"Medycyna ratunkowa i katastrof. Podręcznik dla studentów uczelni medycznych"

Spis treści

Przedmowa 9

1. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa - Ryszard Gajdosz 17

1.1. Nagłe zatrzymanie krążenia - istota problemu 17

1.2. Definicje śmierci klinicznej i śmierci biologicznej 19

1.3. Patofizjologia zatrzymania krążenia 21

1.3.1. Patofizjologia zatrzymania krążenia w odniesieniu do układu krążenia 21

1.3.2. Patofizjologia zatrzymania krążenia w odniesieniu do układu oddechowego 25

1.3.3. Patofizjologia zatrzymania krążenia w odniesieniu do ośrodkowego układu nerwowego 26

1.4. Epidemiologia zatrzymania krążenia 27

1.5. Rozpoznanie kliniczne zatrzymania krążenia 29

1.6. Podstawowe i zaawansowane postępowanie resuscytacyjne u dorosłych i dzieci. ABC resuscytacji 30

1.6.1. I etap postępowania resuscytacyjnego 30

1.6.2. II etap postępowania resuscytacyjnego 37

1.6.3. III etap postępowania resuscytacyjnego 47

1.6.4. Specyfika resuscytacji u dzieci 49

1.7. Błędy w postępowaniu resuscytacyjnym 54

1.8. Etyka postępowania resuscytacyjnego i jego zaniechania 58

1.8.1. Zaniechanie resuscytacji 58

1.8.2. Zaprzestanie resuscytacji 59

2. Ciężkie mnogie i wielonarządowe obrażenia ciała - Leszek Brongel 61

2.1. Patofizjologia obrażeń wielonarządowych 61

2.2. Epidemiologia ciężkich obrażeń ciała 70

2.3. Priorytety postępowania ratunkowego 72

2.3.1. Pojęcie złotej godziny 72

2.3.2. Postępowanie przedszpitalne 73

2.4. Postępowanie we wstępnej fazie leczenia na oddziale ratunkowym 76

2.4.1. Ocena okoliczności urazu 76

2.4.2. Wywiad i wstępna ocena stanu poszkodowanego 77

2.5. ABC resuscytacji okołourazowej 79

2.5.1. Damage control 83

2.5.2. Algorytmy postępowania w stanach zagrożenia życia 85

2.6. Dalsze leczenie szpitalne 93

2.7. Badania obrazowe, inwazyjne i laboratoryjne 99

3. Postępowanie ratunkowe w zagrożeniach środowiskowych — Andrzej Zawadzki, Robert Jureczko 106

3.1. Uraz termiczny 106

3.1.1. Hipotermia 106

3.1.2. Odmrożenie 112

3.1.3. Hipertermia 115

3.1.4. Oparzenia 118

3.2. Utonięcie 121

3.3. Choroba kesonowa i tętnicze zatory gazowe 126

3.4. Porażenie elektryczne 128

3.4.1. Porażenie prądem elektrycznym 128

3.4.2. Porażenie piorunem 132

3.5. Choroba wysokościowa 136

3.5.1. Ostre niedotlenienie wysokościowe 137

3.5.2. Ostra choroba wysokogórska 139

3.6. Skażenia chemiczne 141

3.7. Zagrożenia radiologiczne 148

3.7.1. Choroba popromienna 150

4. Stany zagrożenia życia pochodzenia wewnętrznego 154

4.1. Stany zagrożenia życia pochodzenia sercowego — Wojciech Gaszyński 154

4.1.1. Ostry ból w klatce piersiowej 154

4.1.2. Ostry zespół wieńcowy 155

4.1.3. Zaburzenia rytmu serca 165

4.1.4. Obrzęk płuc 171

4.2. Stany zagrożenia życia pochodzenia oddechowego — Wojciech Gaszyński 175

4.2.1. Niewydolność oddechowa 175

4.2.2. Niedrożność górnych dróg oddechowych 177

4.2.3. Stan astmatyczny 178

4.2.4. Zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc 179

4.2.5. Krwawienie z dróg oddechowych 180

4.3. Nagłe zagrożenia życia w chorobach przewodu pokarmowego i wątroby — Krystyn Sosada, Wojciech Żurawiński, Joanna Makarska 181

4.3.1. Ostre krwawienie z przewodu pokarmowego 181

4.3.2. Niedrożność jelit 186

4.3.3. Ostre niedokrwienie jelit 188

4.3.4. Choroba Lesniowskiego-Crohna 189

4.3.5. Wrzodziejace zapalenie jelita grubego 190

4.3.6. Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego 192

4.3.7. Zapalenie uchyłków jelita grubego 193

4.3.8. Ostre zapalenie trzustki 194

4.3.9. Ostre choroby pecherzyka zółciowego i dróg zółciowych 196

4.3.10. Ostra niewydolność wątroby 200

4.4. Zakażenie — Ewa Mayzner-Zawadzka 202

4.4.1. Zakazenie miejscowe skóry i tkanki podskórnej 203

4.4.2. Zakażenie uogólnione 203

4.5. Stany zagrożenia życia pochodzenia metabolicznego — wewnątrzwydzielniczego — Ewa Mayzner-Zawadzka 207

4.5.1. Hipoglikemia 207

4.5.2. Kwasica cukrzycowa ketonowa 208

4.5.3. Hiperosmolalna nieketonowa śpiączka cukrzycowa wywołana hiperglikemią 210

4.5.4. Przełom tyreotoksyczny 211

4.5.5. Śpiączka hipotyreotyczna 213

4.5.6. Niewydolność nadnerczy — przełom nadnerczowy 214

4.6. Ostre zaburzenia neurologiczne — Ewa Mayzner-Zawadzka 215

4.6.1. Stany upośledzenia świadomości 216

4.6.2. Bole głowy 217

4.6.3. Migrenowe bole głowy 217

4.6.4. Udar mózgu niedokrwienny 218

4.6.5. Udar mózgu krwotoczny 219

4.6.6. Padaczka 220

4.7. Anafilaksja i reakcje anafilaktoidalne — Dariusz Kosson 222

4.8. Nagłe zagrożenia w hematologii — Dariusz Kosson 226

4.8.1. Niedokrwistości 226

4.8.2. Zaburzenia krzepnięcia krwi 230

4.9. Stany nagłe w ginekologii i położnictwie — Dariusz Kosson 236

4.9.1. Ostry ból w dole brzucha 236

4.9.2. Ostre choroby ginekologiczne 236

4.9.3. Ciąża pozamaciczna 237

4.9.4. Ból brzucha u ciężarnej 238

4.9.5. Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego w ciąży 238

4.9.6. Krwawienie i krwotok u ciężarnej 239

4.9.7. Łożysko przodujące 240

4.9.8. Pęknięcie macicy w ciąży 240

4.9.9. Nadciśnienie w ciąży 241

4.9.10. Poród nagły 242

4.9.11. Wypadnięcie pępowiny 243

4.9.12. Zespół żyły głównej dolnej 244

4.9.13. Resuscytacja ciężarnej i wydobycie dziecka przez cesarskie cięcie 244

4.10. Ostre stany w psychiatrii - Dariusz Kosson 245

4.10.1. Pobudzenie psychoruchowe i agresja 245

4.9.14. Przestępstwa na tle seksualnym 245

4.10.2. Stany zagrażające samobójstwem 247

4.10.3. Złośliwy zespół poneuroleptyczny 248

4.10.4. Ostra śmiertelna katatonia 249

5. Postępowanie ratunkowe w stanach zagrożenia życia u dzieci - Jerzy Osemlak 251

5.1. Specyfika postępowania z dzieckiem chorym 251

5.1.1. Badanie wstępne 252

5.1.2. Ocena stanu chorego i leczenie w SOR 254

5.2. Ostre wysypki i stany zakaźne 262

5.2.1. Ostre bakteryjne choroby zakaźne 263

5.2.2. Ostre wirusowe choroby zakaźne 267

5.3. Zespoły drgawkowe 271

5.3.1. Padaczka 272

5.3.2. Niepadaczkowe napady drgawkowe 274

5.3.3. Drgawki u noworodków 276

5.3.4. Postępowanie ratunkowe przedszpitalne 278

5.3.5. Rozpoznanie i leczenie szpitalne 280

5.4. Ostre zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych 282

6. Postępowanie ratunkowe w ostrych zatruciach - Cezary Pakulski 288

6.1. Ogólne zasady postępowania w zatruciach 288

6.1.1. Epidemiologia zatruć 288

6.1.2. Zasady postępowania z pacjentem zatrutym 289

6.1.3. Dekontaminacja i eliminacja trucizn 291

6.2. Podstawy rozpoznawania zatruć 294

6.2.1. Poszukiwanie objawów zatrucia 296

6.2.2. Badania diagnostyczne 296

6.3. Zatrucia lekami i substancjami chemicznymi 299

6.3.1. Paracetamol (acetaminofen) 299

6.3.2. Salicylany 301

6.3.3. Opioidy i substancje euforyzujące 302

6.3.4. Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne 302

6.4. Zatrucia alkoholami i glikolami 303

6.4.1. Toksykologia 304

6.4.2. Rozpoznanie 305

6.4.3. Leczenie 306

6.5. Zatrucia gazami i dymami 307

6.5.1. Toksykologia 307

6.5.2. Leczenie 309

6.5.3. Zatrucie tlenkiem węgla 309

6.6. Zatrucia metalami 312

6.6.1. Żelazo 313

6.6.2. Lit 315

6.6.3. Arsen 316

6.7. Organizacja leczenia zatruć 317

7. Techniki leczenia w klinicznym postępowaniu ratunkowym — Ewa Raniszewska, Andrzej Basiński 320

7.1. Techniki leczenia ostrej niewydolności oddechowej 320

7.1.1. Przywrócenie i utrzymanie drożności drog oddechowych 321

7.1.2. Natlenianie i efektywna wentylacja 327

7.1.3. Wspomaganie i kontrola oddychania 328

7.1.4. Rozpoznanie i leczenie odmy opłucnowej i krwiaka opłucnej 331

7.2. Interpretacja badan dodatkowych w stanach krytycznych 333

7.2.1. Równowaga kwasowo-zasadowa 333

7.2.2. Badania gazometryczne 334

7.2.3. Równowaga wodno-elektrolitowa 336

7.2.4. Analityka celowana stanów krytycznych 338

7.2.5. Badania obrazowe 339

7.2.6. Monitorowanie 342

7.3. Techniki leczenia ratunkowego nerek 345

7.3.1. Badania czynności wydalniczej nerek 345

7.3.2. Leczenie nerkozastępcze 349

7.4. Techniki leczenia ostrej niewydolności krążenia 351

7.4.1. Dostęp do naczyń żylnych i tętniczych 352

7.4.2. Defibrylacja i kardiowersja elektryczna 358

7.4.3. Nakłucie osierdzia 360

7.4.4. Czasowa stymulacja serca — wprowadzenie elektrody 361

7.5. Techniki leczenia ratunkowego ostrych chorób ośrodkowego układu nerwowego 362

7.5.1. Wentrykulostomia do monitorowania ciśnienia śródczaszkowego 363

8. Zasady organizacji struktur medycyny ratunkowej — Jerzy Karski, Adam Nogalski 365

8.1. Rola i zadanie medycyny ratunkowej w systemie bezpieczeństwa państwa i ochrony zdrowia ludności 365

8.2. Podmioty organizacyjne w strukturach ratownictwa medycznego — łańcuch przeżycia 370

8.3. Struktura i funkcja jednostek przedszpitalnych ratownictwa medycznego 373

8.4. Zasady funkcjonowania i organizacji transportu krytycznie chorego 375

8.5. Struktura i funkcja szpitalnych oddziałów ratunkowych 376

8.6. Łączność ratunkowa 379

8.7. Uwarunkowania prawne ratowania zdrowia i życia w stanach zagrożeń 381

9. Pomoc medyczna w zdarzeniach masowych i katastrofach - Krystyn Sosada, Wojciech Żurawiński, Arkadiusz Niczyporuk 385

9.1. Definicje i rodzaje zdarzeń masowych i katastrof 385

9.2. Organizacja działań ratowniczych 387

9.3. Dekontaminacja poszkodowanych 389

9.4. Segregacja medyczna 390

9.5. Zasady opracowania i funkcjonowania planów reagowania kryzysowego 392

9.6. Współpraca międzynarodowa w zdarzeniach masowych i katastrofach 393

9.7. Bioterroryzm 394

9.7.1. Historia bioterroryzmu - Andrzej Zawadzki 399

10. Specyfika medycyny ratunkowej - wybrane aspekty szczególne - Juliusz Jakubaszko 405

10.1. Misja 405

10.2. Etyka 409

10.3. Stres 410

10.4. Promocja zdrowia 413

Zadania testowe dla studentów wydziałów lekarskich i wydziału nauki o zdrowiu 417

Zapisy EKG do pytań testowych 453

Rozwiązania zadań testowych 456

Wykaz skrótów 459

Skorowidz 463