Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WIELKOPOLSKIECZASOPIŚMIENNICTWOREGIONALISTYCZNEWOKRESIEZABORUPRUSKIEGO
ROZDZIAŁI
21
1.2.2.Pielęgnowaniejęzykapolskiegoioświataludu80
Wzłożonychuwarunkowaniachideowychipolitycznychokresuzaboru
pruskiego–awięcrównieżwsytuacjiujawnianiasięsprzecznychzałożeńice-
lów–polskieczasopiśmiennictwoocharakterzeregionalistycznymstawałosię
nietylkoogromnieważnymśrodkiempodtrzymywaniazainteresowanianowymi
prądamiumysłowymi,społecznymi,politycznymi,religijnymiiliterackimi,ale
takżeskutecznymnarzędziemkrzewieniaoświatywśródludu.Dlategoskupiano
sięnarozpowszechnianiuipodtrzymywaniuzainteresowaniajęzykiempolskim
wśródszerokichwarstwspołecznych–językabogatego,którywwarunkachpre-
sjigermanizacjioświatyikulturynarażonybyłnaróżneuszczerbki81,anawet
zaniechanie82.Wtensposóbczasopismaregionalistyczneprzekazywałyrównież
polskątradycjęregionu,wtymtradycjęliterackąidorobekliteraturywspółcze-
snej83następnympokoleniom.
Przykłademuznawaniajęzykarodzimegozaniewątpliwiewielkąwar-
tośćspołecznąjestwierszpodtytułem„Mowapolska”,autoraukrywającego
siępodpseudonimemS.K.,któryukazałsięnajpierww„PrzeglądziePoznań-
skim”w1849roku,apóźniejwosobnymwydawnictwieLudwikaMerzbacha
(1820-1890)wPoznaniuw1861roku.Jegoautorwidziałwjęzykuojczystym
olbrzymiąmoc,którazjednejstronymożewydobywaćzzapomnieniawspaniałą
tradycjęidorobekkulturypolskiejiutrwalaćwtensposóbpoczuciepolskości
wspołeczeństwie,natomiastzdrugiejstronyjęzykrodzimymożenajlepiejprze-
ciwstawićsiępresjiobcegojęzykanarzucanegoprzemocą.Autortegowiersza,
wyrażającswojeemocjonalnepodejściedomowypolskiejpodkreślajejboską
genezę,pisząc:Nieobcegoszczepukwiecie.Niecudzegorodudziecie.Nieze
szczątków,niewodmęciezgasłychplemiontyśzrodzona.Leczwprostzniebios
twepoczęcie.Tyśbożegotchnieniemłona.Cudemcudówobjawiona84.
Wpodniosłychsłowachowartościjęzykaojczystegowypowiadałsię
wpołowieXIXwiekutakżeBronisławFerdynandTrentowski(1808-1869)85,któ-
80
Treśćpodrozdziału1.2.2.składasiętakżenazawartośćt.4„WielkopolskichSzkicówRegio-
nalistycznych”.
81
L.Rzepecki,WiecWielkopolskiwsprawiepisownijęzykapolskiego,jegoznaczenieizada-
nie,Poznań1870.LudwikRzepeckijestautoremtakżeinnychopracowań,wtym:Obrazkatolic-
kichszkółelementarnychobjętycharchidyjecezjamignieźnieńskąipoznańskąorazdyjecezyjami
chełmińskąiwarmińską,Poznań1867.W1877rokuzałożyłRzepecki„GońcaWielkopolskiego”,
apóźniejtakżeinneczasopisma,wtym„Wartę”,„Oświatę”czy„Niedzielę”.Szerzejobiografii
iaktywnościspołecznejLudwikaRzepeckiego,urodzonegow1832rokuwWypalankachwpo-
wiecieobornickim,azmarłego31stycznia1894rokuwPoznaniu,zob.S.Karwowski,Historya
WielkiegoKsięstwaPoznańskiego,t.III,Poznań1931,s.55.
82
I.Świtała,Myślopotrzebienormalnegorozwojunaszegożycianarodowego,Ostrów1911.
83
Por.K.Wojciechowski,Przewrótwumysłowościiliteraturzepolskiejporoku1863,Lwów
-Warszawa1928.
84
S.K.,Mowapolska,Poznań1861,s.16.
85
SzerzejobiografiiitwórczościBronisławaFerdynandaTrentowskiegozob.P.Anders,Pa-
troniwielkopolskichulic,Poznań2006,s.232;B.Bolesławita(J.I.Kraszewski),Zroku1869.
