Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Studianadcywilizacjąstaroegipską|25
1.2.WiekXVI
Epokaodrodzeniatookresniebywałegorozkwituzainteresowańczasamistaro-
żytnymi,którewopiniiwieluówczesnychbyłylegendarnązłotąepokąludzkości
iczasaminajwiększychosiągnięćwróżnychdziedzinachkulturyczytechniki.
Nafaliowejfascynacji,starożytnyEgiptijegodorobekcywilizacyjnypojawiał
sięwsposóbnaturalnychociażbydlatego,żehistoriaEgiptusplotłasięwswojej
końcowejfaziezhistoriąstarożytnejGrecjiiRzymu.PonadtoEgiptpojawiał
sięwtekstachwieluantycznychpisarzy,zwłaszczałacińskich,którzyniekry-
liogromnegozainteresowanianim.Teantyczneteksty,dotychczasprawienie-
znane,zaczęłyukazywaćsiędrukiemwewszystkichznaczniejszychoficynach
ówczesnejEuropy18.ZdaniemJanaAssmannabyłatonzłotaepokaegiptofilii”19.
JeszczewpierwszejpołowieXVIwiekuolbrzymientuzjazmdlaodzyska-
negodziedzictwakulturowegostarożytnychzagłuszałwszelkie,nielicznezresz-
tą,głosykrytyczne.Dopieropodkoniectegowiekunastąpiłarefleksjaipowolne
odchodzenieodteoriiuznającejczasyantykuzazłotąepokęwdziejachludz-
kości.Wwynikulicznychporównańhumaniściuznali,żeepoka,wktórejżyją,
przerastałaznacznieosiągnięciaantykuwewszystkichdziedzinachnaukiitech-
niki.Teoriacyklicznościwdziejachpowoliodchodziładolamusa.JużJanBodin
(1530-1596)odrzucałtezęopostępującejdegeneracjiczłowiekawrazzupływem
czasu,awdziejachludzkościwidziałciągłyrozwójikumulacjęwiedzy,postę-
pującązpokolenianapokolenie20.RozwijającasięwEuropieheurystykaiprowa-
dzonebadaniaźródłowewypracowałynowemetodyrozpoznawaniaautentycz-
nościzachowanychprzekazówźródłowych.Wtensposóbstworzonopodstawy
podnowestudianadprzeszłością.WłaśniewXVIwiekuzrodziłasięnowana-
uka-historia-zakładającalinearność,aniecyklicznośćdziejów21.Oilewcześ-
niejbadanianadprzeszłością,jeślimożemytotaknazwać,byłydomenąretorów
czyteżfilologówposzukującychfigurretorycznychinwzorców”(exemplów),to
obecniehistoriaweszłajakoosobnyprzedmiotnauczaniadowieluszkół,stając
18
Jużwroku1497wydanodrukiemwWenecjidziełoJamblichaDeMysteriisAegyptiorum,
Chaldaeorum,Assyriorum,wznawianojepóźniejtakżewRzymiew1556iLioniew1572roku;
awXVIwiekudziełoHeliodoraAethiopicaehistoriaelibridecem(Basel1552,wprzekł.Stani-
sławaWarszewickiegonajęzykłaciński)iHerodotaHistoriarumlibriVIII(Venetia1524),wXVI
wiekuwydanoDiodoraSycylijskiegoBibliotecaehistoricilibriXV,reliquicumfragm(Basileae
1578,Hanoviae1611).
19
Assmann1998,s.18.
20Bodin1566.
21Zob.Pomian1964.
