"Dziecko w świecie zabawy"

Spis treści

Wstęp 5

Preface 7

Część pierwsza. Bronisława Dymara; Zabawa, radość i szczęście w literaturze i życiu dzieci, młodzieży, dorosłych 12

Rozdział I. Poszukiwanie nowych znaczeń, kontekstów i przestrzeni zabawy 13

Zabawa, radość i szczęście jako cel sam w sobie - stan istnienia 13

Zabawa a cechy dziecięcości 15

Wyrażanie uczuć 16

Kontakt z rzeczami 17

Specyficzne cechy umysłowości dziecka 17

Dziecięce spotkania ze światem przyrody i sztuki 18

Specyfika społecznych kontaktów dziecka 18

Kod dziecięcego języka jako istotna cecha dziecięcości 19

Humor, komizm, śmiech, radość bawienia się i zabawy 20

Przestrzenie życia i przestrzenie zabawy 25

O dwóch ważnych niedopowiedzeniach w literaturze przedmiotu 29

Aneks 1 30

Aneks 2 31

Aneks 3 32

Rozdział II. Teksty literackie źródłem wiedzy o egzystencjalnych, społeczno-moralnych, estetycznych i poznawczych cechach zabawy 33

Czytaj i baw się z nami, czyli różne odcienie zabawy w literaturze 33

Zabawa jako stan istnienia i źródło radości - śladami książek Marii Kownackiej i Wandy Chotomskiej 38

Fikcja, fantazja i rzeczywistość w zabawach inspirowanych książkami Juliana Tuwima i Kornela Makuszyńskiego 41

Społeczno-moralne, witalne i hedonistyczne cechy zabaw bohaterów książek Astrid Lindgren 46

Żywioł zabawy 55

Rozdział III. Radość zabawy w życiu dzieci i młodzieży 59

Dziecko jako osoba. Uczeń jako człowiek 59

Lekcje, których za mało w naszych szkołach - uczenie się kompleksowe z bliska 59

"Omne trinum perfektum" - wszystko, co potrójne, jest doskonałe - trójdzielna budowa kompleksów 61

Żywioł radości i zabawy w uczeniu się - nauczaniu kompleksowym 63

Przestrzenie - obszary współdziałania. Bliżej integracji rzeczywistej 64

Dominanty działań kompleksowych, czyli sztuka wybierania i odrzucania 66

Atmosfera i sztuka projektowania - lekcja projektująca 68

Rozmyślania nauczyciela 68

Zabawa i taniec na zajęciach kompleksowych w szkole podstawowej 68

Bierzemy udział w realizacji kompleksu (3 lekcje) 69

Bawimy się w teatr 71

Zakończenie zajęć. Refleksja i samoocena 72

Rozmyślania nauczyciela i jego asystentów 73

Zabawa i taniec na zajęciach kompleksowych w gimnazjum 73

Projektowanie - stwarzanie sytuacji do swobodnych wypowiedzi 74

Lekcje ćwiczeniowo-badawcze 75

Spójrzmy na siebie, oceńmy wyniki naszej pracy 77

Myśl o sławie nie zawsze służy sprawie 78

Rozmyślania końcowe, ewaluacja 78

Zabawa i taniec na zajęciach kompleksowych w liceum 78

Znów o sztuce projektowania 79

Reportaż z bliska, czyli bogactwo działań realizacyjnych 81

Wyniki końcowe, nie zawsze typowe 82

Nagroda wierszem dla wytrwałych w poszukiwaniu radości i szczęścia 83

Radość i optymizm jako dar i nadzieja 84

Problemy - Poszukiwania - Inspiracje 86

Streszczenie 86

Summary 86

Aneks 87

Część druga. Alina Górniok-Naglik; Zabawa, taniec, radość i szczęście w poezji oraz w twórczości dzieci i młodzieży 89

Rozdział I. Wokół zabawy, tańca, radości i szczęścia 90

W poszukiwaniu szczęścia i radości 90

Manifestacja radości i szczęścia - zabawa i taniec w życiu człowieka 91

Sposoby wyrażania szczęścia i radości w twórczości, czyli słów kilka o sztuce poetyckiej 93

Rozdział II. Poezja o zabawie i tańcu 94

Zabawa w poezji dla dorosłych - tytułem wprowadzenia 94

Zabawy dziecięce w poezji dla dorosłych 94

Zabawy dorosłych w poezji 97

Zabawa w poezji dla dzieci 101

Wiersze dzieci i młodzieży o zabawie 105

Zabawa w poezji dziecięcej 105

Zabawa w poezji dorastającej młodzieży 107

Taniec w poezji dla dorosłych i dzieci oraz w wierszach tworzonych przez dzieci i młodzież 109

Taniec w poezji dla dorosłych 109

Taniec w poezji dla dzieci 115

Taniec w poezji tworzonej przez dzieci i młodzież 119

Zabawa i taniec w poezji a droga do radości, szczęścia - uwagi końcowe 122

Rozdział III. Uczymy się kompleksowo 127

Główne założenia kompleksu 127

Lekcje projektujące 128

Lekcje ćwiczeniowo-badawcze 131

Lekcja podsumowująca (2 godz.) 134

Problemy - Poszukiwania - Inspiracje 135

Streszczenie 135

Summary 136

Część trzecia. Jadwiga Uchyła-Zroski; Zabawa w muzyce, pieśni i tańcu 138

Rozdział I. Śpiewaj i baw się z nami 138

Zabawa w muzycznych działaniach dziecka 138

Ja, ty, my..., czyli o zabawie muzycznej więcej 138

Rozwój zdolności ogólnych i muzycznych w procesie zabawy 143

Czynniki wyzwalające i hamujące potrzebę zabawy 145

Zabawa naturalną potrzebą i cechą dziecięcości 147

Intersemiotyczny i autokreacyjny charakter zabawy 148

Radość muzykowania a sytuacja ucznia i nauczyciela w szkole 151

Formy muzyczne i rodzaje aktywności wyrażone zabawą 151

Swobodna i kierowana działalność dziecka zainspirowana zabawą, czyli o nową jakość nauczania muzyki 153

Co każdy nauczyciel o zabawie wiedzieć powinien? 155

Gdzie szukać inspiracji do zabawy muzycznej? 156

Zainteresowania jako czynnik wzmagający potrzebę zabawy 158

Systemy nauczania muzyki uwzględniające treści zabawowe 159

Ruch i zabawa w systemie nauczania Emila Jaquesa-Dalcroze´a i Rudolfa Labana 159

Zabawa wyrażona śpiewem w systemie Zoltána Kodály´a 161

Gra na instrumentach ulubionym zajęciem dziecka według Shinichi Suzuki i Carla Orffa 163

Zabawa w systemie Edwina Eliasa Gordona przybliżająca dziecko do muzyki 165

Zintegrowana pedagogika muzyczna jako specyficzny rodzaj aktywności twórczej dzieci i młodzieży 167

Zabawa i zabawowe działania dziecka w rodzinie 169

Więzi rodzinne i uczuciowe kształtowane przez zabawę 169

Małe dziecko i dziecięce działania zabawowe (śpiewanki, przytulanki, melobajki, dobranocki, kołysanki) 170

Zabawy muzyczne w rodzinie 173

Zabawy przekazywane w rodzinie przez dziadków - znakiem tradycji i przeszłości 173

Zabawy domowe kształtujące więzi rówieśnicze 175

Katalog dobrej zabawy w domu, szkole oraz w grupie rówieśniczej 176

Rozdział II. Piosenki, pląsy i tańce dzieci w różnym wieku 178

Bogactwo motywów i wątków ludycznych w treściach piosenek dziecięcych i pieśni 178

Muzykujemy i bawimy się dźwiękami 181

Ruch, pląsy i tańce na zajęciach muzycznych różnych grup wiekowych 182

Zabawa czynnikiem wzmagającym potrzebę ekspresji muzyczno-ruchowej i poczucie własnej wartości 184

Uspołeczniająca i wychowawcza rola zabaw muzycznych i tańców 186

Rozdział III. Zabawa muzyczna w działaniach twórczych uczniów i studentów - przykładowe kompleksy zajęć 189

Kompleks zajęć dla młodzieży szkolnej pt. "Fryderyk Chopin to wielki, ale jeszcze mało znany Polak i muzyk" 189

Kompleks zajęć dla studentów pt. "Pieśni, muzyka i tańce różnych epok" 192

Problemy - Poszukiwania - Inspiracje 194

Streszczenie 194

Summary 195

Aneks 1. Przykładowy repertuar pieśniowy do zabaw z piosenką 196

Aneks 2. Partytury i opisy działań twórczych uczniów 204

Aneks 3. Opisy i układy zabaw tanecznych dla dzieci, młodzieży oraz dorosłych 205