Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Początkisamorządności,tejwwymiarzeterytorialnyminieterytorialnym,
prawdopodobnierozwijałysięrównolegle,aniekiedywspólnie.Ludyzbierac-
kierazemzajmowałypewneterytorium,naktórymrozciągałasięichnwładza”,
idzieliłyobowiązkiwzakresiepodziałuzadańwewnątrzgrupy.
Wtymkontekścieustaleniekonkretnejcezurypowstaniasamorządujako
odrębnejinstytucjiniejestmożliwe.Wzależnościbowiemodtego,jakadefini-
cjasamorząduzostanieuznanazaprawidłową,datypowstaniasamorządubędą
różne.Wdoktryniepodkreślasię,żeelementysamorządnościrozumianejjako
samoobrona,wzajemnapomocisolidarnośćgrupyludzi(działającejjakocałość
narzeczwspólnoty)pojawiłysięwrazzpowstaniempierwszychwspólnot25.
Tejednakelementybyłytworzonenapodstawiedoraźnychpotrzebczłonków
wspólnoticonajwyżejfunkcjonowałyzwyczajowo.Grupatworzyławspólnotę,
alezakreswspólnychprawiobowiązkówzazwyczajwynikałzróżnychcech,
np.zzakresuwspólniewykonywanejpracybądźpodziałupracy,uprawnieńwy-
bieranegolubsamozwańczegoprzywódcyijegocharyzmy,położeniageogra-
ficznegoiwarunkówklimatycznychitd.Wskazujesięjednak,żeażtakdalece
niemożnadoszukiwaćsiękorzenisamorządu26.Niebędzietowięcstarożyt-
ność,gdziepozanielicznymiwyjątkamiustrojepolitycznepaństwopartebyły
nawładzyabsolutnejmonarchy,któregozakresuprawnieńobejmowałbądźca-
łośćsprawpublicznychwykonywanychosobiście,bądźteżwimieniuizazgodą
władcy27.
Możnajednakpostawićhipotezę,żejużwokresiestarożytnościzapoczątko-
wanowyodrębnianiesiędwóchścieżekrozwojusamorządu.Jednaznichmiała
zapodstawęterytoriumobejmującewszystkichjegomieszkańców(samorząd
terytorialny)28,adruga-osobywykonującetensamzawód,tosamolubpodob-
nezajęcie(samorządspecjalny).
2030Powstanieirozwójcechówiizbrzemieślniczych
Pierwszesformalizowane,alboteżdającesięformalniewyodrębnićinstytucje
samorządnościspecjalnej,pojawiałysięwróżnychokresachhistorycznych29.
25A.Wereszczyński,Państwoantyczneijegorenesansy,Lwów1934,s.17-18;
K.Krzeczkowski,Gminajakopodmiotpolitykikomunalnej,Warszawa1938,s.6-7;R.Kmieciak,
P.Antkowiak,K.Walkowiak,Samorządgospodarczy...,s.15.
26R.Kmieciak,P.Antkowiak,K.Walkowiak,Samorządgospodarczy...,s.16.
27J.Panejko,Genezaiistotasamorządueuropejskiego,Wilno1934,s.17;A.Wereszczyński,
Państwo...,s.38.
28RozwójideisamorząduterytorialnegodoprowadziłdouchwaleniaprzezKonstytuantę
wdniu14grudnia1789r.ustawykomunalnej,stanowiącej-jakpowszechniesięprzyjmuje-
pierwszyaktprawnyregulującysamorządterytorialny,za:S.Wykrętowicz,Samorządjakowyraz
demokracjiobywatelskiej[w:]SamorządwPolsce-istota,formy,zadania,podred.S.Wykręto-
wicza,Poznań2008,s.14.
29Wdoktrynieniemajednolitościpoglądównaźródłopowstaniaorganizacjicechowych.
Wśródstruktur,któredałypoczątekorganizacjomcechowym,wymieniasię:a)rzymskiekolegia
