Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„wspólnotaorganówbezwspólnotywoli”,jaktoładnieokreślił
KarlRenner[28].Nicdziwnego,żeodpowiedziąnaodgórne,płynące
zBudy,aod1872rokuBudapesztuwezwania,przepisyiustawy
byłyruchyoddolne,dowodzącerodzącejsięświadomości
narodowej,takżetejwwymiarzepolitycznym.
Jakżejaskrawymtegodowodemtenotoprawdziwyserial:
w1868rokuwmiejscowościTurócszentmárton,czylidzisiejszym
Martinie(TurčianskySvätýMartin),narodziłasięSłowackaPartia
Narodowa,odpoczątkuistnieniaopowiadającasięzaautonomią
terytorialnąSłowaków;rokpóźniejwmiejscowościNagybécskerék,
dzisiejszymZrenjaninie,narodziłasięSerbskaPartiaLiberalno-
Narodowa,odrazuodrzucajączapisywęgierskiejustawy
narodowościowejzrokupoprzedniego;wtymżerokunarodziłasię
teżPartiaNarodowaRumunówSiedmiogrodzkich,opowiadającsię
zabojkotemobradwparlamencieKorony;awroku1871powstała
zkoleiChorwackaPartiaNarodowa,odpoczątkuistnienia
odrzucającauniępersonalnązWęgrami.
Wagakwestiinarodowościowejwyraziścieujawniłasię
zawspomnianychwyżej,długichrządówpremieraKálmánaTiszy,
kierującegogabinetemwlatach1875–1890,awiązałasię
bezpośredniozforsowanącorazmocniejpolitycznąkoncepcją
węgierskiegopaństwanarodowego,oczywiścieopartegonacoraz
szerzejstosowanymjęzykuwęgierskim.Jakwiemy,kwestia
tastanęłanaporządkudniajużwcześniej,choćbyłaprzezwładze
centralneignorowana.Tymczasemjejnatężeniestalenarastało–
ażdowybuchuIwojnyświatowej,czegoteżniedostrzeganolub
raczejniechcianodostrzec.
Pierwszympoważnymprzejawemtego,dojakichambiwalencji
onaprowadzi,byłfaktzamknięciaw1874rokutrzechsłowackich
gimnazjówpodpretekstem,że„szerząpropagandę
panslawistyczną”.Powołanadożyciawcelukrzewieniasłowackiej
kulturyitożsamościjużw1863rokuteżwTurócszentmárton
MacierzSłowacka(Maticeslovenská),czylistowarzyszenie
ocharakterzekulturalno-oświatowym,miałotymsamympełneręce
roboty.Miałoteżzarazemtrudniejszezadaniaprzedsobą,bowalka
