Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
TToAasoTNs
siękompensacyjnym,radykalnymestetyzmemnsztukiczystej”,dandysowską
sztucznościąelitarnej,estetycznejautokreacjiczydekadenckimprzepychem
samoznoszącejsię,biernejkontemplacji.
Opisywanytumomentkulturowynazywampostauratycznymipostme-
tafizycznym,ponieważutrataaurywiążesięściślezprocesamisekularyzacji,
odczarowywaniaświatainodpływutranscendencji”,która,jaktoujmujeSlo-
terdijk,nnieprzeświecajuż”10przezartystę.Artystatracitymsamymswoją,
zdobytąnakrótko,uprzywilejowanąpozycjęmediumicznegoinstrumentu,
posłańcabogów,pośrednikamiędzysferąziemskąiniebieską.
Nowoczesnynartystaprzeklęty”tozatemfigura,którąrozpatrywaćna
-
leżynietylewprzywracającymmufałszywąauręporządkumetafizycznym,
religijnymczyteologicznym–właściwymjeszczedlapoetówromantycz-
nych–aleraczejwporządkuekonomiczno-społecznymipsychologicznym.
Psychoanalizadopełniabowiemprocesodczarowaniaidesakralizacjifigury
romantycznegotwórcy,dokonującdemistyfikacjirzekomotranscendentnych
źródełpoetyckiegonatchnieniaisprowadzającprocestwórczydosferyindy-
widualnychzjawiskpsychicznychocharakterzepatologicznym.Gdyzatem
współczesnypolskipoètemaudit,RafałWojaczek,wjednymznajwcześniej-
szychzachowanychwierszyzapisujeswojefatalistyczneżyciowememento:
nWyroknamniejużzapadł”
11
,towstwierdzeniutym,wbrewwyraźniesuge-
rowanym,świadomymintencjompoety,nienależydoszukiwaćsięklątwy,
interwencjimocynadprzyrodzonychczyzapowiedziwiecznegopotępienia.
Należywnimraczejdostrzeczinterioryzowanepoczuciewiny,któregopodło-
żemjestopisywanyprzezFreudamechanizmpsychologiczny,będącyreakcją
nasubiektywnepoczucieodrzucenia,któredomagasięodpodmiotu–dla
potwierdzeniajegowiny–dokonaniaczynówmoralnienagannych,wystą-
pieniaprzeciwkoprzyjętymnormomspołecznymiobyczajowym,awięc
zrealizowaniastereotypowegoizafałszowanego,booderwanegoodswoich
faktycznychspołecznychkorzeni,egzystencjalnegoscenariuszakojarzonego
zwyklezfigurąnpoetyprzeklętego”.SamWojaczekzresztąlepiejodwiększości
swoichkomentatorówzdawałsobiechybasprawęzespołecznegouwarunko-
waniawłasnegoegzystencjalnegoiartystycznegobuntu(mimoiżniechętnie
dawałwyraztejświadomości).Uczyniłtojednakwsposóbnadersugestyw-
nyidobitny,choćmaskowanyszyderstwemiironią,przynajmniejraz,gdy
wwierszuProśbadomagałsiędlapoetyrealnej,nspołecznej”użyteczności
12
.
Nieprzezwyciężalnykonfliktmiędzykulturąmasowąizwiązanymiznią
oczekiwaniamiodbiorcówawysokoartystycznątwórczościąpoetycką,któ-
regoskutkiemokazujesięspołecznamarginalizacjapoety,opisywałpod
10Tamże,s.127–128.
11R.Wojaczek,Wyrok,w:Nieteczasy.Utworynieznane,Mikołów2016,s.7.
12Zob.tenże,Prośba,w:Wierszezebrane,Wrocław2005,s.93.
