Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
MaciejPtaszyński
obywatelomporuszaniasięwgodzinachnocnych,paradoksalniedoprowadziło
dopewnejintensyfikacjiżyciatowarzyskiego,któreogniskowałosięwówczas
nacałonocnychprywatkach.Trzydziestoletniaadiunktrzadkojednakuczestni-
czyławtychimprezach,naktórychbawilisięmłodsikoledzy.Kontynuowała
wówczaskwerendęwArchiwumRadziwiłłów,przechowywanymwAGAD,
orazszybkoprzygotowywałarozprawęhabilitacyjnąpoświęconągrupieoma-
wianejwpracymagisterskiej,apominiętejwdoktoracie:mieszczanom.
PierwszeartykułynatematliteraturyplebejskiejUrszulaAugustyniakopu-
blikowałajużw1983r.50,gdyzobozówinternowaniawracalipracownicy
Uniwersytetu,auczelnieodzyskałyczęśćdawnejautonomii.Sięgająctym
razemniepokorespondencję,leczprzedewszystkimpoźródłaliterackie
dokumentująceDklesząmizerię”,Autorkapostawiłapytaniaostanmen-
talnościDznakomitejwiększościspołeczeństwastaropolskiego”.Początkowo
uznała,żeDograniczenieambicjiliterackichtwórcównurtusowizdrzalskiego
pozwalatraktowaćpoważnączęśćichutworówjakoliteraturęfaktu,stano-
wiącąbezpośredniniemalzapisrzeczywistościioperującąjęzykiempotocz-
nym,coumożliwiabadaniepotocznegorozumieniapodstawowychpojęćprzez
odbiorców”51.Zczasemjednakzrelatywizowałatenradykalnysąd,uznając
fikcyjnystatusdziełliterackich52.
Odczytaniemasowychianonimowychźródełliterackichjakoliteratury
faktuorazstosowanieanalizysemantycznejotworzyłodrogędoważnychusta-
leńnatematkategoriinaroduipaństwaorazwartościpatriotyzmuwstanie
mieszczańskimXVIIw.WedleAutorkipojęciepolskościDpozaformamiwięzi
narodowej,jaktradycjaiobyczaje,[ł]obejm[owało]takżejęzyk,terytorium,
instytucjepaństwowe,cnotyicharakternarodowy,aprzedewszystkim
stanbezpieczeństwawewnętrznego,tzw.polskąsprawiedliwość”53.Zarazem
jednak,jakAutorkawielokrotniepodkreślała,językiodzwierciedlanyprzez
niegoświatwartościplebejuszybyłytworamisuwerennymiiniezależnymiod
dominującejkulturyszlacheckiej.Takżeidentyfikacjatejgrupyzewspólnotą
narodowąwbadanymokresiestopniowosłabła54.Literaturaplebejskawyra-
50U.Augustyniak,Intelektualiściaspołeczeństwo.Poglądypisarzymieszczańskichepoki
przełomurenesansuibarokunaspołecznąrolęliteratury,DPrzeglądHumanistyczny”27,1983,
8,s.33–43;eadem,KoncepcjenaroduispołeczeństwawliteraturzeplebejskiejodkońcaXVIdo
końcaXVIIw.,OiRwP
,28,1983,s.111–134.Abyodróżnićmonografięodartykułuotymsamym
tytule,artykułskróconodoformyKoncepcje,amonografięKoncepcjenarodu.Oatmosferze
tychdnizob.B.Brzostek,op.cit.,s.306–310.
51Cyt.za:U.Augustyniak,Koncepcje,s.111.
52Eadem,KoncepcjenaroduispołeczeństwawliteraturzeplebejskiejodkońcaXVIdo
końcaXVIIwieku,Warszawa1989,s.26–27,155(Dzdajemysobiesprawęzograniczonejich
[powyższychrozważańM.P
.]użytecznościdlaprzedstawieniarzeczywistegostanuświadomości
narodowejodbiorcówliteraturyplebejskiej”).
53Ibidem,s.120.Wcytaciezmienionoczas.
54U.Augustyniak,Koncepcje,s.114,116.