Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Cel,zakrespracyiprzyjętehipotezybadawcze
nychintensywnaindustrializacja,połączonabyłagłównieznapływemludnościdomiast(fazaurbaniza-
cjiwstępnej)orazformowaniemsięspołeczeństwanowoczesnego.Jednaknienadążaniemodernizacjiza
urbanizacjąskutkowałorealizacjąmodeluurbanizacjisocjalistycznej,bardziejilościowejniżjakościowej
(Sagan2000;Węcławowicz2007,2018;Musiał2013).Uruchomienietransformacjisystemowejzwiązane
zprzenikaniemiprzejmowaniemwzorcównowoczesnościwytworzonychwtzw.regionachwysokoro-
zwiniętychwprowadziłonowąjakośćdoprocesuurbanizacjiwkrajachEuropyŚrodkowo-Wschodniej,
wtymwPolsce.Wzwiązkuztymzałożono,żezachodzącytuprocessuburbanizacjizwiązanyjestnietylko
zmigracjamiludnościzmiastnaterenypodmiejskie,aleteż–zewzględunamigracjeludzipochodzących
zmiasta,jakiwpływsamegomiastanaobszaryzlokalizowanewjegosąsiedztwie–zmodernizacjąstruk-
turiprocesówdemograficznychorazspołeczno-ekonomicznychiintensyfikacjąfunkcjimieszkaniowej,jak
równieżpoprawązasobówmieszkaniowych.
2.Percepcjaiwartościowanieprzestrzenisąistotnymielementamiwpływającyminadziałaniapo-
dejmowaneprzezludzi,takżewodniesieniudostrefpodmiejskich.
Zgodniezkoncepcjąspołecznegowytwarzaniaprzestrzeniróżnerelacjeludziwstosunkudoichśro-
dowiskażyciasąwynikiempercepcjiprzestrzenifizycznejorazrezultatemznaczeńjejprzypisywanych.
Wzwiązkuztymwyobrażeniaprzestrzeniijejramyodniesieniakształtująprzekonania,wartościowanie,
adocelowodziałaniajednostekigrupspołecznych(Harvey1996;Latour2013).Tymsamymwopraco-
waniuzałożono,żepercepcjaiznaczenianadawaneprzestrzenifizycznejistanowiącejejintegralnąca-
łośćzbiorowościterytorialnychwpływająnaokreślonezachowaniamieszkańców,przejawiającesięprzede
wszystkimpodjęciemdecyzjiowyborzestrefypodmiejskiejjakomiejscazamieszkania.Przyjmującjednak
unifikującedziałanieprocesówurbanizacjiimodernizacji,założonodalej,żepercepcjainadawaniezna-
czeńprzezjednostkiczygrupyspołecznepolskimstrefompodmiejskimjestbardzopodobnedopercepcji
inadawaniaznaczeńwkrajachrozwiniętych,któreetapsuburbanizacjirealizująznaczniedłużej.Wynika
tozjednejstronyzmodernizacjisystemuosadniczego,wktórymcorazwiększeznaczenieprzypisywane
jestkształtowaniusięmiastapoprzemysłowego,azdrugiejzmodernizacjispołecznej,związanejzformo-
waniemsięspołeczeństwapoprzemysłowego(Jałowiecki,Szczepański2002;Maik1997,2000,por.też.
Węcławowicz2007).Wmieściepoprzemysłowym,opartymnausługach,obserwujesięwzroststopyży-
ciowejorazupowszechnieniecorazdoskonalszychśrodkówtransportu(lubszerzejkomunikacji),które
umożliwiająswobodnywybórmiejscazamieszkania(Maik1997).Cowięcej,wzrostzamożnościspołe-
czeństwaprzekładasięnaaspiracjeklasyśredniejmieszkającejwmiastachdozmianyśrodowiskamieszka-
niowegonabardziejprzyjazneczłowiekowi(Fielding1989;Brueckner2000;Antrop2000,2004;Czerny
2005;Jakóbczyk-Gryszkiewicz2012).Założonozatem,żewodniesieniudomieszkańcówpochodzących
zmiast,zwłaszczadużych,istotnąmotywacjądoprzeprowadzkiwstrefępodmiejskąjestnegatywnaper-
cepcjaiwartościowaniemiasta,któreporzucająonijakomiejscezamieszkania,zdrugiejzaśpozytywna
percepcjaiwartościowaniewsi,którąwybierajązkoleijakonowemiejscezamieszkania.Głównymicha-
rakterystykamitejmotywacjizgodniezklasycznąkoncepcjąspołeczeństwapoprzemysłowegoD.Bella
(1973)jestnastawieniesięnakonsumpcję,wynikającązwysokiegopoziomuzaspokojeniapotrzebpodsta-
wowychorazzwiększeniaudziałuczasuwolnego,atakżekryzystożsamościzwiązanyzrozkłademtrady-
cyjnychgrupodniesienia(wtymrodziny,klasy,społecznościlokalnej).Założonozatem,żekształtowanie
społeczeństwapoprzemysłowegowPolsce,zwłaszczawśródmieszkańcówdużychmiast,którzypodejmują
decyzjęoprzeprowadzeniusiędostrefypodmiejskiej,jestzwiązanezkonsumpcją.Konsumpcjonistyczny
modelżyciadeterminujedecyzjęowyborzestrefypodmiejskiejjakomiejscazamieszkania,awzależ-
nościodpreferencjijednostekzawieraindywidualistycznieskomponowaneoczekiwaniawzględemmia-
staiwsi.Założonorównież,żekształtowaniesięspołeczeństwapoprzemysłowegolubponowoczesnego
wodniesieniudomieszkańcówdużychmiastprzeprowadzającychsiędostrefypodmiejskiejzwiązanejest
zkryzysemtożsamości.Kryzystenzwiększaichoczekiwaniawzględemlepszejjakościrelacjispołecznych
19
