Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Zasadęnceluświęcaśrodki”kojarzymyraczejzaberracjąpolitykiniżzjej
istotą.Możemywięcprzyjąć,żepowszechnieuważasię,refleksjamoralna
powinnamiećznaczeniewpolityce,powstajejednakpytanieojejmiejsce.
NowożytnemupolitykowiMachiavellizaleca:
Stądwynikadlaksięciapragnącegoutrzymaćsięnaswymstanowiskukonieczność
stosowaniawżyciunietylkozasaddobrych,leczużywaniaidobrychizłych,atowedle
okoliczności20.
PominąwszyinterpretacjesamegodziełaMachiavellego,wartozwrócićuwa-
gę,żezalecającnniebyciedobrym”
,musionmiećjakieśpojęcietego,cojest
dobreisłuszne.Innymisłowy,politykmożebyćwpełniświadomy,coznaczy
dobrzepostępować,alepolitykajesttakąsferążycia,wktórejniemożnaso-
biepozwolićnaluksusprzestrzeganiaróżnych,powszechnieakceptowanych
zasadmoralnych.UMachiavellegopojawiasięwięcnaczelnykonfliktświa-
tapolityki:konfliktpomiędzypragnieniemtrzymaniasięmoralnychzasad
achęciączynawetkoniecznościąosiąganiapolitycznychcelów.Dlategoteż
stwierdzaon,żeksiążę:
(ł)niemożeprzestrzegaćtychwszystkichreguł,którychzachowywanieobowiązu-
jeludziuczciwych;częstokroćwobronieswegopaństwabywaonzmuszonydziałać
wbrewprzyjętymnasiebiezobowiązaniom,wbrewmiłościbliźniego,wbrewpoczuciu
ludzkości,wbrewreligii21.
DosamegoMachiavellegonawiążęjeszczewkolejnymrozdziale,wtymmiej-
scunatomiastwartozwrócićuwagęnafakt,wprzytoczonymfragmencie
przywołujeonwartości,któresprawiają,żeludzicharakteryzującychsięnimi
uważasięzadobrych.Wpolitycestandardyteniemajązastosowania.Jak
podkreślaM.Ramsay,współcześnieautorzywidząwmachiawelizmieuza-
sadnienienzasadipraktykmoralnychwłaściwychdladziałańpolitycznych
różniącychsięodtych,którerządzążyciemprywatnym”22,stądmówisię
oprywatnejipublicznejmoralności.Zwolennicytegopodziałunietwierdzą
więc,żerefleksjamoralnaniemaznaczeniawpolityce,uważająjednak,że
wjejprzypadkumożnawićoinnejmoralności.
Zanimprzejdędoomówieniategoinnegorodzajumoralności,należy
wspomniećojeszczejednymmożliwymujęciurelacjipomiędzyetykąapoli-
tyką.Zasadęnceluświęcaśrodki”wiążesięraczejzimmoralizmempolityki.
Najważniejszewtedydoraźneceleiwzględypraktyczne.Zamiastodyktacie
etykimówimyodyktaciesamejroztropności,nacozwracaliuwagęGutmann
20N.Machiavelli,Książę,tłum.W
.Rzymowski,ZakładNarodowyim.Ossolińskich,
Wrocław1979,r.XV
21Tamże,r.XVIII,s.77.
,s.66-67.
22M.Ramsay,Machiavellianism,[w:]EncyclopediaofAppliedEthics,red.D.Callahan,
P
.Singer,R.Chadwick,AcademicPress,NewYork1998,t.III,s.103.