Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
KrótkizaryshistoriipuryzmujęzykowegowNiemczech
Generalniemożnajednakuznać,iżmasowywówczasnapływ
wyrazówiwyrażeńzinnychjęzyków,szczególniezłacinyijęzyka
francuskiego,mógłstanowićpewnezagrożeniedlatworzącegosię
dopieroniemieckiegojęzykaliterackiego,idziałaniaskierowanena
eliminacjęwyrazówobcychmiałyswojeuzasadnienie.
Takiezagrożenienieistniałojużwokresierozkwituniemieckiego
puryzmu,awięcwXIXiwpierwszychdziesięcioleciachXXwieku.
Równieżobecnietrudnodostrzecrealneniebezpieczeństwadlaeg-
zystencjijęzykaniemieckiegozestronyzapożyczeń(wtymanglicy-
zmów),stądteżpóźniejszadziałalnośćpurystycznawydajesięjuż
mniejuzasadniona.
NiebyłradykalnympurystąGottfriedWilhelmLeibniz,któryco
prawdaopowiadałsięzdecydowaniezadoskonaleniemiwzboga-
caniemjęzyka,aleprzyznawałprawobyturównieżzapożyczeniom
(por.Schiewe2011:27n.).Problemzwalczaniawyrazówobcegopo-
chodzenianiestanowiłteżgłównegotematudyskursuwwiekuXVIII
(por.Schiewe2011:29).
Skrajnymipurystaminiebyliklasycyniemieckiejliteraturyjak
Goethe,SchillerczyLessing.Goetheopowiadałsięzapuryzmemafir-
matywnym,anienegatywnym.Tam,gdzietomożliwe,należyzapo-
życzeniaasymilowaćdojęzykaniemieckiego,jednakzbędnewyrazy
obcenależyeliminować(za:Betzinger/Weber1979:100n.).Siłajęzyka
niepoleganatym,żebyodrzucaćobceelementy,ależebyjewformie
zasymilowanejwykorzystać.OdGoethegopochodzątakiezniemcze-
niajak:ausgesprochen,Zwischenreich,TrotzkopfczyZweigesang.
PodkoniecXVIIIwiekuznaczącąpostaciąbyłJohannFr.A.Kin-
derling,kaznodziejaprotestanckizCalbenadSoławą(Saale)(obec-
nieSaksonia-Anhalt),poeta,filolog,autorpracnatemathistorii
językaniemieckiego-wswojejksiążceoczystościjęzykaniemiec-
kiegozamieszczarównieżlistęwyrazówobcychzpropozycjamiro-
dzimychekwiwalentów(Kinderling1795).
WiekXIX-arównieżpoczątekwiekuXX-tookrespowstawania
licznychsłownikówzniemczających(Verdeutschungswörterbücher).
Wliteraturzeprzedmiotuspotykasięnierazcytat:nDeutschlandist
dasLandderFremdwörterbücher”(nNiemcytokrajsłownikówwy-
razówobcych”)(np.Polenz1979:18),przyczymchodzinietylko
