Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BarbaraDanowska-Prokop
PRZEOBRAŻENIAGOSPODARCZE
IUBEZPIECZENIASPOŁECZNEWZAGŁĘBIU
DABROWSKIMNAPRZEŁOMIEXIXIXXWIEKU
Wstęp
WdrugiejpołowieXIXwiekuziemiepolskie,wtymKrólestwoPolskie(prze-
wrótprzemysłowywtejczęścizaborurosyjskiegodokonałsięwlatach1850-1890,
zponadwiekowymopóźnieniemwstosunkudoEuropyZachodniej,alezkilkulet-
nimwyprzedzeniemwstosunkudoCesarstwaRosyjskiego),wkroczyływepokę
przyspieszonegouprzemysłowieniaibudowykapitalistycznychstosunkówpro-
dukcji,conieuchronniewiązałosięzprzebudowąstosunkówspołecznych,jak
iwłasnościowych
1(stopniowoumierałakoncepcjaspołeczeństwaszlacheckiego,
czylistanowego,opartegonagospodarcefolwarczno-pańszczyźnianej).Urucho-
mionyproceszmianwsferzeekonomicznej,jakteżspołecznejprzyczyniłsiędo
pogłębieniarozbieżnościmajątkowychidochodowychwpolskimspołeczeń-
stwieszybkopowiększałasięliczebnośćproletariatu,którynietylkożył,ale
ipracowałwkatastrofalnychwarunkach.
PrzewrótprzemysłowywKrólestwiePolskimprowadziłnieuchronniedo
unowocześnieniaprodukcji,gdyżwdrażanonowoczesnątechnikęprodukcjioraz
efektywniejszemetodyzarządzaniawprzedsiębiorstwach.Wefekciepowyższych
zmianznaczniezwiększyłasięprodukcjaprzemysłowaiwzrosłozatrudnienie.
Przemianywsferzespołeczno-ekonomicznejnieominęłyżyciapolityczne-
go,coznalazłopotwierdzeniewtworzeniusięnowychugrupowańpolitycznych,
1WpierwszejpołowieXIXwiekudokonałsięprocespierwotnejakumulacjinaziemiachpol-
skich.Procestenwspomogłopaństwo,ponieważrodzimemieszczaństwobyłozasłabeekono-
micznie(wprocesietymprawienieuczestniczyłkapitałzagraniczny).Doźródełakumulacjina
ziemiachpolskichzaliczasię:uwłaszczeniechłopówwdrodzeczynszowania,działalnośćkapi-
tałulichwiarskiegoikupieckiego,systempodatkowyirozdawnictwomonopoliprzezpaństwo,
kredytypaństwoweipolitykęhandlowązmierzającądoochronyprodukcjirodzimejprzedkon-
kurencjąwyrobówzagranicznych.Zob.R.Kołodziejczyk:BurżuazjapolskawXIXiXXwieku.
PIW,Warszawa1979,s.81-104;J.Topolski:NarodzinykapitalizmuwEuropieXIV-XVIIwie-
ku.PWN,Warszawa1965,s.23-32.