Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
GrzegorzGil
sprowadzićdopostępującegodeficytuefektywnegoiprawomocnegorządzenia,
azatemdotyczyon(dysfunkcjonalnej)relacjipaństwo-jegoobywatele2.Wsensie
empirycznympaństwodysfunkcjonalneprzestajenależyciewykonywaćpodsta-
woweipożądanefunkcjenarzeczobywateli,cowynikaćmożealbozobiektywnej
niezdolności,albozcelowegozaniechaniadziałania(tzw.performancelegitima-
cy).Nawettakograniczonepaństwomajednakzdolność„trwania”wsystemie
międzynarodowym.Trzebabowiempamiętać,żedelegitymizacjapaństwa-rządu,
defragmentacjaterytoriumczypoważnykryzysmakroekonomicznyniepowo-
dująutratypodmiotowościprawno-międzynarodowej(kontekstujurydycznego
państwowości),którąchronidoktrynakontynuacjipaństwawprawiemiędzyna-
rodowym,utrzymująciluzję„normalności”dysfunkcjonalnychpaństw3.
Historycznierzeczbiorąc,mniejwięcejdokońcaXIXwiekupaństwawykazy-
wałyznaczniewiększezainteresowaniejednostkamisłabymi,niżmiałotomiejsce
wXXwieku.Wiązałosiętozfaktem,iżogólnynieładwewnętrznypaństwsłabych
umożliwiał,aniekiedynawetusprawiedliwiałinterwencjesilniejszych,podejmo-
wanezobawyprzedniekontrolowanymrozprzestrzenieniemsięogniskakryzysu,
aznacznieczęściejwynikającezprostejchęciekspansjiterytorialnejpoprzezius
adbellum.SkutkiemtegozjednejstronywsamejEuropieklubpaństwzmniejszył
sięzkilkusetw1500rokudookoło25napoczątkuXIXwieku4.Zdrugiejstrony,
począwszyoddekolonizacjidolatsześćdziesiątychXXwiekuprzypadkidezinte-
gracjipaństwowości-awśródnichbłyskawicznyrozpadKongoBelgijskiego-
branoraczejzaanomalięnadrodzedouniwersalizmupaństwowości,którątrzeba
imożnauleczyćpoprzezzewnętrznąinterwencjęglobalnychhegemonów.Jeszcze
podczaszimnejwojnyokazałosięjednak,żetakiepodejściemożeprzynieśćod-
wrotnydozamierzonegoefekt,codobitniepotwierdziłachociażbyinterwencja
ZSRRwAfganistaniez1979roku.Tworzącesięodlatsiedemdziesiątychkrwawe
reżimyTrzeciegoŚwiatanietylkostopniowotraciływsparciemocarstw,aletak-
żedoprowadziłydogłosuantyrządoweruchyniezadowolonych,pogrążającsię
JournalofSociology”1984,vol.25,issue2,s.185-213.Faktyczniedysfunkcjonalnośćpaństwupa-
dającychokreślanieefektywnośćtychsłużblubbrakodpowiednichpraktyk.
2Wtymsensietermin„rządzenie”należyodnieśćprzedewszystkimdosuwerennychdziałań
państwa-rządu(governancebygovernment).Angielskitermingovernancetłumaczonyjestrównież
jakozarządzanie,kierowanie,sterowanie.WedługBankuŚwiatowego„rządzenie”to„sprawowa-
niewładzypoprzezformalneinieformalnetradycjeiinstytucjedladobrawspólnego”
,zob.szerzej
D.Kaufmann,A.Kraay,M.Mastruzzi,GovernaceMattersVII:AggregateandIndividualGovernance
Indicators1996-2007,„PolicyResearchWorkingPaper”4654,TeWorldBank2008,za:http://
www.worldbank.org/wbi/governance(dostęp:wrzesień2004).
3Zob.szerzejnp.R.Rotberg,FailedStates,CollapsedStates,WeakStates:CausesandIndicators,
[w:]idem(red.),StateFailureandStateWeaknessinaTimeofTerror,Washington2003,s.1-25;
W.Zartman,Introduction:PosingtheProblemofStateCollapse,[w:]idem(red.),CollapsedStates:
TeDisintegrationandRestorationofLegitimateAuthority,London-Boulder1995,s.1-11;por.
R.Jackson,C.Rosberg,WhyAfrica)sWeakStatesPersist:theEmpiricalandtheJuridicalinStatehood,
„WorldPolitics”1982/1983,vol.35,nr1.
4Więcejnatentematpiszem.in.wswojejnajnowszejksiążceNormanDavies;N.Davies,Zagi-
nionekrólestwa,Kraków2010.
