Book content
Skip to reader controlsSkip to navigationSkip to book detailsSkip to footer
36
Rozdziałi.JAKOPiSYWAĆGATUNKiWYPOWiEDZi?–POLSKiEiAMERYKAŃSKiE...
Gatunkisąustanawianepoprzezreguły,którełącząodpowiednieelementy
formyitreścizpewnymipowtarzającymisięsytuacjami(regułygatunku).Spo-
soby,wjakieregułytewpływająnatworzeniespecyficznejkomunikacjisąbar-
dzoważnedlazrozumieniagatunkutworzonegowramachspołeczności.Gatunki
pojawiająsięwokreślonymkontekściesocjologiczno-historycznymisąwzmac-
nianezczasem,gdydanasytuacjasiępowtarza.Kształtująonezkoleiprzyszłe
odpowiedzinapodobnesytuacje.TeoriatazgodnajestzteoriąstrukturacjiAn-
thony’egoGiddensa38.Gatunkimogąbyćuważanezainstytucjespołeczne,które
sąprodukowane,reprodukowanelubzmieniane,kiedyjednostkistosująreguły
gatunku,byzaangażowaćsięwdziałaniakomunikacyjne.Mimoiżgatunkiuła-
twiająiograniczająwyborykomunikacyjne,ichregułyniesąsztywne.Podczas
realizowaniawypowiedzigatunkowychużytkownicymająokazjędokwestiono-
waniaregułgatunkowych,anawetjezmieniają.StephenBarleyiPamelaTol-
bert39wyróżniajątrzysposobykształtowaniajużistniejącychgatunków-poprzez
ichpodtrzymywanie,rozwijanieimodyfikację.Gdygatunkisąrealizowaneprzy
użyciuregułtreściiformybezzmian-sąpodtrzymywane.Gdyużytkownicy
przyjmująistniejąceregułygatunkudlaodzwierciedlenianowychwarunkówbez
istotnejzmianyregułgatunku-rozwijająistniejącegatunki.Odchodzącodreguł
jużistniejącychgatunkówwsposóbistotny-modyfikująistniejącegatunki.Duże
modyfikacjeregułistniejącychgatunkówdodatkowomogąskutkowaćpojawie-
niemsięnowychgatunków.
Podsumowując,teorianowejretorykikoncentrujesięnaeksplorowaniuso-
cjologiczno-kulturowychaspektówgatunku.Traktujegatunekjakodziałaniespo-
łeczneiinteresujesięzwiązkiempomiędzyregularnościamijęzykowymiwokre-
ślonymtypiedyskursuaszerszymspołecznymikulturowymzrozumieniemjęzy-
kawużyciu.
2.2.Lingwistykasystemowo-funkcjonalna(SFL)
Systemowo-funkcjonalnestudiagenologicznebywająnazywanenaustra-
lijskąszkołąbadańgenologicznych”.KoncepcjataopartajestnapracachMi-
chaelaHalliday’a,ChristianaMatthiessena,RuqaiyiHasaniJamesaMartina40.
Badaczecitraktująjęzykbardziejjakoźródłoprowadzącedozrozumieniazna-
czenianiżjakozbiórreguł.Jesttogramatykaanalityczno-syntetyczna,opartana
38Teoriastrukturacjioznacza,żeistniejewzajemnazależnośćiontologicznanierozdzielność
strukturyspołecznejijednostki.Teobydwaelementyrzeczywistościspołecznejwzajemniewarun-
kująswojeistnienie.Por.A.Giddens,op.cit.
39Cyt.za:W.Wang,op.cit.,s.48.
40M.A.K.Halliday,AnIntroductiontoFunctionalGrammar,Londyn1985;M.A.K.Hal-
liday,C.M.I.M.Matthiessen,AnIntroductiontoFunctionalGrammar,wyd.3,Londyn2004;
M.A.K.Halliday,R.Hasan,CohesioninEnglish,Londyn1976;J.R.Martin,EnglishText:System
andStructure,Philadelphia/Amsterdam1992.
