"Geologia dynamiczna"
Identyfikator Librowy: 105097
Spis treści
Przedmowy do wydania trzeciego i drugiego 12
1. Ziemia a nauki geologiczne 14
Geologia a nauki przyrodnicze 14
Materia Ziemi jako obiekt badań geologicznych 16
Wiek Ziemi 19
Budowa Ziemi 21
Ciepło Ziemi 25
Procesy endogeniczne i egzogeniczne kształtujące oblicze Ziemi 27
Warto wiedzieć 31
Literatura uzupełniająca 32
2. Minerały i skały 33
Minerały, ich budowa i właściwości fizyczne 33
Główne minerały i ich cechy 39
Kwarc i minerały pokrewne (postacie krzemionki) 39
Skalenie 39
Amfibole i pirokseny 40
Miki 40
Oliwiny 40
Skaleniowce 40
Granaty 41
Inne krzemiany i glinokrzemiany 41
Turmaliny 41
Siarczki 42
Tlenki i wodorotlenki 42
Fosforany 43
Siarczany 43
Węglany 43
Skały i ich geneza 44
Halogenki 44
Pierwiastki rodzime 44
Warto wiedzieć 45
Literatura uzupełniająca 46
3. Plutonizm i skały plutoniczne 47
Magma 47
Intruzje 49
Skały plutoniczne i żyłowe 51
Przegląd skał plutonicznych i żyłowych oraz miejsca ich występowania w Polsce 56
Skały kwaśne 56
Skały obojętne 57
Warto wiedzieć 58
Złoża kopalin towarzyszące intruzjom 58
Skały zasadowe 58
Literatura uzupełniająca 59
4. Wulkanizm i skały wulkaniczne 60
Erupcje wulkaniczne 60
Produkty erupcji 60
Lawy i gazy 62
Utwory piroklastyczne 63
Wulkany i ich rodzaje 64
Skutki erupcji wulkanicznych 68
Erupcje podmorskie 69
Najsilniejsze erupcje wulkaniczne 70
Rola wulkanizmu w dziejach Ziemi 70
Rozmieszczenie wulkanów 73
Skały wulkaniczne 74
Przegląd skał wulkanicznych i subwulkanicznych oraz miejsca ich występowania w Polsce 75
Skały kwaśne 75
Zjawiska i procesy powulkaniczne 77
Skały obojętne i zasadowe 77
Warto wiedzieć 80
Literatura uzupełniająca 81
5. Wietrzenie 82
Wietrzenie mechaniczne 82
Wietrzenie chemiczne 84
Produkty wietrzenia 85
Udział biosfery w procesie wietrzenia 85
Wietrzenie peryglacjalne 86
Charakterystyczne formy wietrzenia w morfologii terenu 88
Procesy wietrzeniowe w Polsce 88
Wietrzenie a klimat 88
Gleby i ich rodzaje 89
Wietrzenie ilaste, laterytowe i solne 89
Rola wietrzenia w powstawaniu złóż surowców mineralnych 91
Wietrzenie podmorskie 91
Literatura uzupełniająca 92
Warto wiedzieć 92
6. Sedymentacja i skały osadowe 93
Facje osadowe 93
Luki sedymentacyjne 99
Warstwowanie osadów 100
Diageneza 102
Konkrecje i sekrecje 103
Sylifikacja i fosylizacja 104
Skały osadowe 105
Skały okruchowe (detrytyczne lub klastyczne) i rezydualne 105
Skały organogeniczne i chemogeniczne (chemiczne) 109
Warto wiedzieć 115
Literatura uzupełniająca 116
7. Metamorfizm i skały metamorficzne 117
Rodzaje metamorfizmu 117
Metamorfizm termiczny (kontaktowy) 117
Metamorfizm dynamiczny (dyslokacyjny) – dynamometamorfizm 119
Metamorfizm zderzeniowy 119
Metamorfizm metasomatyczny 120
Metamorfizm regionalny 120
Inne rodzaje metamorfizmu 121
Strefy i facje metamorfizmu 122
Rola metamorfizmu w powstawaniu złóż kopalin 124
Skład mineralny i tekstury skał metamorficznych 124
Przegląd ważniejszych skał metamorficznych i ich występowanie w Polsce 127
Skały metamorfizmu dyslokacyjnego 127
Skały metamorfizmu regionalnego 127
Skały metamorfizmu kontaktowego (facji hornfelsowej i sanidynowej) 129
Skały ultrametamorficzne 129
Literatura uzupełniająca 130
Warto wiedzieć 130
8. Czas geologiczny 131
Względny wiek skał i procesów geologicznych 131
Biostratygrafia 131
Litostratygrafia 137
Diastroficzne metody ustalania względnego wieku skał i procesów geologicznych 139
Metody geofizyczne 140
Bezwzględny wiek skał 141
Metody archeologiczne 141
Metody izotopowe 142
Metody chemiczne i biologiczne 144
Metody magnetometryczne 144
Metody radiogeniczne 144
Metody syderalne 144
Podział dziejów Ziemi 145
Metody sedymentologiczne 145
Warto wiedzieć 146
Literatura uzupełniająca 147
9. Powierzchniowe ruchy masowe 148
Klasyfikacja i przyczyny ruchów masowych 148
Osuwiska 150
Inne ruchy masowe 153
Ruchy masowe w Polsce 155
Warto wiedzieć 155
Literatura uzupełniająca 156
10. Działalność wód płynących 157
Ablacja deszczowa 157
Erozyjna działalność rzek 157
Reżim i przepływ rzek 162
Tarasy rzeczne 163
Transport rzeczny 163
Klasyfikacja rzek i dolin rzecznych 166
Akumulacja rzeczna 170
Znaczenie geologicznej działalności wód płynących 173
Warto wiedzieć 174
Literatura uzupełniająca 175
11. Wody podziemne 176
Krążenie wody w przyrodzie 176
Typy i geneza wód podziemnych 176
Poziomy wodonośne 178
Źródła 181
Wody mineralne i termalne 182
Zjawiska krasowe 183
Powierzchniowe formy krasowe 185
Podziemne formy krasowe 186
Warto wiedzieć 189
Literatura uzupełniająca 190
12. Lód i zlodowacenia 191
Geologiczna działalność śniegu 192
Powstawanie lodowców 192
Erozja lodowcowa 199
Erozja wód lodowcowych 202
Akumulacja lodowcowa i wodnolodowcowa 203
Zlodowacenia plejstoceńskie w Polsce 207
Przyczyny zlodowaceń i ich wpływ na środowisko 210
Warto wiedzieć 211
Literatura uzupełniająca 213
13. Działalność wiatru 214
Erozja eoliczna 214
Akumulacja eoliczna 216
Warstwowanie osadów eolicznych 218
Lessy 219
Wydmy w Polsce 219
Pustynie 221
Warto wiedzieć 221
Literatura uzupełniająca 222
14. Wybrzeża 223
Ruchy wody morskiej 223
Woda morska 223
Pływy 224
Falowanie 225
Prądy oceaniczne 228
Geologiczna rola mórz i oceanów 230
Erozja morska 231
Osady morskie 233
Typy wybrzeży 233
Transport i akumulacja w strefie brzegowej 235
Warto wiedzieć 238
Literatura uzupełniająca 239
15. Ruchy i deformacje skorupy ziemskiej 240
Parametry orientacji przestrzennej powierzchni 241
Typy deformacji tektonicznych 243
Deformacje ciągłe 243
Deformacje nieciągłe 251
Deformacje ciągłe i nieciągłe na mapach geologicznych 258
Planisekcja 258
Intersekcja 261
Przyczyny deformacji tektonicznych 264
Ruchy skorupy ziemskiej 266
Pionowe ruchy skorupy ziemskiej 267
Warto wiedzieć 269
Literatura uzupełniająca 270
16. Trzęsienia ziemi 271
Skale trzęsień ziemi 274
Przyczyny i typy trzęsień ziemi 277
Rozmieszczenie trzęsień ziemi 277
Tsunami a trzęsienia ziemi 281
Skutki trzęsienia ziemi 283
Katastrofalne trzęsienia ziemi XX i XXI w 284
Przewidywanie trzęsień ziemi 284
Warto wiedzieć 285
Literatura uzupełniająca 286
17. Wnętrze Ziemi 287
Grawitacja i masa Ziemi 287
Magnetyzm ziemski 289
Metody badań wnętrza Ziemi 293
Strefy (sfery) Ziemi 293
Warto wiedzieć 296
Literatura uzupełniająca 297
18. Dno oceanu 298
Główne rysy ukształtowania dna oceanicznego 298
Główne elementy tektoniczne dna oceanicznego 302
Strefy sedymentacyjne mórz i oceanów oraz główne grupy osadów 307
Warto wiedzieć 310
Literatura uzupełniająca 311
19. Tektonika płyt 312
Od Wegenera do tektoniki płyt 312
Geosynkliny – relikt przeszłości 319
Tektonika płyt 322
Inne hipotezy 327
Literatura uzupełniająca 328
Warto wiedzieć 328
20. Powstawanie łańcuchów górskich i skorupa ziemska kontynentów 329
Ruchy górotwórcze 329
Platformy 335
Rozłamy wgłębne 339
Warto wiedzieć 344
Literatura uzupełniająca 345
21. Układ Słoneczny 346
Kratery meteorytowe? w Polsce 350
Warto wiedzieć 351
Literatura uzupełniająca 352
Zakończenie 353
Tabela stratygraficzna 355
Indeks rzeczowy 356
Fotografie 372