Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
RozdziałI:ConazywamyzakłademPascala?
Francuskimyślicielfinalnieopowiadasięzatemprzeciwkosceptycy-
zmowi.Człowiekmożepoznaćprawdę,chociażdokonujesiętopoza
drogąwytyczonąprzeznaukę,azwłaszczapozajejsiedemnastowiecz-
nym,wysocezracjonalizowanymmodelem.PrzyczymPascalwielo-
krotniewMyślachpodkreśla,żezanajważniejszeuważarozstrzygnię-
ciekwestiiegzystencjalnychireligijnych,wtymtakich,którezazwyczaj
pozostawałypozazakresemdociekańprzedstawicieligłównegonurtu
nauki.
JeszczejedenwymiarantropologiiPascalatrzebakonieczniezaakcen-
towaćzewzględunajegooryginalnośćorazznaczeniedladalszychanaliz.
Chodziokoncepcjępodziałudóbr,najpełniejwyrażonąw829.fragmen-
cieMyśli.WładysławTatarkiewiczwswoimartykulePorządekdóbr:stu-
diumzPascaladowodzi,żezagadnienietostanowicentrumpozwalające
ześrodkowaćróżnorodnetreścinajważniejszejksiążkifrancuskiegofilo-
zofa
42
.AutorMyślidzielicałośćrzeczywistościnatrzyporządki(ordre),
któretworząściśleokreślonąhierarchię.Nanajniższympoziomieznaj-
dująsięciała,nawyższym-umysły,nanajwyższymzaś-miłość.
Dwaniższeporządki,którePascalokreślatakżejakoporządekzmy-
słówiporządekrozumu,sązgodnezmetafizycznymdualizmemKarte-
zjusza.WduchufilozofiiautoraRozprawyometodziejesttakżecałko-
witeodseparowanieobutychsfer.Pascaldodajejednaktrzeciporządek,
obdarzonyspecjalnąkompetencjąpoznawczą,którynazywamiłościąlub
sercem.Trychotomiataniedotyczyjednaktylkorzeczywistości,aletakże
człowieka,któregoistota-stanowiącprzeztowyjątekwśródwszystkich
bytów-partycypujewkażdymztrzechwymiarów.Takokreślonastruk-
turabytuludzkiegonawiązujedodobrzeznanejkoncepcjiantropolo-
gicznej,którejźródłamożnaodnaleźćwBiblii43.Wmyśltejkoncepcji
wczłowiekuwyróżniasięwłaśnietrzyzasadniczesfery:ciało,psychikę
(duszę)iducha.
OryginalnośćpogląduPascalapolegachociażbynatym,żenietylko
kompletnieoddzielaodsiebiewyróżnioneporządki,alerównieżocenia
42Por.W.Tatarkiewicz:Pismazetykiiteoriiszczęścia.Wrocław-Warszawa-Kra-
ków:Ossolineum,1992,s.91.
43nSamBógpokojuniechwascałkowicieuświęca,abynienaruszonyduchwasz,
duszaiciałobezzarzutuzachowałysięnaprzyjściePananaszegoJezusaChrystusa”
(1Tes5,23).
