Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Problematykarelacjirodzeństwwteoriispołecznegouczeniasię
25
dowyjaśnianiaistotyrelacjizrodzeństwem,szczególniewokresiedzieciństwa
orazadolescencji.Zgodniezteoriamispołecznegouczeniasięludzienabywają
nowewzorcezachowań,wtympostawyorazpoglądydziękidwómrelewantnym
mechanizmom:wzmocnieniuiobserwacjizachowańinnychosób.
Badanianadrelacjamizrodzeństwemwontogeneziekoncentrująsięna
analizierolirodzicówwichkształtowaniu,zwłaszczapodczasdemonstrowania
przeznichefektywnychstrategiirozwiązywaniakonfliktówwzwiązkumałżeń-
skim.Matomiejscetakżewsytuacjach,gdyrodzicechwaląswojedzieciza
dobrezachowaniebądźprzeciwnie,kiedyzachowująbiernośćwpowyższych
sytuacjachlubdemonstrujązdecydowanienegatywnereakcjebehawioralne.
Stosunkizrodzeństwemkształtowanetakżewkontekściewymianspo-
łecznychosób,którejetworzą.Zachodząonewsytuacjachdwustronnego
wzmacnianiaswoichpozytywnychlubnegatywnychzachowańprzezrodzeń-
stwo,atakżegdyobserwujeonoinaśladujesięwzajemnie.Podkreślasię,że
większośćkontekstówrodzinnychdostarczawieleokazjidodziałaniaprocesów
społecznegouczeniasię,aczłonkowierodzinystanowiądoskonałewzorceoso-
bowe.Stwierdzono,żenajchętniejnaśladowanyjestwzórcechującysięser-
decznością,troskliwością,wysokimstatusemipodobieństwemdodanejosoby.
Zaszczególnieskutecznewzorydonaśladowaniauważasięczłonkówsyste-
murodzinnego,którzypostrzeganijakoserdeczni,kochający,kompetentni
orazsilni(np.rodzice,starszerodzeństwo).Ponadtozasadyteoriispołecznego
uczeniasięsugerują,żestyleinterakcyjneczłonkówrodzinytakżemogąstano-
wićistotneźródławiedzy.Dzieciucząsiękompetencjispołecznychwinterakcji
zrodzicamiirodzeństwemorazobserwującprzebieginterakcjiczłonkówrodzi-
nyzinnymiosobami(Bandura,1977).
Podkreślasię,żeniezawszewszystko,czegouczysięodsiebierodzeństwo,
mapozytywnycharakter.Częstowystępujenegatywnadynamikarelacji,takajak
konflikt,wrogośćiagresja.Założeniateoriispołecznegouczeniasięwskazują,że
procesynaśladowaniawrelacjachzrodzeństwemzmieniająsię,będącfunkcją
konstelacjiparyrodzeństwa,gdzierodzeństwostarszeitejsamejpłciczęściej
pełnirolęwzoru.Rodzeństwozbliżonewiekiemjestnaśladowanezpowodupo-
dobieństwadosiebiesamego,alerównieżwiększaróżnicawiekumiędzyrodzeń-
stwemmożenadaćstarszemubratulubsiostrzewyższystatusisiłę,przyczynia-
jącsięwtensposóbdojego/jejnaśladowania(Whitemaniin.,2011).
Niektórebadanianadoddziaływaniamizachodzącymiwrodzeństwietesto-
waływpływcechrodzicówirodzeństwajakopotencjalnychmoderatorówproce-
sówuczeniasięprzezobserwację.Dostarczyłyonelicznychdowodów,które
zgodnezpodstawamiteoretycznymi(Slomkowskiiin.,2001),niemniejjednak
częśćuzyskanychrezultatówniejestcałkowiciespójna(Whitemaniin.,2009).
Opróczprocesówuczeniasięprzezobserwację,którewystępująpozawy-
mianąwparach,rodzeństwomożerównieżwywieraćbezpośredniwpływnady-
namikęswychrelacjipoprzezwłasnezachowaniawcodziennychinterakcjach.
Wtymkontekścienauwagęzasługująprzejawianeprzezrodzeństwocykleza-
chowańagresywnych(ang.coercivecycles).onerozumianejakowstępu-
jącewymianyspołeczne,polegającenaeskalowaniuprocesównegatywnych