Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Wprowadzenie
jestsystememfikcjiideologicznych.Służąonesamoidentyfikacjizachodniego
centrum,wzmacniająjegopoczucieabsolutnejwyższościiuzasadniająkoniecz-
nośćpoddaniaresztyświatajegokontroli69.Zaryckiprzekładatonakategorie
Bourdieu-centrumwytwarzadoksę,którastanowipodstawęjegodominacji
symbolicznej,ponieważdajemupoczucieprzewagiwwyposażeniuwewszystkie
trzytypykapitału(ekonomiczny,społecznyikulturowy).
Peryferieprzyjmująstrategięnkompensacjizależnościperyferyjnej”
,awięc
równoważądeficytkapitałuekonomicznegowstosunkudocentrum,uprzywi-
lejowująckapitałspołecznyikulturowy.Tedwaostatnietypykapitałustanowią
głównyzasóbrodzimyperyferii,odgrywającykluczowąrolęwichstosunkach
zinnymiobszarami,zarównocentralnymi,jakiperyferyjnymi.Służąprzede
wszystkimpodkreślaniuodrębnościspołeczeństwaperyferii(wprzypadku
tożsamościnarodowejtonZachód”lubnWschód”stanowiąnegatywnypunkt
odniesienia)
70
.Peryferiezazwyczajstosujątakżestrategienokcydentalizacji”
inwiktymizacji”
,awięcpodkreślaniaswoichzwiązkówzZachodemorazznaczenia
własnychcierpień.Najważniejsząrolęodgrywatutajpojęciengodności”
,jako
kluczowyzasóbjednostekispołeczeństwa.Przyjęciestrategiikompensacyjnej
przezkrajeEuropyŚrodkowo-Wschodniejprowadzidotego,żewliteraturze
zachodniejpostrzeganesąonejakonobsesyjnie”zorientowanenakwestietoż-
samościowe,któretraktująnemocjonalnie”
.Literaturatakonstruujeobrazre-
gionujakosiedliskagroźnychnacjonalizmów,stanowiącychprzeciwieństwodla
pragmatycznychrozwiązańprzyjętychprzezzachodniesystemypolityczne.Jestto
perspektywatypowadlacentrum,któremuinteresyperyferii,definiowanewka-
tegoriachperyferyjnegokapitałukulturowego,wydająsięzawszenieracjonalne
71
.
Kompensacyjneuprzywilejowaniekapitałuspołecznegoikulturowegowkra-
jachperyferyjnychpowodujetakże,żetedwatypykapitałustająsięnajważ-
niejszymiwymiaramiwewnętrznejstratyfikacjispołecznej.Peryferyjneelity
definiująsięraczejwkategoriachspołecznychikulturowychniżekonomicznych.
Sprzyjatemudużapłynnośćkapitałuekonomicznegonaperyferiach,powodująca
znacznąniestabilnośćlokalnychzasobów,awkonsekwencjirównieżpozycjielit
ekonomicznych.DlategowPolsceinteligencja-zdefiniowanaprzedewszystkim
wkategoriachkapitałukulturowego-stanowikluczowąfrakcjęelityspołecznej
72
.
Zaryckipoświęcasporouwagidylematomczłonkówperyferyjnejelity,którzy
odgrywająrolępośrednikówmiędzyświatamispołecznymicentrumiperyferii.
69E.Said,op.cit.Patrzrównież:L.Wolf,op.cit.
70Strategieteanalizująnp.:M.Janion,NiesamowitaSłowiańszczyzna:fantazmatylite-
ratury,WydawnictwoLiterackie,Kraków2006;P
.Czapliński,Poruszonamapa:wyobraźnia
geografczno-kulturowapolskiejliteraturyprzełomuXXiXXIwieku,WydawnictwoLiterackie,
Kraków2016.
71T.Zarycki,op.cit.,s.11,139-145.
72Ibidem,s.48-49,140-143.
