Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
35
zbytłatwoprzeszedłdoporządkunadszczegółowymiaspekta-
midobregorządzenia.Określającrepublikęjakonwielką”lub
nmałą”,niewprowadziłrozróżnieniamiędzyliczebnościągrupy
tych,którzymajągłoswsprawiewyboruprzywódców,atych,
którzysąniezbędnidoutrzymaniaprzywódcyuwładzy.Jaksię
przekonamy,tedwiegrupyniekiedyradykalniesięróżnią.
PoglądMadisonaodbiegałodpogląduMonteskiusza,który
twierdził:nWwielkiejrepublicewspólnedobropoddanejestty-
sięcznymwzględom,podlegawyjątkom;zależyodprzypadków.
Wmałejwspólnedobrolepiejkażdyodczuwa,lepiejzna,znaj-
dujesięonobliżejkażdegoobywatela,nadużyciasąmniejrozle-
głe,atymsamymmniejchronione”11.NietaksiędziałowBell–
amynaszerozumowanieopieramywłaśnienatymprzykładzie.
Oświecenie,nowekartezjańskiemyślenieipowstająca
wWielkiejBrytaniimonarchiakonstytucyjnazainspirowały
Monteskiuszadosformułowaniaideitrójpodziałuwładzyiwza-
jemnejrównowagiorazkontroli,które–miałnadzieję–zapo-
biegnądokładnietakiemupsuciudobrawspólnego,jakiemiało
miejscewBellwskutekreferendumwsprawiezmianystatusu
miasta.
Oczywiście,przyjęciewłasnegostatutubyłomotywowane,
teoretycznie,niczyminnym,jakchęciąograniczeniaikontroli
władzykalifornijskiejlegislaturystanowej.Wspecjalnymgłoso-
waniuwsprawieprawnegostatusumiastafrekwencjawyniosła
zaledwie390osób;przedwybuchemaferynawetwkonkuren-
cyjnychwyborachmniejniżjednaczwartazarejestrowanychwy-
borców(stanowiącychzkoleizaledwiejednączwartąludności
miasta)fatygowałasiędourn.Tozamało,byzapobiectejwła-
śniekorupcji,naktórejwyeliminowanieliczyłMonteskiusz.
Nieulegawątpliwości,żeMonteskiusz,Madison,Hobbes
iMachiavellibylibardzomądrymi,przenikliwymimyślicielami
(napewnomądrzejszymiodnas).Niemniejmylilisięwbardzo
wielusprawachdotyczącychpolityki,atodlatego,żezajmowali
sięprzemijającymiokolicznościami.Analizowalijedynieskąpe
11
Monteskiusz,Oduchupraw,PaństwoweWydawnictwoNaukowe,Warszawa
1957,s.187.
