"Praca socjalna"
Identyfikator Librowy: 210553
Spis treści
Krzysztof Frysztacki (Uniwersytet Jagielloński) Szkic wprowadzający 14
Część pierwsza. Fundamenty 18
1. Sens i istota pracy socjalnej Hubert Kaszyński (Uniwersytet Jagielloński) 20
Wstęp 20
Pomiędzy relacyjnym art brut a pragmatyzmem 21
Orientacje w pracy socjalnej 22
O znaczeniu rozmowy 23
Jak rozumiem pracę socjalną 24
Zranienie i dialogi aksjologiczne 26
Odpowiedzialność jako warunek przebudzenia 28
Doświadczenie źródłem „nowej” wiedzy 29
Praca socjalna na rzecz postępu społecznego 31
Bibliografia 32
2. Podwaliny pracy socjalnej, jej twórcy i klasycy Krzysztof Czekaj (Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej) 34
Wprowadzenie 34
Uwarunkowania powstania pracy socjalnej w Stanach Zjednoczonych 36
Praca socjalna: od The Humanitarian Movement do powstania zawodu 40
Metody pracy socjalnej: od friendly visitors i indywidualnego przypadku przez pracę z grupą do pracy socjalnej ze środowiskiem 42
Badania diagnozujące problemy społeczne na użytek zmiany w pracy socjalnej 51
Szkoły pracy socjalnej i programy do 1939 roku 53
Refleksja zamykająca: aby silny słabego nie krzywdził… 54
Bibliografia 55
3. Polska tradycja społeczno-socjalna Marek Rymsza (Uniwersytet Warszawski) 58
Wprowadzenie: zacznijmy od terminologii 58
Samoorganizacja społeczna jako kapitał społeczno-kulturowy 61
Tradycja dobroczynności jako baza działalności socjalnej 65
Polskie settlementy jako wzory pracy środowiskowej 68
Wnioski 70
Bibliografia 72
4. Praca socjalna w interdyscyplinarnym splocie nauk społecznych Ewa Kantowicz (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski) 77
Praca socjalna jako kształtująca się dyscyplina nauk społecznych 78
Pedagogiczne inspiracje w pracy socjalnej 80
Socjologiczne inspiracje w pracy socjalnej 84
Polityka społeczna a praca socjalna 89
Psychologiczne i antropologiczne inspiracje w pracy socjalnej 92
Bibliografia 95
Podsumowanie 95
5. Wachlarz współczesnych stanowisk teoretycznych dla pracy socjalnej Lucjan Miś (Uniwersytet Jagielloński) 98
Teorie a praca socjalna 98
Czym jest teoria dla pracy socjalnej 99
Megastanowiska teoretyczne 104
Megateoria biegu życia 104
Megateoria ekologiczna 109
Podejścia integracyjne i konstrukcjonistyczne 111
Podejście zorientowane na mocne strony 113
Krytyczne uwagi końcowe 114
Bibliografia 116
6. Wartości, normy, wskazania etyczne Anna Olech (Uniwersytet Warszawski) 119
Sprawiedliwość społeczna wiodąca do równości – orientacja równościowa 120
Godność osoby – orientacja godnościowa 124
Zasady pracy socjalnej 125
Relacja pomocy 129
Ewolucja etyki pracy socjalnej – nowe problemy 131
Bibliografia 133
7. Podstawy metodologiczne badań na rzecz pracy socjalnej Barbara Szatur-Jaworska (Uniwersytet Warszawski) 135
Wprowadzenie 135
Trzy typy badań na rzecz pracy socjalnej 136
Badania w pracy socjalnej jako badania stosowane 139
Diagnoza i ewaluacja w pracy socjalnej 141
Nauka a praktyka w pracy socjalnej – dwie formuły wzajemnego oddziaływania 148
Badania ilościowe czy jakościowe 151
Metody zbierania i oceniania danych w pracy socjalnej 153
Podsumowanie 156
Bibliografia 157
Część druga. Uwarunkowania i konteksty 162
8. Cechy charakterystyczne i funkcjonowanie państwa socjalnego Krzysztof Piątek (Uniwersytet Mikołaja Kopernika) 164
Wstęp 164
W kierunku definicji państwa socjalnego 165
Geneza i etapy rozwoju państwa socjalnego 168
Charakterystyka państwa socjalnego w świetle współczesnych wyzwań 169
Postindustrialne modele państwa socjalnego 172
Funkcjonowanie różnych odmian państwa socjalnego 173
Przyszłość państwa socjalnego 178
Zakończenie 181
Bibliografia 182
9. Środowiska wiejskie – środowiska miejskie: realia socjalne Marta Smagacz-Poziemska (Uniwersytet Jagielloński) 184
Wprowadzenie 184
Zróżnicowane i zmienne środowiska społeczne 185
Od dychotomii „miasto–wieś” do „miasta jako sposobu życia” 186
Środowisko społeczne i świat – naczynia połączone 190
Przemiany społeczno-przestrzenne środowisk miejskich i wiejskich w Polsce 192
Jaka będzie, jaka może być miejsko-wiejska przyszłość? 195
„Miejska” i „wiejska” praca socjalna? 197
Bibliografia 198
10. Ewolucja publicznej pomocy społecznej w Polsce Jerzy Krzyszkowski (Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza) 199
Wprowadzenie 199
Problemy definicyjne 200
Polska droga do publicznej pomocy społecznej 202
Funkcjonowanie publicznej pomocy społecznej po 1990 roku 208
Zakończenie – nowe problemy i nowe tendencje 211
Bibliografia 212
Akty prawne 213
11. Dobroczynność, wolontariat, praca socjalna Ewa Leś (Uniwersytet Warszawski) 214
Wprowadzenie 214
Dobroczynność i filantropia u początków pracy socjalnej w Polsce 215
Dobroczynność i filantropia pod zaborami 219
Rola organizacji trzeciego sektora i wolontariatu w programach pracy socjalnej po 1989 roku 221
Bibliografia 228
12. Praca socjalna w związku z religią, Kościołami i wspólnotami wiary Tadeusz Kamiński (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego) 231
Religijne źródła działalności pomocowej 232
Religijni prekursorzy nowoczesnej pracy socjalnej 234
Pierwiastki religijno-duchowe w pracy socjalnej i profesjonalizm w działalności charytatywnej 238
Praca socjalna podmiotów wyznaniowych w Polsce 241
Zakończenie 243
Bibliografia 244
Część trzecia. Od problemów społecznych do pracy socjalnej 246
13. Wymiary problemowe życia ludzkiego i społecznego: o dobrym życiu i dobrze urządzonym społeczeństwie Kazimierz W. Frieske (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej) 248
Społeczna antropologia pracy socjalnej 248
Definicje pracy socjalnej: definicja lokalna i „definicja globalna” 254
Trzy koncepcje „dobrego życia” 258
John Rawls 259
Martha Nussbaum 261
Robert i Edward Skidelscy 264
Bibliografia 266
14. Konteksty i przejawy ubóstwa oraz korespondująca praca socjalna Jolanta Grotowska-Leder (Uniwersytet Łódzki) 268
Wprowadzenie 268
Konceptualizacje ubóstwa i jego przyczyn 269
Skala oddziaływań – utrzymujące się obszary biedy 274
Relacyjny wymiar biedy – stosunek do biednych i jego ewolucja 276
Praca socjalna w środowiskach ludzi biednych 280
Podejście podmiotowe: biedny jako beneficjent pracy socjalnej 281
Jak pomagać biednym. Działania interwencyjne i aktywizujące 285
Krótka refleksja zamiast podsumowania 289
Bibliografia 290
15. Praca socjalna wobec zjawisk i zachowań dewiacyjnych Joanna Zamecka (Uniwersytet Warszawski) 294
Problematyka dewiacji społecznej w obszarze pracy socjalnej 294
Dewiacja społeczna w refleksji socjologicznej 297
Dewiacja społeczna vs patologia społeczna 298
Perspektywa etiologiczna 300
Perspektywa reakcji społecznej 303
Bibliografia 308
16. Problemy niepełnosprawności i reakcje z obszaru pracy socjalnej Dobroniega Głębocka (d. Trawkowska) (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza) 310
W poszukiwaniu definicji niepełnej sprawności użytecznej w pracy socjalnej 311
Złożoność kategorii osób z niepełnosprawnościami i doświadczanych przez nich problemów wyzwaniem dla pracy socjalnej 313
Konsekwencje niepełnej sprawności – problem jawny czy problem pozornie jawny? 316
Podstawowe formy pracy socjalnej z OzN i na ich rzecz: pomoc, opieka i ratownictwo 318
Pola pomocy i opieki oraz obecne w kontekście pomocy i opieki strategie rozwiązywania problemów społecznych 320
Reakcje pracy socjalnej wobec problemów jawnych i problemów pozornie jawnych – na przykładzie problemów niepełnej sprawności 324
Wnioski 330
Bibliografia 331
17. „Eksperyment liskowski” (1900–1939). Przyczynek do rekonstrukcji procesu (samo)organizacji społeczności lokalnej Włodzimierz Piątkowski (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej) 335
Zdrowie w społeczności lokalnej 335
Praca socjalna – społeczność lokalna – zdrowie 338
Pomoc społeczna – społeczność lokalna – zdrowie. Casus Liskowa (1900–1939) 339
Terytorium 340
Liderzy 341
Wspólnota 343
Formy i efektywność pomocy 345
Próba bilansu 346
Bibliografia 347
Część czwarta. Metody działania w pracy socjalnej i ich właściwości 350
18. Co to jest praktyka pracy socjalnej i polityka publiczna oparta na dowodach Jarosław Górniak (Uniwersytet Jagielloński) 352
Jakość dowodów 354
Ograniczenia polityki i praktyki opartej na dowodach 360
Zakończenie 362
Bibliografia 363
19. Metodyka i procesy pracy socjalnej Marcjanna Nóżka (Uniwersytet Jagielloński) 365
Wprowadzenie 365
Co to znaczy pomagać profesjonalnie? 366
Relacja pomocowa i diagnoza – (roz)poznanie sytuacji 369
Planowanie działań – kierunek i rytm pomagania 372
Monitoring, ocena efektów działania pomocowego i (za) kończenie interwencji 375
Bibliografia 378
20. Działania interpersonalne w praktyce bezpośredniej na przykładzie onkologicznej pracy socjalnej Sabina Pawlas-Czyż (Uniwersytet Śląski) 381
Wsparcie osób chorujących onkologicznie w ramach pracy socjalnej, czyli onkologiczna praca socjalna 383
Metoda grupowa w pracy socjalnej 389
Refleksje końcowe 396
Bibliografia 397
21. „Nowa” praca socjalna Beata Dąbrowska (Centrum Metodyczno-Szkoleniowe BOSSTON) 401
Wprowadzenie do problematyki 401
Praca socjalna w stronę zmian 404
Wywiad motywujący 406
Metoda coachingu 407
Kontrakt socjalny 408
Podejście systemowe w pracy z rodziną 411
Podejście Skoncentrowane na Rozwiązaniach 412
Wideotrening Komunikacji 415
Nowy standard pracy socjalnej w Polsce 418
Zakończenie 420
Bibliografia 421
22. Organizowanie społeczności lokalnej jako metoda pracy socjalnej. Geneza, nowe perspektywy i obszary zastosowań Kazimiera Wódz (Uniwersytet Śląski) 423
Wprowadzenie. Podstawowe definicje 423
Geneza, główne nurty i kierunki rozwoju metody organizowania środowiska lokalnego 430
Doświadczenia amerykańskie 430
Doświadczenia europejskie 434
Polskie doświadczenia w obszarze pracy ze społecznością 438
Nowe perspektywy zastosowań środowiskowej pracy socjalnej w Polsce 444
Bibliografia 448
23. Praca środowiskowa a aktywne obywatelstwo Tomasz Kaźmierczak (Uniwersytet Warszawski) 454
Praca socjalna a problematyka obywatelstwa 455
Praca środowiskowa 457
Praktyka środowiskowa jako praktyka aktywnego obywatelstwa 459
Partycypacja publiczna 460
Model uspołecznionego dostarczania usług publicznych 462
Polityki rozwoju lokalnego 465
Uwaga końcowa 466
Bibliografia 467
24. Pracownicy socjalni w rolach terapeutycznych. Sceny z życia człowieka idącego Małgorzata Opoczyńska-Morasiewicz (Uniwersytet Jagielloński) 469
Wstęp 469
Pewnego razu 472
Za każdym razem 474
Cudze historie – własne manowce? 476
Razem 478
Bibliografia 482
Postscriptum 482
25. Praktyka socjalna na rzecz dzieci, kobiet i ludzi starszych, czyli „wrażliwe” kierunki działań dla rodziny Anna Kotlarska-Michalska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza) 484
Wprowadzenie 484
Działania socjalne na rzecz dzieci 486
Praca socjalna na rzecz kobiet 491
Praca socjalna dla osób w starszym wieku 496
Podsumowanie 500
Bibliografia 501
26. Siła (i ryzyko) transgresji Barbara Kromolicka (Uniwersytet Szczeciński) 503
Wprowadzenie 503
Źródła i rodzaje transgresji 505
Mechanizm działań transgresyjnych 508
Ryzyko transgresji 512
Wnioski 514
Bibliografia 516
Część piąta. Praca socjalna w procesie profesjonalizacji 518
27. Edukacja w zakresie pracy socjalnej Andrzej Niesporek (Uniwersytet Śląski) 520
Krótka historia edukacji do pracy socjalnej 520
Spory o model kształcenia 523
Historia i współczesność edukacji pracowników socjalnych w Polsce 524
Dyskusja wokół edukacji do zawodu a profesjonalizacja pracy socjalnej w Polsce 529
Wyzwania dla edukacji w zakresie pracy socjalnej 531
Bibliografia 532
Akty prawne 534
28. W dążeniu do podnoszenia jakości działania w pracy socjalnej Katarzyna Ornacka (Uniwersytet Jagielloński) 535
Wprowadzenie 535
Superwizja i praca socjalna w przestrzeni społecznej 536
Podejścia i modele superwizji (w) pracy socjalnej 538
Superwizja w kontekście pracy socjalnej – podejście relacyjne 542
Wybrane obszary zastosowań wiedzy superwizyjnej w pracy socjalnej – wyzwania i dylematy 545
Znaczenie ewaluacji w superwizji pracy socjalnej 549
Podsumowanie 550
Bibliografia 552
29. Ustawowy status, zobowiązania i ryzyka zawodowe pracowników socjalnych Jerzy Szmagalski (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej) 554
Wprowadzenie 554
Ustawowe usankcjonowanie zawodu pracownika socjalnego 556
Obowiązki i prawa pracownika socjalnego w świetle ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej 558
Praca socjalna jako zawód regulowany 560
Indywidualne ryzyka zawodowe w pracy socjalnej 561
Systemowe czynniki zawodowych ryzyk w pracy socjalnej 562
Skumulowane skutki doświadczania ryzyk w pracy socjalnej: stres i wypalenie zawodowe 565
Taktyki i strategia ograniczania zawodowych ryzyk pracy socjalnej 568
Bibliografia 571
Akty prawne 572
30. Międzynarodowa perspektywa porównawcza w pracy socjalnej Piotr Sałustowicz (SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny) 573
Wstęp 573
Znaczenie porównań międzynarodowych w pracy socjalnej 575
Historia porównań międzynarodowych w pracy socjalnej 577
Typy porównań międzynarodowych 579
Przykład Europy jako ramy dla porównań międzynarodowych w pracy socjalnej 583
Bibliografia 586
Zakończenie 586
Część szósta. W nawiązaniu do wykładów: „kontrapunkty” 590
Doktoraty w obszarze pracy socjalnej. Możliwe, potrzebne, konieczne? Olga Maciejewska (Uniwersytet Jagielloński) 592
Studiując pracę socjalną Julia Pawlikowska (Uniwersytet Jagielloński) 604
Indeks nazwisk 612
Summary 624