Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
KsięgaVI
łumiędzyróżnymiklasamifeudalnychlenników,jakwinnychmiejscach;po
drugie,zaciągipiechurówzhrabstwodgrywałydrugorzędnąrolęnawojnie,ale
itakmiaływiększeznaczenieniżpiechotawwielurejonachkontynentu.Jedy-
niewNiderlandachorazdopewnegostopniaweWłoszechiHiszpaniipiechu-
rzywysuwająsięnaczoło.Wpozostałychregionachnajemnikusznicybylije-
dynymipieszymiwojownikami,którympoświęcanowieleuwagi,dopókiFilip
Augustniepodjąłpróbywykorzystaniazaciągówfrancuskichkomun.
NormalnaarmiacesarzalubkrólaFrancjiskładałasięztychsamychjed-
nostek,cowojskanaszychnormańskichlubandegaweńskichmonarchów–
masywiększychimniejszychlennikównakoniach,którączęstouzupełniano
pewnąilościąnajemnychkawalerzystówikuszników.Czasamiwpolewyru-
szałymilicjemiejskie,któreporazpierwszypojawiłysięweWłoszechiNi-
derlandach.Bardzorzadkowykorzystywanopiechurówzterenówwiejskich,
którychpanowiefeudalnimogliwostatecznościzaangażowaćwbitwie.
WXIwiekuważnączęściąkontynentalnycharmiibyliwszyscywojownicy
posiadającylenna,którzyotrzymalijebezpośrednioodKoronylubjakopod-
lennicy,wzamianzacobylizobowiązanidosłużbywkawalerii.Kronikarze
częstookreślająichogólnymmianemmilites,któreodnosisięzarównodo
większych,jakimniejszychwasali,aledokładnezbadaniecharakterutejgru-
pywykaże,żeniebyłaonajednorodna.Kiedynapotykamynawyrażenia,
takiejakumilesprimiordinis”lubumilesgregarius”,widzimy,żewobrębiegru-
pymilitesistniałypodziałyklasowe.Najwyższawarstwaskładałasięzeszla-
chetnieurodzonychwolnychwasali,którzyposiadalidużelenna–byłato
jedynaklasa,którazachowałarycerskitytułwnastępnychstuleciach,ale
w1080rokuterminmilesbyłdużobardziejogólny(zarównowAnglii,jakiza
granicą
27)iobejmowałowielewięcejosóbniżw1180lub1280.
Poniżejtychmilitesprimiordinisznajdowałsięszereginnychkawalerzy-
stów,poczęściszlachetnego,leczwwiększościnieszlachetnegopochodze-
nia.Niektórzyznichbyliprzybocznymisamegokrólaisłużylimujakoniżsi
urzędnicylubgwardziści;dwunastowiecznyniemieckikronikarzprawdopo-
dobnieokreśliłbyichmianemministeriales,akronikarzangielskilubfrancu-
skijakoservientesregis.Owieleliczniejsibyliprzybocznibaronów,biskupów
iopatów,którzymogli,aleniemusielibyćobdarzenilennemziemskim.Ci
uludzie”królalubwielkichwasalibyliczasamiokreślanijakomilitesgregarii,
militesignobiles,militesplebeilubmilitesmediocrisnobilitatis.Pojawiająsię
równieżpodnazwami,któreodróżniająichodrycerzyowyższymstatusie
orazwskazująnaichsłużalczyipodległystan,np.satelites,servientes,clientes,
famuli.Zregułysłużylinalżejszychkoniachinosilimniejkompletneuzbro-
jenieniżrycerscywasale.AżdoXIIIwiekubyliowieleliczniejsiodszlachet-
niejszychiciężejuzbrojonychkawalerzystów28.
KiedypodkoniecXIIwiekuzaczętościśleograniczaćtytułmilesdowyż-
szychwarstwklasywojskowej,serviens(sierżant)stałsięnajbardziejtypo-
27Patrzs.366.
28Np.przekonamysię,żepodLegnanoarmiacesarzaliczyła500rycerzyi1500sierżantów.Patrzs.446.
