Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Wstęp
Ichliczbaszybkosięzmniejszała:wedługoficjalnychdanych,niebyłojuż
ichwięcejniżsetkanabatalion.Wpraktyce,niebyłoichprawiewcale,ponie-
ważstalisięzbędni.Cóżmoglibyzdziałać,jakooddziałyatakująceczyrezer-
wowe,sformowaniwskromnekorpusyliczącepiętnaściedodwudziesturzę-
dówwczterechszeregach?Żołnierzeporzucająwięcpiki,abychwycićzabroń
palną.
Skutecznośćkarabinówwywołaławepocenieustannychwojentakiewraże-
nie,żezdominowałonwszelkiedyspozycjetaktycznezpólbitewnych.Użycie
bronibiałejtakdalecestraciłonaznaczeniu,żeoddziałyformowanebyłytylko
iwyłączniepodkątemwalkibroniąpalną.Głębokośćformacjiregulowana
byławtakisposób,abyzapewnićciągłośćostrzału:nieprzekraczaławzasadzie
pięciuszeregów,akiedywczasiedanejkampaniispadłaliczebnośćbatalionów,
zamiastograniczaćlinięfrontu,formowanosięjużtylkowczterechszeregach.
Jakożepiechotazajmowałaterazwiększączęśćpolabitwy,odchodziłosięod
zastosowaniaskromnychoddziałów,jakieTureniuszrozdzielałnatyraliery,
wceluopanowaniapoladladziałaniakawalerii.LuxembourgpodFleurus(rok
1690)otoczyłiodrzuciłlicznąkawalerięwroga,anastępniewykonałmanewr
obrotu:umiejscawiającdwabatalionynakażdejzflanekidwawcentrum.Na
pozostałejczęścifrontu,nieprzerwanyszeregpiechotyprowadziłwkierunku
wrogasilnyogień.
Wkolejnymwiekutakiewłaśnie,linearne,ustawieniestałosięcharaktery-
styczne,coniepozostałobezwpływunasposóbkierowaniaarmią.Oddziały
byłymałomanewrowe,aoperacjaustawieniaichnapolubitwytrwałazazwy-
czajbardzodługo.Sporeodległościmiędzyszeregamiirzędami,zachowanepo
to,abyułatwićposługiwaniesięmuszkietemniepozwalałynawykonywanie
precyzyjnychruchówipotrzebabyłokolejnegopółwiecza,zanimpraktykata
odeszładolamusawrazzzastąpieniemmuszkietukarabinem.Dotejporyod-
działybyłyprawdopodobniecięższeimniejzwrotnenawetodlegionówrzym-
skich.
Napoczątkukampaniibatalionliczyłsześćszeregów,późniejpięćlubczte-
ry19,każdywodległościczterechkroków,codawałowsumiegłębokośćokoło
dwudziestukroków.Jeślichcianozłamaćszyknalewolubnaprawozapomocą
pół-rękawaliczącegodwadzieściarzędów,długośćliniifrontukażdegozele-
mentówbyłarównajegogłębokościiuzyskiwanowtensposóbnieprzerwaną
kolumnę.Jeślizaśprzerwanoszykrękawemoczterdziesturzędach,pomiędzy
dwomarękawamipozostawałdystansdwudziestukroków.Gdybyjednakże
chcianosformowaćkolumnęzapomocąćwierć-rękawa(10ludzinafroncie),
głębokośćkażdegozelementówbyłabydwarazywiększaodjegofrontu,więc
przerwaniemogłobysiędokonaćjedyniezapomocązmianyfrontu:należało
więcprzenieśćpierwszyćwierć-rękawnaprzód,anastępniewysunąćpokolei
każdynastępny.Coprawdanietrudnobyłowtakimprzypadkuoprzerwanie
szyku,alerzeczmiałasięzgołainaczej,kiedyprzychodziłodorozwinięciako-
lumny.Niemalniemożliwościąbyłozachowaniewczasiemarszutaktrudnego
19Oficjalnaordynacjaz1693rokuograniczagłębokośćbatalionudopięciuszeregów,copozwala
przypuszczać,żerozwiązanietakiebyłostosowanejużwpoprzednichlatach.
