralizowanychocenwłasnej
osobyjestbardziejtrafnaniżmetapercepcjaopiniikonkretnychosób(Kenny,
DePaulo,1993).Przypuszczalniepercepcjawłasnejosoby,mimozakotwiczonych
wniejmotywowanychzniekształceń,jestwmiarętrafna,bazujenakoncepcjiJa
orazobserwacjiwłasnychzachowań,dostępnychrównieżdlaobserwatorów.Jeśli
koncepcjaJajestrealizowanawzachowaniujednostki,tootoczenienapodstawie
obserwacjitychzachowańformułujeocenyjednostkizbliżonedojejkoncepcji
(por.Swann,Ely,1984).Stabilnośćmetapercepcjiosiąganakosztemtrafności
ocenkonkretnychosóbchronitożsamośćprzeddezintegracją:gdybyzakażdym
razemjednostkauświadamiałasobieodmienneiniespójnezwłasnymiprzeko-
naniamiopinienaswójtemat,mogłabyzwątpićwtrafnośćswojejsamowiedzy.
Uważasię,żewykorzystywaniepercepcjiwłasnejosobywmetapercepcji
wynikazezjawiskanaiwnegorealizmu-przekonanialaików,żerzeczywistość
jestbezpośredniodostępna(Ross,Ward,1995),zatemto,comyśląosobie,jest
obiektywneorazwidocznewichzachowaniu.Należyjednakprzyjąćpoprawkę
nastopniowalnośćodczuwanejwidocznościJa,wprzeciwnymraziegdybyludzie
wierzyliwpełnądostępnośćJadlainnych,nietrudzilibysięautoprezentacją,
czylikreowaniempożądanegowizerunkuwłasnejosoby.Jużpodkoniecwie-
kuprzedszkolnegodziecizaczynająrozumiećstanyumysłowedrugiegostopnia,
awięcto,żeludzieniemusząwiedziećwszystkiegoootaczającejichrzeczywi-
stościimogąmyślećniezgodniezestanemfaktycznym(Banerjee,Yuill,1999).
Rozumieniestanówumysłowychdrugiegostopniauważasięzawaruneksinequa
nonpojawieniasięautoprezentacji,uważanejzaintegralnyskładnikwszystkich
zachowańspołecznychjednostki.
Wkontekściebadańpokazującychniewielkątrafnośćprzekonańjednostkina
temattegojakjestocenianaprzezkonkretneosoby(Kenny,DePaulo,1993;May,
1991;Shrauger,Schoeneman,1979),metapercepcjawydajesiębalastem,źró-
dłemniepotrzebnegostresulubbezpodstawnegozadowolenia,którewdalszej
perspektywieczasowejmożeprowadzićdorozczarowania.Ilustrujątoprzyto-
czoneprzykłady.
Pierwszyprzykład:Janotrzymałpracę.Jestprzekonany,żepodczasrozmowy
kwalifikacyjnejzrobiłkorzystnewrażenie:uważa,żeprowadzącyrekrutacjędo-
ceniłjegointeligencjęorazrzetelność.Czyrzeczywiściesąpodstawydotakich
ocen?PrawdopodobnieJanuważasięzaosobęinteligentnąirzetelną,dlatego
swojepowodzenieprzypisujewidocznościtychzalet.Rzeczywistośćmożebyć
całkiemodmienna.Naprzykładniezbytuczciwyszefprowadzącynszemrane
interesy”poszukujeosobyspolegliwej,zmałymdoświadczeniemzawodowym,
którałatwopoddasięjegomanipulacjom.Możliwenawet,żeoceniłJanajako
osobętylkośredniointeligentną,któradługosięniedomyśli,naczympolega
faktycznadziałalnośćfirmy.
