Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wybranepsychologicznekoncepcjeczłowieka
39
właściwościpsychicznych,któresącharakterystycznedlajednostkiiczyniąją
niepowtarzalną.Różnicamiędzycechamiwrodzonymiinabytymipokrywasięna
ogółztą,którawystępujemiędzytemperamentem,uzdolnieniamiiwszystkimi
konstytucjonalnymiwłaściwościamipsychicznymizjednejstronyacharakterem
zdrugiej’’[Fromm1994a,s.48].
Znajomośćowychwłaściwościpsychicznychorazcharakterupozwalanietylko
wyjaśnićiprzewidywaćdziałaniaczłowieka,alerównieżjemodyfikować.Zewnęt-
rznereakcjeczłowiekasąjedyniesymptomemwewnętrznejdynamikisystemu
motywacji.Jednozpodstawowychtwierdzeńkoncepcjipsychodynamicznejdotyczy
nieświadomegocharakteruwewnętrznychsiłmotywacyjnychczłowieka.Zgodnie
ztymtwierdzeniemczłowiekzazwyczajniezdajesobiesprawyztego,dlaczego
zachowujesiętak,anieinaczej.Zewzględunafakt,iżkoncepcjapsychodynamiczna
występujewwieluróżniącychsięmiędzysobąwariantach,wspomniećnależy,że
najbardziejznaczącymwariantemjestortodoksyjnapsychoanalizaZ.Freuda,która
współcześnieuległaistotnymprzeobrażeniomiktóraczęstookreślanajestjako
psychoanalizaspołeczna(E.Fromm,K.Horney,R.May,D.Gordon).Główne
założeniakoncepcjiZ.Freudaprzedstawionezostaływcześniej.Współczesna
psychoanaliza,znacznie,,odbiologizowana’’,kładziegłównynacisknastymulującą
iukierunkowującąrolęwewnętrznychsiłzwanychpopędami,potrzebamiczyteż
dążeniami,którezregułysąnieświadome.
Złożonyproceskształtowaniapopędówiprogramówichosiąganiadziękiod-
działywaniomwarunkówspołecznychikulturywkoncepcjipsychodynamicznej
określasięmianemsocjalizacjiczłowieka,którajestujmowanawdośćspecyficzny
sposób.Wramachtejkoncepcjitwierdzisię,żenabywanietzw.podstawowych
popędówwtórnych(potrzebybezpieczeństwa,potrzebyspołeczne,osobistezwiąza-
nezwłasnym,,ja’’)odbywasięgłówniewrodzinie,wpierwszychlatachżycia
człowieka.Wtedyto,jaktwierdziE.Fromm,kształtowanyjestcharaktersocjali-
zacji,stanowiącywzględniestałą:,,(...)formękanalizowaniaenergiiwprocesie
asymilacjiisocjalizacji’’.Idalej:,,Jedynienawykidziałaniaimyślenia,któresię
rozwinęływwynikuprzystosowaniasięjednostkidowzorcówkulturowychiktóre
sązakorzenionewjejcharakterze,łatwomogąsięprzekształcaćpodwpływem
nowychwzorcówspołecznych.Jeżelinatomiastzachowaniejednostkimaswoje
źródłowjejcharakterze,jestonowówczasnacechowanedużymładunkiemenergii
imożesięzmienićjedyniewtedy,gdywcharakterzedanejosobynastąpizasadnicza
transformacja’’[Fromm1994a,s.54].
Możnawięcpowiedzieć,żedlaE.Frommacharakterindywidualny(wodróż-
nieniuodcharakteruspołecznego)jesttożsamyzpojęciemosobowości.Posługując
siękoncepcją,,typówidealnych’’,E.Frommprzedstawiainteresującetypologie
charakteru,dzielącjenadwiepodstawoweorientacje:nieproduktywneiproduktyw-
ne[Fromm1994a,s.57inast.].Wramachorientacjinieproduktywnychwyróżnia
orientacje:receptywną(przyjmującą),eksploatatorską(biorącą),tezauryzatorską
(ciułacza,zabezpieczającą)imerkantylną(wymienną).
