Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
cza,s.1648).WtłumaczeniuBrytyjskiegoTowarzystwaBiblijnegowyglądatotak:
nNiechodzibowiemoto,byinnimieliulgę,awyobciążenie,leczchodziorówność.
Wobecnymczasieniechwasznadmiarwyrównaichniedostatek,byichnadmiar
służyłnapokryciewaszegoniedostatku,ażebybyłarówność”(s.1249).Św.Paweł
mówiłochciwościjakooprzyczyniewszelkiegozła.Ponimpowtarzalitoiinni,
zarównoTertulian,jakiśw.Augustynusprawiedliwialinierówności,stwierdzając,
żeprzezbiedęBógczłowiekadoświadcza.Rozmaiteruchyśredniowiecznedomaga-
łysięwyrzeczeniasiędóbriubóstwa83.
Takżeinnireprezentancichrześcijaństwanawoływalidopomocybliźnim.
ŚwiętyChryzostomchciał,abydziesięćprocentnajbogatszychwzięłonautrzyma-
niedziesięćprocentnajbiedniejszych.UznawanyzanajważniejszegozOjcówKo-
ścioła,świętyTomaszzAkwinu,dowodził,żeczłowiekniepowinienprzywiązywać
siędorzeczymaterialnychirozdaćbiednymto,coniejestmuniezbędne.Siedem
cnótmiłosierdziabrzmiwymownie:głodnychnakarmić,chorychpokrzepiać,więź-
niównawiedzać,podróżnychwdomprzyjąć,nagichprzyodziać,niewolnychwyku-
pić,martwychpogrzebać.Średniowiecznykomentarzdoowychcnótpowiada:
nStądpłynienauka,żeksiążętaiprałaci,iinnimożnipowinniżywićlitośćwobec
tych,którzysąwpotrzebie,iniczegonieodmawiaćprawdziwieubogiemuwmiarę
możliwości,bowiemtowłaśniezmazujegrzechy”84.
Organizacjaopiekinadubogimibyłajednakmocnoniedoskonała–pomoc
docieraładoniewielufaktycznieżyjącychwniedostatku,zatodolicznychoszu-
stów,częstowstopniunieproporcjonalnymdopotrzeb.Imimożechrześcijańska
ideologiaśredniowieczauwznioślałaubóstwo,toistniejąświadectwawskazujące,że
ludnieuważałbynajmniejbiedyzaszczęście.Cenionoraczejubóstwodobrowolne
jakowyrzeczenie,aniezkonieczności;touważanozadegradujące.
Odobroczynnośćnajłatwiejbyłowmiastach,którewśredniowieczuobej-
mowałynajwyżej10%populacji.Ważnymelementembezpieczeństwabyłycechy,
atodziękiskładkomdokascechowych(chorobowych,pogrzebowych).Wtenspo-
sóboferowałybowiempewneoparcienawypadekklęskigłodu,zubożeniamajstra,
śmierciczłonkarodzinyczychoroby85.Chłopimogliliczyćraczejtylkonapomoc
swoichpanów.Stądteżsamioddawalisięwpoddaństwo,abyzapewnićsobiebyt:
nJakożepowszechniewiadomo,iżniemamcojeśćiwcosięodziać,zwróciłemsię
olitość,abymmógłsięoddaćipowierzyćopiece,coteżuzyskałem”–możnaprze-
czytaćwjednymzdokumentów.Chłopzdawałsięnaszlachcicawrazienieurodzaju
czychoroby,oiletenniemiałzłegocharakteru.Bywało,żezapoddanymiujmowa-
łasięwtedyjegożonaczycórka.Większośćjednakniekorzystałazewsparcia.
Należelidoproletariatuwiejskiego,którymógłstanowićnawetpołowęwsi.Ci
83TadeuszManteuffel,Narodzinyherezji,Warszawa2008,s.7.
84Jean-LouisGoglin,NędzarzewśredniowiecznejEuropie,Warszawa1998,s.122-123;
EberhardEichenhofer,GeschichtedesSozialstaatsinEuropa,München2007,s.23;Gerhard
A.Ritter,DerSozialstaat.EntstehungundEntwicklungiminternationalenVergleich,Mün-
chen1991,s.30-31.
85EberhardEichenhofer,GeschichtedesSozialstaatsinEuropa,München2007,s.25;Chris-
tophSachße,FlorianTennstedt,GeschichtederArmenfürsorgeinDeutschland,Stuttgart
1998,t.1,s.23-24.
30
