Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Teologiapolityczna
Obecnośćreligiiwżyciuspołecznymjestorganicznai-podobnie
jakpolityka-jestnieusuwalnymelementemkażdejludzkiejzbiorowo-
ści.JohnGrayidzienawetdalej,dowodząc,żenowoczesnapolitykajest
rozdziałemwdziejachreligiiaDprzeważającaczęśćhistoriiostatnich
dwóchstulecitoepizodyzdziejówwiary-etapydługotrwałegoprocesu
rozpaduchrześcijaństwainarodzinnowoczesnejreligiipolitycznej”14.
Procestworzeniasięnowoczesnychpaństwiinstytucjipolitycznych,to
proceswzajemnegoprzenikaniasięreligiiipolityki,sacrumiprofanum,
etosuilogosu.Konsekwencjątegoprocesujestwspółczesny,zachodni
ładpolityczny,wktórym,jakwsoczewceskupiająsięwszystkiemożliwe
kombinacjerelacjireligiiipolityki.CywilizacjaEuropy,azwłaszczacy-
wilizacjazachodnia,powstałanafundamenciechrześcijaństwaiantyku,
mituilogosu,RzymuiAten.Dualizmeuropejskiejtożsamości,ukształ-
towanejnadwóchróżnychsystemachmyślenia,czasemuzupełniających
sięwzajemnie,leczczasemtakżesprzecznych,pogłębiajeszczetradycja
pogańska,któratakżeskładasięnapodwalinyEuropy,choćdotegoaku-
ratprzyznajemysięniezwyklerzadko.KsiążkaKarolaModzelewskiego
BarbarzyńskaEuropa15jestwyjątkiempotwierdzającymregułęiszkoda,że
niespotkałasięztakimzainteresowaniem,najakiezasługuje.Szkodatym
większa,żezrozumienieczymbyłopogaństwodlakształtowaniasięspe-
cyficznegotypueuropejskichspołeczeństw,zwłaszczapółnocnejEuropy,
jesttaksamofundamentalne,jakzrozumienieczymbyłochrześcijaństwo
dlaeuropejskiegoindywidualizmuczytradycjagreckichpolisdlaeuro-
pejskiejdemokracji.Różnicamiędzyspołeczeństwamibarbarzyńskimi
atymi,którewyznawałymonoteizm,zwłaszczawdziedzinieorganizacji
państwa,byłazasadnicza-pogaństwosprzyjałozróżnicowaniuetnicz-
nemuireligijnemu.Starożytniwładcyplemionbarbarzyńskich,podbiw-
szynoweziemie,włączalidopanteonuswoichbóstwtakżetychbogów,
którychpierwotnieczczononazajętejziemi.Mechanizmtendziałałna
korzyśćintegracjiiprzezwielewiekówpozwalałzachowaćwzględnąspój-
nośćchociażbycesarstwarzymskiego.
Sytuacjazmieniałasiędiametralniepodwpływemrosnącejpotęgi
religiimonoteistycznych,zwłaszczajudaizmuichrześcijaństwa,które
jasnookreślały,comógł,aczegoniemógłrobićwierny,takżewsferze
publicznej.ReligieobjawionerościłysobieprawodoposiadaniaPrawdy-
jednejiniezmiennej,cowkontekściepolitycznymstawałosięczynnikiem
14J.Gray,Czarnamsza.Apokaliptycznareligiaiśmierćutopii,Kraków2009,s.9.
15K.Modzelewski,BarbarzyńskaEuropa,Warszawa2011.
