"Cenzura w dawnej Polsce: między prasą drukarską a stosem"

Identyfikator Librowy: 100368

Spis treści

WSTĘP 13

I. EDYKTY I INGERENCJE KRÓLEWSKIE 25

1. Edykty Zygmunta I Starego 25

2. Czasy Zygmunta II Augusta 35

3. Stefan Batory 39

4. Rola przywilejów królewskich 42

5. Dekrety Zygmunta III 43

6. Władysław IV Jan Kazimierz i Jan III Sobieski 47

7. Wettynowie 49

8. Stanisław August Poniatowski 51

II. SPRAWY KSIĄŻEK NA SEJMACH I SEJMIKACH 53

1. Cenzura druków urzędowych 53

2. Akceptowanie zbiorów praw 55

3. Cenzura dziel historycznych na sejmach w wieku XVI 58

4. Sejmiki a cenzura 59

5. Sprawa Kochowskiego 62

6. Sprawa Szlichtynga 63

7. Ograniczanie praw dysydentów 65

8. Wolność druku dla prawosławnych 67

9. Sprawa Łyszczyńskiego 68

10. Sejmy i sejmiki XVIII wieku 69

11. Projekt Zbioru praw sądowych Andrzeja Zamoyskiego 71

12. Problem wolności słowa na forum sejmów i sejmików 72

III. DZIAŁANIA URZĘDÓW I URZĘDNIKÓW W DZIEDZINIE CENZURY JURYSDYKCJA MARSZAŁKOWSKA 77

1. Cenzura represyjna 77

2. Kompetencje marszałków wielkich 79

3. Podstawy prawne działań cenzorskich jurysdykcji marszałkowskiej w drugiej połowie XVIII wieku 81

4. Cenzura represyjna jurysdykcji marszałkowskiej 82

IV. ORZECZENIA TRYBUNAŁU W SPRAWACH KSIĄŻEK I ICH AUTORÓW 87

V. CENZORSKIE POCZYNANIA WŁADZ MIEJSKICH 93

1. Różne sposoby stosowania cenzury w miastach 93

2. Miasta Prus Królewskich 98

3. Gdańsk 99

4. Toruń 105

VI. AKADEMIA KRAKOWSKA JAKO INSTYTUCJA SPRAWUJĄCA CENZURĘ 111

1. Uprawnienia Akademii 111

2. Spory Akademii z biskupami krakowskimi o prawo do cenzury 113

3. Cenzura kalendarzy i innych książek 118

VII. KOŚCIÓŁ KATOLICKI WOBEC PROBLEMÓW CENZURY KSIĄŻEK 123

1. Wczesne bulle papieskie 124

2. Sprawa Fioła 126

3. Bulle papieskie z XVI wieku 128

4. Synody polskie pierwszej połowy XVI wieku 130

5. Potępienie książek Jakuba z Iłży, Andrzeja Samuela, Jana Seklucjana i Stanisława Orzechowskiego 132

6. Synod piotrkowski 1551 i sprawa Andrzeja Frycza Modrzewskiego 134

7. Sobór Trydencki. Indeksy ksiąg zakazanych 137

8. Polskie synody potrydenckie 141

9. Biskup Marcin Szyszkowski 142

10. Inne synody XVII wieku 147

11. Potępienia i zakazy dotyczące pewnych typów książek i konkretnych dzieł 150

12. Unicki synod zamojski i cenzura u bazylianów 153

13. Synody XVIII wieku 155

14. Listy pasterskie 157

15. Publikacje w Polsce buli i dekretów papieskich 160

16. Postanowienia dotyczące cenzury w regułach i konstytucjach zakonnych 163

17. Druga połowa XVIII wieku 170

VIII. NOWE KOŚCIOŁY REFORMOWANE A PROBLEMY CENZURY 173

1. Ogólne zasady cenzury w zborach 174

2. Synody małopolskie 176

3. „Korrektura" i aprobowanie 180

4. Jednota Litewska i cenzura 184

5. Bracia czescy 186

6. Cenzura u braci polskich zwanych arianami 188

IX. KSIĘGI NIEPRAWOMYŚLNE I ZABRONIONE PRZEZ KOŚCIÓŁ PRAWOSŁAWNY 193

1. Sytuacja prawna i polityczna kościoła prawosławnego w państwie 193

2. Instytucje i organy nadzorujące druk i rozpowszechnianie książek 196

3. Potępianie i zwalczanie dzieł niepożądanych 199

X. CENZURA KSIĄŻEK POLSKICH ZA GRANICĄ I INGERENCJE ZEWNĘTRZNE W RZECZYPOSPOLITEJ 203

1. Działalność legatów i nuncjuszy 203

2. Książka polska w indeksach ksiąg zakazanych 204

3. Negatywne opinie o książkach Hozjusza 208

4. Kłopoty Bzowskiego z cenzurą 210

5. Żądania obcych władców zniszczenia książek i ukarania autorów 211

6. Cenzura książek autorów polskich drukowanych poza krajem 213

XI. PRÓBA PODSUMOWANIA 217

1. Książki skazywane na spalenie 219

2. Charakterystyka książek potępianych przez różne instytucje 222

3. Przejawy autocenzury 224

4. Zakaz druku 225

5. Książki zatracone 226

6. Wpływ cenzury na twórczość niektórych pisarzy 227

7. Cenzura prewencyjna 228

8. „Oczyszczanie" książek — polskie „libri expurgati" 231

10. Skutki cenzury 237

9. Sposoby unikania cenzury i represji 237

ŹRÓDŁA I OPRACOWANIA 241

1. Rękopisy 241

2. Stare druki 241

3. Druki XIX i XX wieku 249

SUMMARY 265

SPIS ILUSTRACJI 275

INDEKSY 276