"Onkologia"

Spis treści

Do czytelnika 6

CZĘŚĆ OGÓLNA 14

1. Podstawy nauczania onkologii w Polsce - Andrzej Kułakowski 16

2. Epidemiologia nowotworów złośliwych w Polsce - Jerzy E. Tyczyński 18

Zmiany w umieralności 18

Zagrożenie nowotworami złośliwymi - struktura umieralności oraz główne umiejscowienia nowotworów 19

3. Środowiskowe przyczyny chorób nowotworowych i możliwości zapobiegania (profilaktyka pierwotna) - Jerzy E. Tyczyński 22

Dieta 23

Tytoń 23

Otyłość 24

Aktywność fizyczna 25

Czynniki zawodowe 25

Promieniowanie nadfioletowe 25

Czynniki zakaźne 26

Czynniki związane z rozrodczością 27

Uwarunkowania genetyczne 27

4.Genetyczne uwarunkowania chorób nowotworowych - Anna Niwińska 29

Udział genów w rozwoju nowotworu 29

Udział czynników środowiskowych (karcynogenów) w rozwoju nowotworów 30

Karcynogeneza (transformacja nowotworowa, nowotworzenie) 31

Predyspozycje genetyczne do rozwoju nowotworów 33

5. Masowe badania przesiewowe (skriningowe) - Anna Niwińska 36

Najczęściej przeprowadzane masowe testy przesiewowe 38

Rak piersi 38

Rak szyjki macicy 38

Rak jelita grubego 39

Rak gruczołu krokowego 40

6. Diagnostyka obrazowa w onkologii - Janina Dziukowa 41

Metody obrazowania w onkologii 43

Badania rentgenowskie konwencjonalne 43

Ultrasonografia (USG) 43

Badania kontrastowe przewodu pokarmowego 45

Tomografia komputerowa (KT, CT) 45

Mammografia rentgenowska 46

Ultrasonografia piersi (sonomammografia) 46

Angiografia 47

Magnetyczny rezonans (MR, MRI, TMR) 47

Scyntygrafia 47

Pozytronowa tomografia emisyjna (PET) 48

Badania endoskopowe 49

7. Diagnostyka laboratoryjna - Piotr Siedlecki 50

Badania hematologiczne 50

Badanie szpiku 51

Enzymy 51

Proteinogram 51

Markery nowotworowe 52

Testy komórkowe 52

8. Badania patomorfologiczne - Dorota Mazepa-Sikora 53

Badanie cytologiczne 53

Badanie histopatologiczne 54

Inne metody badań 55

9. Ocena stopnia zaawansowania choroby nowotworowej - Andrzej Kułakowski 56

10. Współczesne sposoby leczenia nowotworów - Andrzej Kułakowski, Andrzej Kawecki, Jerzy Piotrowski 59

Wprowadzenie - Andrzej Kułakowski 59

Leczenie chirurgiczne 60

Operacje radykalne 61

Operacje rozpoznawcze 61

Operacje cytoredukcyjne 62

Operacje odtwórcze 62

Operacje przerzutów 62

Operacje paliatywne 63

Technika operacji onkologicznych 63

Techniki specjalne 63

Radioterapia - Andrzej Kawecki 64

Teleradioterapia (napromienianie z pól zewnętrznych) 65

Brachyterapia (napromienianie śródtkankowe, kontaktowe lub dojamowe) 66

Zastosowanie kliniczne 67

Leczenie radykalne 67

Leczenie skojarzone 68

Chemioterapia nowotworów - Jerzy Piotrowski 70

Cykl komórkowy 70

Leczenie paliatywne 70

Chemioterapia uzupełniająca (adiuwantowa) 72

Podział leków cytostatycznych według budowy i mechanizmów działania 73

Objawy niepożądane po lekach cytostatycznych 74

Toksyczność narządowa 75

Leczenie skojarzone - Andrzej Kułakowski 76

Hormonoterapia 76

11. Rokowanie i czynniki w onkologii - Andrzej Kułakowski 81

12. Zachorowania na nowotwory w zależności od wieku - Andrzej Kułakowski 83

CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA 88

13.Nowotwory wieku dziecięcego - Anna Skowrońska-Gardas 90

Diagnostyka 91

Leczenie 91

Białaczki 92

Chłoniaki 93

Nieziarnicze chłoniaki złośliwe 93

Choroba Hodgkina (ziarnica złośliwa) 94

Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego 95

Nerczak płodowy (nephroblastoma, guz Wilmsa) 96

Nerwiak zarodkowy współczulny (neuroblastoma) 97

Mięsaki tkanek miękkich 99

Nowotwory kości 101

Guzy zarodkowe 103

Pierwotne nowotwory wątroby 104

Powikłania późne 105

Siatkówczak (retinoblastoma) 105

Nowotwory wtórne 106

14. Rak piersi - Jerzy Piotrowski 107

Leczenie według stopnia zaawansowania 112

Postacie przedkliniczne raka piersi 112

Operacyjny rak piersi w stopniu I, II ewentualnie IIIA 113

Rak piersi zaawansowany miejscowo bez przerzutów odległych (IIIA, IIIB) 113

Postępowanie pooperacyjne 114

Postępowanie rutynowe 114

Rozsiany rak piersi 115

Szczególne postacie raka piersi 117

Rak piersi podczas ciąży i karmienia 117

Rak zapalny 117

Badania kontrolne 118

Rokowanie 118

Szczególne problemy leczenia 118

Rak piersi u mężczyzn 118

15. Nowotwory płuca - Elżbieta Chmielewska 120

Rak niedrobnokomórkowy płuca 124

Leczenie radykalne 124

Rak drobnokomórkowy płuca 125

Leczenie paliatywne 125

Obserwacja po leczeniu 126

16. Nowotwory głowy i szyi - Elżbieta Chmielewska 128

Określenie stopnia zaawansowania choroby 130

Gardło 131

Warga i jama ustna 131

Część krtaniowa gardła 131

Część nosowa gardła 131

Część ustna gardła 131

Objawy kliniczne 132

Krtań 132

Głośnia 132

Okolica nadgłośniowa 132

Leczenie 134

Obserwacja po leczeniu 135

17. Rak tarczycy - Elżbieta Stachlewska-Nasfeter 136

Rak brodawkowaty 137

Rak pęcherzykowy 137

Diagnostyka 138

Objawy kliniczne 138

Rak anaplastyczny 138

Rak rdzeniasty 138

Leczenie 139

Obserwowanie chorych po zakończonym leczeniu 141

Rokowanie 141

18. Nowotwory przewodu pokarmowego - Paweł Piotrowski| 142

Nowotwory złośliwe przełyku 142

Rak przełyku 142

Nowotwory złośliwe żołądka 144

Rak żołądka (carcinoma ventriculi) 144

Rak okrężnicy i odbytnicy 148

Nowotwory złośliwe odbytu 151

Nowotwory złośliwe trzustki 154

Nowotwory złośliwe wątroby 156

Rak pęcherzyka żółciowego 158

Nowotwory złośliwe zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych i brodawki większej dwunastnicy 160

19. Nowotwory układu moczowo-płciowego - Wojciech Rogowski 161

Rak nerki 161

Rak pęcherza moczowego 164

Rak gruczołu krokowego 168

Nowotwory jądra 173

Rak prącia 179

20. Nowotwory złośliwe narządu rodnego - Barbara Kozakiewicz 183

Rak szyjki macicy 183

Metody oceny stopnia klinicznego zaawansowania 185

Leczenie raka szyjki macicy według stopni zaawansowania 186

Rak szyjki macicy współistniejący z ciążą 188

Rak błony śluzowej trzonu macicy (carcinoma corporis uteri, carcinoma endometrii, adenocarcinoma corporis uteri) 189

Leczenie 192

Nowotwory złośliwe jajnika 195

Nowotwory nabłonkowe 195

Nowotwory z komórek lipidowych 196

Nowotwory z pierwotnej komórki rozrodczej - guzy zarodkowe 196

Nowotwory ze sznurów płciowych i zrębu jajnika 196

Rak jajnika 197

Leczenie nowotworów ze sznurów płciowych i zrębu jajnika 199

Leczenie raków nabłonkowych jajnika 199

Ciążowa choroba trofoblastyczna 200

Leczenie nowotworów z pierwotnej komórki rozrodczej 200

Rak sromu 202

Rak pochwy 204

21. Nowotwory układu krwiotwórczego - Jerzy Piotrowski 206

Ziarnica złośliwa 206

Chłoniaki nieziarnicze 209

Klasyfikacja 210

Szpiczak mnogi 212

Białaczki (Leucaemiae) 215

Badania kontrolne w chłoniakach złośliwych 215

Białaczki ostre (leucaemiae acutae) 215

Klasyfikacja białaczek 217

Ostre białaczki szpikowe 217

Ostre białaczki limfoblastyczne 219

Białaczki przewlekłe (leucaemiae chronicae) 220

Przewlekła białaczka szpikowa 221

Przewlekłe białaczki limfatyczne 222

Rzadsze postacie białaczek limfatycznych 224

22. Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego - Anna Skowrońska-Gardas 225

23. Łagodne i złośliwe nowotwory skóry - Andrzej Kułakowski 228

Nowotwory łagodne pochodzenia nabłonkowego 229

Nowotwory łagodne pochodzenia mezenchymalnego 230

Stany przedrakowe skóry 232

Nowotwory złośliwe skóry 233

Nowotwory skóry złośliwe pochodzenia mezenchymalnego 235

Ogólne zasady i wybór leczenia w nowotworach skóry 236

Przerzuty innych nowotworów do skóry 236

Czerniak 237

24. Mięsaki tkanek miękkich - Andrzej Kułakowski 242

Naturalny przebieg mięsaków tkanek miękkich 244

25. Leczenie bólu w chorobach nowotworowych - Tomasz Lewandowski 246

Ból 247

Przyczyny bólu 248

Rodzaje bólu 248

Ocena bólu 249

Ocena skuteczności leczenia 249

Tolerancja bólu 250

Drabina analgetyczna WHO 251

Ból oporny na standardową farmakoterapię 254

26. Organizacja opieki onkologicznej w Polsce - Andrzej Kułakowski 256