Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
opodatkowaniakoncentrujesięjednaknagospodarcerynkowej11,aprodukcyj-
ne,dochodoweiwydatkoweujęcieproduktukrajowegodeterminujepodejście
doprzedmiotuopodatkowania(por.Zajda,1966,s.12).Dochódmożebyćbo-
wiemopodatkowanyzarównonaetapiejegotworzenia,jakinaetapiejego
1.Poszukiwanieiwybórprzedmiotuopodatkowania
wydatkowania.Wyróżnianewedługkryteriumprzedmiotowegoczterygru-
pypodatków:przychodowe,dochodowe,majątkoweikonsumpcyjne,można
przyporządkowaćdowspomnianychetapów(Sobiech,1997,s.104).Pierwsze
trzywiążąsięzpowstawaniemiakumulacjądochodu,natomiastostatniagrupa
związanajestzfaząjegowydatkowania.
WedługnomenklaturyOECD(2016,s.15)podatkisąprzyporządkowywane
dojednejzpięciukategorii:podatkiodzyskówidochodówzkapitału,składki
ubezpieczeniaspołecznego,podatkiodwynagrodzeń,podatkiodmajątku,po-
datkiodtowarówiusług.
Przykształtowaniusystemupodatkowegoczęstopodkreślasięznaczenie
neutralnościopodatkowania,przyczymrozumienieneutralnościmożebyćróż-
ne.Nagruncieteoriioptymalnegoopodatkowanianeutralnepodatkitotakie,
któreniezmieniająrelacjicenrynkowych,tzn.niezmieniająwarunkówustalo-
nychprzezmechanizmrynkowy,czyliwywołująefektdochodowybezefektu
substytucyjnego(Grądalski,2006,s.106).Wteoriitejpodkreślasię,żepo-
datki,którespełniająjednocześniepostulatekonomicznejefektywnościispo-
łecznejsprawiedliwości,sąpodatkamiidealnymi(firstbest).Wrzeczywistości,
zewzględunabrakmożliwościspełnieniazałożeń12warunkującychistnienie
takichpodatków,jednoczesneosiągnięcieekonomicznejefektywnościispo-
łecznejsprawiedliwościniejestmożliwe.Jeżelizbiórpodatnikówjesthetero-
geniczny,tomożnaosiągnąćtylkojedenztychcelów:alboefektywnośćalbo
sprawiedliwość.Stądwynikawniosek,żeoptymalnegosystemupodatkowego
należyposzukiwaćwzbiorzerozwiązańsuboptymalnych(secondbest).
Wtymwypadkuprocedurapolegana„wyważeniu”stratefektywnościzpo-
woduzastosowaniapodatkówzniekształcającychmechanizmrynkowyikorzy-
ścispołecznychwynikającychzbardziejsprawiedliwegopodziału.Optymalna
będzietakakonfiguracjapodatkowa,przyktórejkrańcowastrataztytułuznie-
kształceniamechanizmurynkowegozrównasięzkrańcową,społecznąkorzy-
ściąbardziejegalitarnegopodziału(Grądalski,2006,s.127).
Poszukującoptymalnychrozwiązań,badaczeanalizujązwłaszczaczteryro-
dzajepodatków(Grądalski,2006,s.111):
-podatekryczałtowy(lump-sumtax),
-jednolitypodatekodkonsumpcji,
11
Częstopomijasięnaprzykładdziałalnośćprodukcyjnągospodarstwdomowych,szarą
strefę,atakżezjawiskouchylaniasięodopodatkowania.
12
Wszczególnościtrudnouznać,żezbiórpodatnikówjesthomogeniczny.Wrzeczywistości
podatnicyróżniąsięnaprzykładpoziomemdochodówlubpreferencjami.
