Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Retoryka
swymuczniompokazaćpodstawyizasadysztukiargumentowaniaretorycznego,
złączonenierozerwalniezpojęciemtoposuientymemu.
Punktemwyjściadlaarystotelesowskiejkoncepcjitoposw(jakwykazuje
Sprute
105
)byłojużutrwalonewpraktyceiteoriiretorycznejIVwiekup.n.e.
106
technicznepojęcietegoterminu,oznaczającegobądźcharakterystycznedla
określonegotematunpunktywidzenia”,bądźnsposbitechnikęargumentowania”.
ObydwateznaczeniawiążezpojęciemtoposurwnieżArystotelesiwedługtego
kryteriumdzielitoposynadwiekategorie:oglne(formalne),ktrenazywapo
prostuntoposami”,ingatunkowe”(treściowe),ktreobdarzaepitetemËdla
(nodrębne”),lubnazywawprosteËdh(tj.ngatunkami”,łac.species)
107
.Pozatym,
wrozdziale18księgiIIwprowadzapojęcientoposwwsplnych”(kolno[tópol)dla
wszystkichtrzechrodzajwwymowy,awrozdziale15księgiIIIomawiaszereg
toposw,napodstawiektrychmożnaodeprzećzarzutystawianeprzezprzeciwnika.
Arystotelesnazywapozatymtoposamiomwioneprzezsiebie
108
czynniki
związanezbudzeniemuczućsłuchaczaorazdotyczącecharakterystykimwcy
iprzedstawionychprzezniegopostaci
109
.Tradycyjnąkoncepcjętoposu,jako
samodzielnegotreściowegobądźformalnegośrodka,ułatwiającegoułożeniemowy
iargumentację,podporządkowujeprzytymfilozofwswymteoretycznymzałożeniu
sylogistycznemudowodzeniuzapośrednictwementymemu
110
.
Brakdefinicjitoposu,niezbytostreokreśleniejegoodmiangatunkowychibrak
bliższegookreśleniaformalnegozwiązkumiędzytoposemijegoodmianami
aentymemem,azwłaszczawielkarżnorodnośćzjawisk,ktrewprowadza
wRetorycejakoprzykładytoposw,stwarzająniezwyklezłożonyitrudnydo
interpretacjiproblem.Mimowieluprbpodejmowanychprzezwybitnychuczo-
nych
111
,żadnemuznichnieudałosięznaleźćokreślenia,ktremogłobyobjąć
swymzakresemcałązłożonośćarystotelesowskiegopojęciatoposuijednoznacznie
określićjegofunkcjonalnyzwiązekzentymemem.Związektenjeststosunkowo
łatwydoustaleniajedyniewprzypadkutoposw,nazwanychprzezArystotelesa
ngatunkowymi”.Samfilozofokreślaje,zjednejstrony,jakonpunktyodniesienia”,
napodstawiektrychmożnautworzyćsylogizm(retoryczny)tylkowzakresie
njednegogatunkulubrodzaju”lubwzakresiejednejdziedzinywiedzy
112
,zdrugiej
strony,określabliżejichfunkcjonalnycharakternazywającjenprzesłankami
105
Op.cit.,s.148inn.
106
TerminutegoporazpierwszywsensietechnicznymużywaIsokrates(Panathenaikos111;
Helena4,38).
107
Por.Ret.1358a11-32,gdzieArystotelesdefiniujetepojęcia.
108
Tamże,ks.II,rozdz.2-11.
109
Tamże,ks.I,rozdz.9;ks.II,rozdz.1.
110
Tamże,1358a11-12.
111
Prbętakąpodjąłm.in.W.A.dePater,Lestopiquesd’AristoteetladialectiquePlatonicienne,
Fribourg1965,s.92-150;zob.rwnieżW.M.A.Grimaldi,op.cit.,s.115-135.Ichpoglądyomawia
krtkoJ.Sprute,op.cit.,s.156inn.
112
Ret.,1358a17-20.
36