"Radiologia. Diagnostyka obrazowa rtg tk usg i mr"

Spis treści

Przedmowa 9

Część ogólna 20

1. Główne etapy rozwoju badań obrazowych – Bogdan Pruszyński 22

2. Podstawy teoretyczne badań obrazowych 26

2.1. Ultrasonografia i elastografia 26

2.1.1. Ultrasonografia – Henryk Kowalski, Tomasz Siedlecki 26

Fizyczne podstawy ultrasonografii 26

Urządzenia do ultrasonografii 30

2.2. Tomografia rezonansu magnetycznego – Piotr Bogorodzki, Ewa Piątkowska-Janko, Bogdan Pruszyński 34

2.1.2. Elastografia – Bogdan Pruszyński 34

2.2.1. Podstawy fizyczne 34

2.2.2. Wybrane przykłady sekwencji 41

2.2.3. Techniki stosowane w badaniach dynamicznych 45

2.2.4. Spektroskopia rezonansu magnetycznego 51

2.3. Obrazowanie tensora dyfuzji metodą rezonansu magnetycznego – Barbara Bobek-Billewicz, Waldemar Senczenko 53

2.3.1. Podstawy fizyczne 54

2.3.2. Kliniczne wykorzystanie obrazowania tensora dyfuzji i traktografii 56

2.4. Rentgenodiagnostyka – Jerzy Zajgner 61

2.4.1. Powstawanie promieni rentgenowskich 61

2.4.2. Wzajemne oddziaływanie promieniowania rentgenowskiego i materii 62

2.4.3. Właściwości promieniowania rentgenowskiego 63

2.4.4. Podstawy techniczne rentgenodiagnostyki 64

2.4.5. Urządzenia do diagnostyki rentgenowskiej 66

2.4.6. Systemy obrazowania w rentgeno-diagnostyce 67

2.4.7. Kliniczne znaczenie konwencjonalnej radiografii cyfrowej 69

2.4.8. Radiografia cyfrowa – Bogdan Pruszyński 69

2.5. Tomografia komputerowa – Bogdan Pruszyński 71

2.5.1. Tomografia komputerowa wielorzędowa 72

2.5.2. Tomografia komputerowa dwuenergetyczna 77

2.5.3. Tomografia wolumetryczna 79

2.6. Obrazowanie molekularne – Paweł Grieb 80

2.6.1. Ogólne uwagi 80

2.6.2. Technologie składników wytwarzających kontrast 80

2.6.3. Technologie składników adresowych 83

2.6.4. Obrazowanie molekularne wybranych procesów patologicznych 84

2.6.5. Obrazowanie molekularne chorób wybranych narządów 85

2.6.6. Teraźniejszość i przyszłość obrazowania molekularnego 88

3. Radiobiologia – Jacek Fijuth 89

3.1. Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią 89

3.1.1. Oddziaływanie cząstek naładowanych z materią 89

3.1.2. Oddziaływanie neutronów z materią 90

3.1.3. Oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego z materią 90

3.2. Działanie promieniowania jonizującego na komórki i tkanki 91

3.1.4. Dawki promieniowania 91

3.2.1. Odpowiedź systemu biologicznego na napromienianie – tarcze komórkowe 91

3.2.2. Wpływ promieniowania na cykl komórkowy, DNA i inne struktury wewnątrzkomórkowe 92

3.3. Zależność biologicznych efektów promieniowania od podanej dawki 94

3.2.3. Rozpoznawanie i naprawa uszkodzeń DNA 94

3.2.4. Apoptoza 94

3.4. Typy odczynów popromiennych w tkankach 95

3.5. Somatyczne skutki promieniowania 96

3.5.1. Wczesne skutki somatyczne 96

3.5.2. Skutki promieniowania dla organizmu w życiu wewnątrzmacicznym 96

3.6. Późne skutki promieniowania. Popromienna kancerogeneza 98

3.7. Ochrona przed promieniowaniem jonizującym 99

3.7.1. Źródła promieniowania jonizującego i geneza systemu ochrony radiologicznej 99

3.7.2. Stochastyczne i deterministyczne efekty promieniowania 100

3.7.3. Definicje i jednostki 101

3.7.4. Indywidualne dawki graniczne 101

3.7.5. Ekspozycja zawodowa na promieniowanie jonizujące 102

3.7.6. Ekspozycja medyczna na promieniowanie jonizujące 104

3.7.7. Zasady ochrony pacjenta przed nadmierną ekspozycją 105

3.7.10. Program ochrony radiologicznej 106

3.7.8. Ekspozycja ludności 106

3.7.9. Ekspozycja potencjalna 106

4. Środki kontrastujące stosowane w badaniach obrazowych – Marek Gołębiowski 108

4.1. Środki cieniujące stosowane w rentgenodiagnostyce 108

4.1.1. Środki cieniujące nierozpuszczalne w wodzie 108

4.1.2. Środki cieniujące rozpuszczalne w wodzie 108

4.2. Środki kontrastujące stosowane w badaniach rezonansu magnetycznego 111

4.3. Środki kontrastujące stosowane w badaniach ultrasonograficznych 112

5. Ryzyko badań obrazowych – Bogdan Pruszyński, Andrzej Cieszanowski 114

5.1. Ryzyko promieniowania jonizującego związane z diagnostyką medyczną 114

5.2. Ryzyko związane z badaniami techniką rezonansu magnetycznego 117

5.3. Ryzyko związane z badaniami ultrasonograficznymi 118

5.4. Powikłania występujące w przebiegu badań naczyniowych 118

6. Podstawy interpretacji badań obrazowych – Andrzej Cieszanowski, Bogdan Pruszyński, Stanisław Leszczyński 119

6.1. Ogólna interpretacja wyników badań i nazewnictwo objawów występujących w różnych technikach obrazowych 119

6.1.1. Konwencjonalne badania radiologiczne 119

6.1.2. Badanie dwukontrastowe przewodu pokarmowego 120

6.1.3. Tomografia komputerowa 122

6.1.4. Rezonans magnetyczny 126

6.1.5. Ultrasonografia 130

CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA 134

7. Głowa i szyja 136

7.1. Ośrodkowy układ nerwowy – Marek Gołębiowski, Jerzy Walecki 136

7.1.1. Metody badania 136

7.1.2. Anatomia radiologiczna 138

7.1.3. Podstawy interpretacji obrazów mózgowia 142

7.1.4. Wady rozwojowe 143

7.1.5. Urazy czaszkowo-mózgowe 145

7.1.6. Choroby naczyniowe mózgu 147

Niedokrwienie i zawał mózgu 147

Krwotok śródmózgowy 148

Wady naczyniowe 149

7.1.7. Guzy mózgu 151

Gwiaździak 151

Glejak wielopostaciowy 152

Oponiak 153

Chłoniaki 154

Nerwiaki osłonkowe 154

Guzy dysontogenetyczne 155

7.1.8. Zmiany chorobowe przysadki 156

Gruczolaki 156

Przerzuty nowotworowe 156

7.1.9. Zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych 157

Czaszkogardlak 157

Oponiak guzka siodła tureckiego 157

Zespół pustego siodła 157

7.1.10. Choroba Alzheimera i inne przyczyny otępienia 159

7.2. Oczodół i jego zawartość – Piotr Sosnowski 160

7.1.11. Stwardnienie rozsiane 160

7.2.1. Metody badania 160

7.2.2. Anatomia radiologiczna 162

7.2.3. Zmiany chorobowe 163

Gałka oczna 163

Ściany kostne oczodołu 163

Nerw wzrokowy 164

Mięśnie oczodołu 165

Naczynia 167

7.3. Kość skroniowa i narząd słuchu – Romana Bogusławska-Walecka, Piotr Koziński 168

7.3.1. Metody badania 168

7.3.2. Anatomia radiologiczna 168

Inne struktury oczodołu 168

7.3.3. Patologie ucha zewnętrznego 170

Wrodzone zwężenie/zarośnięcie przewodu słuchowego zewnętrznego 170

Perlak przewodu słuchowego zewnętrznego 171

Wyrośla kostne przewodu słuchowego zewnętrznego 171

7.3.4. Patologie ucha środkowego 172

Perlak wrodzony ucha środkowego 172

Rak płaskonabłonkowy przewodu słuchowego zewnętrznego 172

Perlak nabyty ucha środkowego 173

Tympanoskleroza ucha środkowego 173

7.3.5. Patologie ucha wewnętrznego 174

Kłębczak bębenkowy 174

Wady wrodzone ucha wewnętrznego 174

Zmiany zapalne/pozapalne, rozrostowe i inne 175

7.3.6. Przerzuty do kości skroniowej 178

7.3.7. Urazy kości skroniowej 179

7.4. Jama nosa i zatoki przynosowe – Romana Bogusławska-Walecka, Anna Chmielik, Lechosław Chmielik 180

7.4.1. Metody badania 180

7.4.2. Anatomia radiologiczna i odmiany budowy jamy nosa 181

7.4.3. Ostre zapalenie zatok 184

7.4.4. Przewlekłe zapalenie zatok 185

7.4.5. Grzybicze zapalenie zatok przynosowych 186

Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych z polipami nosa 186

7.4.6. Nowotwory łagodne i zmiany guzopodobne 187

Brodawczak 187

Kostniak 188

Torbiel śluzowa 188

Torbiel retencyjna 188

Torbiel zębopochodna 188

7.4.7. Nowotwory złośliwe 189

Naczyniakowłókniak młodzieńczy 189

7.4.8. Ziarniniak Wegenera 190

7.4.9. Urazy twarzoczaszki 191

7.5. Narząd żucia – Ingrid Różyło-Kalinowska 192

7.5.1. Metody badania 192

Zęby 192

Szczęki i żuchwa 194

7.5.2. Próchnica zębów 196

7.5.3. Zmiany zapalne przyzębia przyszczytowego i zmiany kostne (zmiany okołowierzchołkowe) 197

7.5.4. Choroby przyzębia brzeżnego (peridontopatia) 198

7.5.5. Złamanie żuchwy 198

7.5.6. Torbiele narządu żucia 199

7.5.7. Nowotwory szczęk i żuchwy 200

Guzy związane z tkanką kostną 200

Nowotwory wywodzące się z tkanek miękkich 201

7.5.8. Choroby stawów skroniowo-żuchwowych 202

7.5.9. Choroby gruczołów ślinowych 203

7.6. Część nosowa gardła – Barbara Bobek-Billewicz, Agnieszka Trojanowska 205

7.6.1. Metody badania 205

7.6.2. Anatomia radiologiczna 205

7.6.3. Torbiel Tornwalda 206

7.6.4. Łagodny guz mieszany przestrzeni śluzowej gardła 206

7.6.5. Rak płaskonabłonkowy nosogardła 207

7.6.6. Naczyniakowłókniak młodzieńczy 210

7.7. Jama ustna – Barbara Bobek-Billewicz, Agnieszka Trojanowska 211

7.6.7. Mięśniakomięsak prążkowanokomórkowy 211

7.7.1. Metody badania 211

7.7.2. Anatomia radiologiczna 212

7.7.3. Zmiany łagodne 213

Malformacje naczyniowe 213

Torbiele skórzaste i naskórkowe 213

Zmiany zapalne 213

7.7.4. Nowotwory złośliwe 214

Łagodne guzy wychodzące ze ślinianek 214

7.8. Część ustna gardła– Barbara Bobek-Billewicz, Agnieszka Trojanowska 216

7.8.1. Metody badania 216

7.8.2. Anatomia radiologiczna 216

7.8.3. Zmiany zapalne 216

7.8.4. Nowotwory 217

7.9. Gardło dolne i krtań – Barbara Bobek-Billewicz, Agnieszka Trojanowska 218

7.9.1. Gardło dolne 218

Metody badania 218

Anatomia radiologiczna 219

Nowotwory gardła dolnego 219

7.9.2. Krtań 221

Anatomia radiologiczna 221

Metody badania 221

Monitorowanie leczenia nowotworów 221

Nowotwory krtani 222

Naciekanie chrząstek krtani w badaniach obrazowych 223

7.10. Tarczyca – Urszula Łebkowska, Piotr Polaków 224

7.10.1. Metody badania i anatomia radiologiczna 224

7.10.2. Rak tarczycy 226

7.10.3. Guzy łagodne tarczycy (gruczolaki, guzki hipoplastyczne) 228

7.10.4. Wole guzkowe nietoksyczne 229

7.10.5. Nadczynność tarczycy 229

Wole guzkowe toksyczne 230

Choroba Gravesa–Basedowa 231

Pojedynczy guzek autonomiczny 231

7.10.6. Niedoczynność tarczycy 232

8. Klatka piersiowa 233

8.1. Płuca i opłucna 233

8.1.1. Metody badania i anatomia radiologiczna 233

Tomografia komputerowa – Jerzy Walecki, Andrzej Lewszuk 233

Zdjęcia rentgenowskie klatki piersiowej – Jerzy Walecki, Andrzej Lewszuk 233

Ultrasonografia – Jerzy Walecki, Andrzej Lewszuk 241

Rezonans magnetyczny – Jerzy Walecki, Andrzej Lewszuk 242

Angiografia tętnicy płucnej – Bogdan Pruszyński 243

8.1.2. Nazewnictwo i patomorfologia najczęściej występujących zmian płucnych – Iwona Bestry, Bogdan Pruszyński, Małgorzata Żukowska 244

8.1.3. Infekcje płucne 256

Infekcje płucne u dorosłych – Jakub Ptak, Bogdan Pruszyński, Bogusława Benendo-Kapuścińska 256

Gruźlica płuc – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska, Karina Oniszh 261

Mikobakteriozy – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska, Karina Oniszh 265

Grzybicze zapalenia płuc – Jan Kuś, Bogdan Pruszyński 266

Choroby pasożytnicze płuc – Bogdan Pruszyński 270

8.1.4. Eozynofilie płucne – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 272

8.1.5. Nowotwory płuc 273

Rak płuc – Urszula Grzesiakowska 273

Chłoniaki płuc i śródpiersia – Bogdan Pruszyński, Małgorzata Tacikowska 278

Przerzuty nowotworowe do płuc – Urszula Grzesiakowska 280

Pojedynczy guzek płucny. Postępowanie rozpoznawcze – Bohdan Daniel 281

8.1.6. Choroby tchawicy, oskrzeli i przestrzeni powietrznych – Bogdan Pruszyński, Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 284

Choroby tchawicy 285

Choroby oskrzeli 286

Choroby oskrzelików i przestrzeni powietrznych płuc 288

8.1.7. Choroby śródmiąższowe płuc – Ewa Rowińska-Zakrzewska, Iwona Bestry 291

Sarkoidoza 292

Samoistne śródmiąższowe zapalenia płuc 294

8.1.8. Zmiany płucne w przebiegu układowych chorób tkanki łącznej – Iwona Bestry,Ewa Rowińska-Zakrzewska 299

8.1.9. Zespół ostrej niewydolności oddechowej – Mariusz I. Furmanek, Jerzy Walecki 302

8.1.10. Zmiany w krążeniu płucnym w chorobach serca i płuc – Olgierd Kapuściński 303

Nadciśnienie płucne hiperkinetyczne 303

Nadciśnienie płucne obturacyjne 304

Nadciśnienie wtórne (bierne) 304

Śródmiąższowy (przewlekły) obrzęk płuc 305

Nadciśnienie płucne pierwotne (samoistne) 305

Pęcherzykowy obrzęk płuc 306

Zmniejszenie ukrwienia płuc 306

8.1.11. Zatorowość płucna – Ryszard Pacho, Piotr Pruszczyk 307

8.1.12. Pierwotne układowe zapalenia naczyń – Elżbieta Wiatr, Iwona Bestry 310

Ziarniniakowatość Wegenera 310

Zespół Churga–Strauss 311

Mikroskopowe zapalenie naczyń 312

8.1.13. Zewnątrzpochodne choroby układu oddechowego 313

Pylice – Jacek Heciak 313

Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych – Iwona Bestry, Ewa Rowińska-Zakrzewska 315

Niezamierzone reakcje polekowe w obrębie układu oddechowego – Elżbieta Wiatr 318

8.1.14. Choroby opłucnej – Lilia Pawlicka, Barbara Burakowska 324

Płyn w jamie opłucnej 324

Zgrubienia i zrosty opłucnej 326

Odma opłucnowa 327

Nowotwory opłucnej 328

8.1.15. Płuco przeszczepione – Tadeusz Orłowski, Iwona Bestry 329

8.1.16. Zmiany na zdjęciach rentgenowskich klatki piersiowej i obrazach tomografii komputerowej oraz choroby związane z ich występowaniem – Bogdan Pruszyński, Iwona Bestry 332

8.2. Choroby śródpiersia – Lilia Pawlicka 339

8.2.1. Choroby śródpiersia przedniego 339

Torbiel oskrzelopochodna 340

Torbiel celomatyczna 341

Choroby grasicy 342

Potworniaki i torbiele skórzaste śródpiersia 343

Zmiany tarczycy 343

8.2.2. Choroby śródpiersia środkowego 345

Powiększenie węzłów chłonnych 345

8.2.3. Guzy śródpiersia tylnego 348

8.2.4. Zapalenie śródpiersia 350

8.3. Serce 351

8.3.1. Echokardiografia w diagnostyce chorób serca – Agnieszka Kapłon-Cieślicka, Janusz Kochanowski 351

Ogólna charakterystyka metody 351

Zastosowanie echokardiografii 359

8.3.2. Radiologiczne badania konwencjonalne, TK i MR w diagnostyce chorób serca – Jan Baron, Ilona Michałowska, Małgorzata Urbańczyk-Zawadzka, Katarzyna Gruszczyńska 369

Metody badania 369

Zastosowanie badań obrazowych serca 377

8.4. Przełyk – Bogdan Pruszyński, Stanisław Leszczyński 394

8.4.1. Metody badania i anatomia radiologiczna 394

8.4.2. Zaburzenia czynnościowe przełyku 396

Achalazja 397

Twardzina przełyku 397

8.4.3. Zapalenia przełyku 398

8.4.4. Rak przełyku 399

8.4.5. Uchyłki przełyku 401

Mięśniak gładkokomórkowy 401

8.4.6. Żylaki przełyku 402

8.4.7. Ciało obce w przełyku 403

8.4.8. Perforacja przełyku 404

8.4.9. Przełyk operowany 404

8.5. Przepona – Bogdan Pruszyński 405

8.5.1. Metody badania i anatomia radiologiczna 405

8.5.2. Przepukliny przeponowe 406

8.5.3. Nieprawidłowości położenia i zaburzenia ruchomości przepony oraz nieprawidłowości jej zarysów 409

8.5.4. Nowotwory przepony 412

8.6. Urazy klatki piersiowej – Bogdan Pruszyński 413

8.6.1. Urazy ściany klatki piersiowej 413

8.6.2. Zmiany pourazowe opłucnej 415

8.6.3. Urazowe uszkodzenie płuca 416

8.6.4. Uszkodzenie tchawicy i oskrzeli 417

8.6.5. Uszkodzenie serca i dużych naczyń 418

8.7. Gruczoł piersiowy – Ewa Wesołowska 420

8.6.6. Urazy przepony 420

8.7.1. Metody badania i anatomia radiologiczna 420

8.7.2. Metody weryfikacji zmiany w gruczole piersiowym 425

8.7.3. Nowotwory gruczołu piersiowego 426

Badania przesiewowe w przypadku raka gruczołu piersiowego 427

9. Jama brzuszna 429

9.1. Żołądek i dwunastnica – Ludwik Smajkiewicz, Andrzej Drop 429

9.1.1. Metody badania i anatomia radiologiczna 429

Metody badania 429

Anatomia radiologiczna 431

9.1.2. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy 432

9.1.3. Powikłania choroby wrzodowej 434

Masywny krwotok z górnego odcinka przewodu pokarmowego 434

Zwężenie odźwiernika 434

Perforacja ściany żołądka lub dwunastnicy 435

9.1.4. Rak żołądka 436

9.1.5. Chłoniak żołądka 438

9.1.6. Guzy żołądka pochodzenia mezenchymalnego 439

9.1.7. Polipy żołądka 440

9.1.8. Mięsak Kaposiego 440

9.1.10. Nowotwory dwunastnicy 441

9.1.11. Uchyłki żołądka i dwunastnicy 441

9.1.12. Żołądek operowany 441

9.1.9. Żylaki żołądka 441

Powikłania pooperacyjne późne 442

Powikłania pooperacyjne wczesne 442

9.1.13. Przepuklina żołądka 443

9.2. Jelito cienkie – Joanna Pilch-Kowalczyk 445

9.2.1. Metody badania 445

9.2.2. Choroba Leśniowskiego–Crohna 449

9.2.3. Gruźlica jelit 452

9.2.4. Nowotwory jelita cienkiego 452

Guz neuroendokrynny 452

Złośliwe nowotwory jelita cienkiego 453

9.2.5. Uchyłek Meckla 454

Łagodne nowotwory jelita cienkiego 454

9.3. Wyrostek robaczkowy – Joanna Pilch-Kowalczyk 455

9.4. Jelito grube – Stanisław Leszczyński, Piotr Palczewski 457

9.4.1. Metody badania i anatomia radiologiczna 457

9.4.2. Uchyłki jelita grubego 461

9.4.3. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego 462

Przewlekła postać wrzodziejącego zapalenia jelita grubego 463

9.4.4. Choroba Leśniowskiego–Crohna 465

9.4.5. Gruźlica jelit 466

9.4.6. Ostre niedokrwienne zapalenie jelita grubego 467

Przewlekłe niedokrwienne zapalenie jelita grubego 469

9.4.7. Zespół jelita drażliwego 470

9.4.8. Polipy jelita grubego 470

9.4.9. Rak jelita grubego i odbytnicy 471

Inne choroby odbytu 471

9.5. Wątroba – Andrzej Cieszanowski, Bogdan Pruszyński 475

9.5.1. Metody badania i anatomia radiologiczna 476

9.5.2. Zmiany ogniskowe wątroby 480

Przerzuty do wątroby 480

Rak wątrobowokomórkowy 482

Chłoniak wątroby 484

Postać włóknisto-blaszkowata raka wątrobowokomórkowego 484

Rak z komórek nabłonka dróg żółciowych 484

Naczyniak wątroby 485

Ogniskowy przerost guzkowy 487

Gruczolak wątroby 488

Torbiele wątroby 489

Ogniskowe stłuszczenie wątroby 490

Ropień wątroby 491

Bąblowiec wątroby 493

9.5.3. Uogólnione choroby wątroby 494

Stłuszczenie wątroby 494

Marskość wątroby 495

Zespół Budda–Chiariego 496

Hemosyderoza i syderozy wtórne 497

9.6. Pęcherzyk żółciowy i drogi żółciowe – Izabela Herman-Sucharska, Wiesław Pawlik, Bogdan Pruszyński 498

9.6.1. Metody badania i anatomia radiologiczna 498

9.6.2. Choroby pęcherzyka żółciowego 501

Kamica pęcherzyka żółciowego 501

Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego 502

Przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego 502

Martwicze zapalenie pęcherzyka żółciowego 503

Ropień wątroby 504

Zakażenie bakteriami gazotwórczymi 504

Ropniak pęcherzyka żółciowego 505

Zespół Mirizziego 505

Perforacja pęcherzyka żółciowego 506

Rak pęcherzyka żółciowego 507

9.6.3. Choroby dróg żółciowych 508

Guzy łagodne i rzekome pęcherzyka żółciowego 508

Kamica przewodowa 509

Zwężające (stwardniające) zapalenie dróg żółciowych 510

Rak dróg żółciowych 511

Choroby zwieracza Oddiego i brodawki Vatera 512

Jatrogenne uszkodzenie dróg żółciowych 513

9.7. Trzustka – Joanna Pilch-Kowalczyk, Bogdan Pruszyński 514

9.7.1. Metody badania i anatomia radiologiczna 514

9.7.2. Zapalenia trzustki 516

Ostre zapalenie trzustki 516

Przewlekłe zapalenie trzustki 519

9.7.3. Nowotwory trzustki 520

Rak trzustki 520

Guzy torbielowate trzustki 522

Guzy neuroendokrynne trzustki i przewodu pokarmowego 523

9.8. Śledziona – Bogdan Pruszyński 525

9.8.1. Metody badania i anatomia radiologiczna 525

9.8.2. Powiększenie śledziony 526

9.8.3. Zmiany torbielowate 526

9.8.4. Ropnie śledziony 527

9.8.5. Zmiany lite 527

9.8.6. Powiększona śledziona w przebiegu marskości wątroby 527

9.8.7. Zatory i zawały śledziony 528

9.9. Układ moczowy – Andrzej Cieszanowski, Bogdan Pruszyński 529

9.8.8. Uraz śledziony 529

9.8.9. Dodatkowe śledziony 529

9.9.1. Metody badania i anatomia radiologiczna 529

9.9.2. Wady rozwojowe i wady budowy 534

Nieprawidłowa liczba i wielkość nerek 534

Nieprawidłowe położenie nerek 534

Nerki zrośnięte 535

Anomalie dotyczące kształtu i budowy nerek 536

Wady kielichów, miedniczek i moczowodów 536

Zmiany torbielowate nerek 536

9.9.3. Choroby torbielowate nerek 538

Torbiel prosta 538

Wady cewki moczowej 538

Torbiele powikłane 539

Torbielowatość nerek typu dorosłych 539

Nerka gąbczasta 540

Nerka wielotorbielowata 540

Torbiel wielokomorowa 540

9.9.4. Choroby zapalne nerek 541

Choroby przebiegające z występowaniem torbieli nerek 541

Nabyta torbielowatość nerek 541

Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek 541

Ropień nerki 542

Ropowica przynerkowa 542

Gazotwórcze odmiedniczkowe zapalenie nerek 543

Pyelonephritis xantogranulomatosa 543

Roponercze 543

Gruźlica nerek 544

Martwica brodawek nerkowych 544

Przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek 544

9.9.5. Guzy nerek 545

Rak nerkowokomórkowy 545

Naczyniakomięśniakotłuszczak 547

Rak przejściowokomórkowy 547

Onkocytoma 548

Chłoniak nerki 549

Przerzuty do nerek 549

9.9.6. Kamica nerkowa 551

9.9.7. Wapnica nerek 551

9.9.8. Diagnostyka nerki przeszczepionej 551

9.9.9. Choroby pęcherza moczowego 552

Guzy pęcherza moczowego 552

Zapalenie pęcherza moczowego 552

Uchyłki pęcherza moczowego 553

9.9.10. Podstawy diagnostyki różnicowej chorób nerek 554

Kamica pęcherza moczowego 554

Pęcherz neurogenny 554

Przetoki pęcherza moczowego 554

9.9.11. Urazy układu moczowego 556

Urazy nerek 556

Urazy pęcherza moczowego 557

9.10. Nadnercza – Andrzej Cieszanowski, Ryszard Pacho 558

9.10.1. Metody badania i anatomia radiologiczna 558

9.10.2. Gruczolak kory nadnerczy 560

9.10.3. Przerzuty do nadnerczy 561

9.10.4. Rak kory nadnerczy 562

9.10.5. Guz chromochłonny 563

9.10.6. Przerost kory nadnerczy 563

9.10.7. Tłuszczak szpiku 564

9.10.8. Zwojak zarodkowy 564

9.11. Przestrzeń zaotrzewnowa – Ryszard Pacho, Renata Szamowska 565

9.10.10. Torbiele nadnerczy 565

9.10.9. Krwotok do nadnerczy 565

9.11.1. Metody badania i anatomia radiologiczna 565

9.11.2. Krwiak przestrzeni zaotrzewnowej 565

9.11.3. Guzy pierwotne przestrzeni zaotrzewnowej 566

9.12. Układ płciowy 567

9.11.4. Zwłóknienie przestrzeni zaotrzewnowej 567

9.12.1. Żeński układ płciowy – Laretta Grabowska-Derlatka, Paweł Derlatka 567

Metody badania i anatomia radiologiczna 567

Przyczyny niepłodności i wady wrodzone macicy 569

Zmiany zapalne w obrębie narządu rodnego 570

Torbiele jajników 571

Nowotwory 573

Ciążowa choroba trofoblastyczna 582

Gruczolistość 583

9.12.2. Męski układ płciowy 584

Jądra i najądrza – Bogdan Pruszyński 584

Gruczoł krokowy – Elżbieta Łuczyńska, Janusz Jaszczyński 587

9.13. Ostre choroby jamy brzusznej („ostry brzuch”) – Bogdan Pruszyński, Ryszard Pacho, Bogusława Benendo-Kapuścińska 593

9.13.1. Metody badania 593

9.13.2. Zapalenie otrzewnej 594

9.13.3. Niedrożność jelit 594

Niedrożność mechaniczna jelita cienkiego bez niedokrwienia 595

Niedrożność żółciowa 596

Mechaniczna niedrożność jelita grubego 597

Niedrożność jelit przebiegająca z zaburzeniami ukrwienia 598

Niedrożność porażenna jelit 600

10. Układ naczyniowy – Bogdan Pruszyński, Grzegorz Małek 602

10.1. Metody badania i anatomia radiologiczna 602

10.1.1. Ultrasonografia 602

10.1.2. Tomografia komputerowa 604

10.1.3. Rezonans magnetyczny 606

10.1.4. Cyfrowa angiografia subtrakcyjna 608

10.2. Symptomatologia chorób układu naczyniowego 611

10.3. Niedokrwienie mózgu 614

10.3.1. Zwężenie tętnicy szyjnej wewnętrznej 615

10.3.2. Zwężenie tętnic odchodzących od łuku aorty 616

10.4. Choroby aorty 617

10.4.1. Wady rozwojowe aorty 617

10.4.2. Tętniaki aorty 618

10.4.3. Rozwarstwienie aorty 620

10.4.4. Miażdżyca aorty i jej powikłania 622

10.4.5. Urazy aorty 623

10.5. Zwężenie tętnicy nerkowej 624

10.6. Niedokrwienie kończyn dolnych 626

10.7. Zakrzepowe zapalenie żył kończyn dolnych 628

10.8. Nadciśnienie wrotne 630

10.9. Zakrzepica żyły głównej dolnej 632

10.10. Zakrzepica żyły głównej górnej 633

11. Kanał kręgowy i rdzeń kręgowy – Marek J. Sąsiadek, Joanna Bladowska 634

11.1. Metody badania 634

11.1.1. Konwencjonalne badanie rentgenowskie 634

11.1.2. Rezonans magnetyczny 634

11.2. Anatomia radiologiczna 635

11.1.3. Tomografia komputerowa 635

11.1.4. Badania izotopowe 635

11.1.5. Inne metody badania 635

11.3. Wady rozwojowe kanału kręgowego 636

11.4. Zwyrodnieniowa ciasnota kanału kręgowego 640

11.5. Nowotwory kanału kręgowego 642

11.6. Zmiany pourazowe kanału i rdzenia kręgowego 644

11.7. Inne procesy wewnątrzkanałowe 646

12. Układ kostno-mięśniowy – Piotr Palczewski, Bohdan Daniel, Daniel Kotrych 648

12.1. Anatomia, rozwój i fizjologia 648

12.2. Metody badania i anatomia radiologiczna 649

12.2.1. Konwencjonalne badania radiologiczne 649

12.2.2. Tomografia komputerowa 652

12.2.3. Ultrasonografia 653

12.2.4. Rezonans magnetyczny 654

12.2.5. Badania izotopowe 656

12.3. Odmiany rozwojowe układu ruchu 657

12.4. Wady wrodzone układu kostnego 660

12.5. Choroby metaboliczne układu kostnego 663

12.5.1. Osteoporoza 663

12.5.2. Osteomalacja 668

Osteoporoza miejscowa 668

12.5.3. Nadczynność gruczołów przytarczycznych 670

12.5.4. Inne zaburzenia hormonalne 672

12.5.5. Krystalopatie 673

12.5.6. Choroba Pageta 674

12.6. Zmiany niedokrwienne układu kostnego 676

Martwica jałowa kości 676

Zawał kostny 677

Idiopatyczne martwice jałowe 678

12.7. Urazy kości i tkanek miękkich 680

12.7.1. Urazy kości 681

Złamania przezstawowe 683

Złamania awulsyjne kości 685

Złamania kości płaskich 685

Złamania przeciążeniowe kości 686

12.7.2. Urazy stawów 687

Zwichnięcie w stawie ramiennym 687

Uszkodzenia stawu kolanowego 688

Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego 688

Uszkodzenia łakotek 689

12.7.3. Urazy mięśni 690

12.7.4. Urazy kręgosłupa 691

Uszkodzenia kręgosłupa piersiowo-lędźwiowego 691

Uszkodzenia kręgosłupa szyjnego 693

12.7.5. Powikłania urazów 696

12.8. Choroba zwyrodnieniowa kości i stawów 698

Staw biodrowy 699

Staw kolanowy 701

Stawy kończyn górnych 702

12.8.1. Artropatia neurogenna 704

Cukrzyca 704

Jamistość rdzenia 705

12.8.2. Choroby reumatoidalne 706

Kiła 706

Reumatoidalne zapalenie stawów 706

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa 709

12.9. Choroby dermatologiczne oraz choroby tkanki łącznej 711

12.9.1. Łuszczycowe zapalenie stawów 711

12.9.2. Twardzina 711

12.10. Hemofilia 712

12.11. Zapalenie kości 712

12.11.1. Nieswoiste zapalenie kości i stawów 712

12.11.2. Swoiste zapalenia kości i stawów 717

Gruźlica kostno-stawowa 717

12.12. Guzy kości 718

Bruceloza 718

Kiła 718

12.12.1. Zmiany guzopodobne 721

Torbiel samotna 721

Torbiel tętniakowata 722

Dysplazja włóknista 723

Korowy ubytek włóknisty i włókniak niekostniejący 723

Guz olbrzymiokomórkowy 725

Histiocytoza komórek Langerhansa 726

12.12.2. Guzy łagodne 727

Chrzęstniak 727

Wyrośl chrzęstno-kostna 727

Kostniak 729

Wyspa kostna 729

Kostniak kostninowy 730

12.12.3. Guzy złośliwe 731

Kostniak zarodkowy 731

Mięsak kostnopochodny 731

Mięsak chrzęstnopochodny 732

Guzy drobnokomórkowe 733

Włókniakomięsak i złośliwy włókniak histiocytarny 733

Inne guzy 736

Przerzuty 736

12.12.4. Guzy tkanek miękkich 738

13. Urazy wielonarządowe – Bogdan Pruszyński 740

13.1. Metody badania 740

13.2. Ogólne zasady techniki badania 742

14. Radiologia zabiegowa – Małgorzata Szczerbo-Trojanowska 747

14.1. Zabiegi wewnątrznaczyniowe 747

14.1.1. Embolizacja 747

14.1.2. Angioplastyka 750

14.1.3. Zastosowanie stent-graftów w chorobach naczyń 753

14.1.4. Wewnątrzwątrobowe zespolenia wrotno-systemowe 754

14.1.5. Umieszczanie filtrów w żyle głównej 754

14.1.6. Farmakoterapia celowana 754

14.2. Przezskórne zabiegi pozanaczyniowe 755

14.2.1. Przezskórny drenaż zbiorników płynu 755

14.2.2. Zabiegi na drogach żółciowych 755

14.2.3. Zabiegi na drogach moczowych 756

14.2.3. Zastosowanie stentów w przypadku zwężeń przełyku 757

Skorowidz 758

Wykaz skrótów 768