Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
JerzyBański
PrzekształceniawłasnościowewRumuniicharakteryzowałysięsilnąfragmen-
tacjąwłasnościirówniedużymrozdrobnieniemużytkowaniagruntówrolnych.Na
baziewielkichgospodarstwuspołecznionychdziałającychprzed1990r.powstało
ponadczterymilionygospodarstwindywidualnych,wzdecydowanejwiększości
słabychekonomicznie,bezwłasnychfunduszyinwestycyjnychiniskotowarowych
lubsamozaopatrzeniowych.PodobniejakwprzypadkuWęgierichliczbazmniejsza
się,cojestświadectwemkoncentracjiziemiwwiększychjednostkach,alezmiany
tesąraczejpowolne.Procesredukcjigospodarstwnajmniejszychpowinienprzy-
braćnasile.
WCzechach,SłowacjiiczęściowonaWęgrzechmożnamówićodużejrozbież-
nościpomiędzywłasnościągruntówrolnychaichużytkowaniem,tj.większość
użytkówrolnychzagospodarowanajestprzezdużepodmiotyrolnicze,alegrunty
tenależądolicznejgrupywłaścicieli.Wokresietransformacjisystemowejniedo-
szłodorozdrobnieniaużytkowaniagruntówrolnych,główniedziękipowszechnej
dzierżawie(Douchaiin.2004).Możnaztegowyciągnąćbardziejogólnywniosek,
żezwielkościągospodarstwrolnychskorelowanajestilośćgruntówdzierżawio-
nych;imwiększyudziałwstrukturzeużytkowaniaziemigospodarstwdużych,tym
większyudziałgruntówdzierżawionych.
Wartozauważyć,żewewszystkichanalizowanychkrajachpróbyodbudowy
lubznacznegozwiększeniaroligospodarstwrodzinnychraczejniepowiodłysię.
Reaktywacjamałychgospodarstwindywidualnychokazałasięporażkąekono-
miczną.Narynkużywnościowymdominująceznaczeniemajątamróżneformy
organizacyjneproducentówrolnych(holdingi,spółdzielnie,spółkiitp.)dysponu-
jącedużymipowierzchniamiużytkówrolnych.PotwierdzajątobadaniaAndrzeja
Zadury(2009),zktórychwynika,żeniepowodzeniaprywatnejdziałalnościwsekto-
rzerolnictwa,opróczczynnikówtechnicznychispołecznych,wynikałyteżzzaniku
indywidualnejprzedsiębiorczości.Beneficjencirestytucji,nieposiadającykwalifi-
kacjizawodowych,chcieliszybkosprzedaćodzyskanegrunty,cospowodowałoich
nadpodaż,awrezultaciepoczątkowąstabilizację,amiejscaminawetspadekcen
gruntówrolnychorazwzrostpowierzchniziemiodłogowanej.
Procesyprywatyzacyjneprzyczyniłysięteżpośredniodozmniejszeniapo-
wierzchniużytkówrolnych.NaprzykładwRumuniinowiwłaścicielegruntów
porzucaliichuprawęzuwaginaniskąopłacalnośćprodukcji,brakśrodkówinwe-
stycyjnychlubinnebardziejdochodowezajęcie.Należyteżuwzględnićfakt,żeduża
grupawłaścicieliindywidualnychgospodarstwrolnychwRumuniitoosobystarsze,
którerezygnujązdziałalnościprodukcyjnej.Ponadtolikwidacjispółdzielnipro-
dukcyjnychtowarzyszyładegradacjainfrastrukturytechnicznej,awkonsekwencji
obniżeniemożliwościprodukcyjnych.Wokresie1989-2006udziałużytkówrolnych
objętychsystememnawadnianiazmniejszyłsięz20%dookoło3%.Susze,które
18
WieśiRolnictwo1(174)/2017
